Artikelen bij COM(2025)62 - Beleidsagenda voor de Europese Onderzoeksruimte (2025-2027) - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2025)62 - Beleidsagenda voor de Europese Onderzoeksruimte (2025-2027). |
|---|---|
| document | COM(2025)62  |
| datum | 28 februari 2025 |
1. De lidstaten zouden de EOR-beleidsagenda 2025-2027 moeten goedkeuren, met elf structurele EOR-beleidsmaatregelen op lange termijn, die niet beperkt blijven tot individuele beleidsagenda’s maar waarvoor nog steeds een driejarig werkplan bestaat, en met acht EOR-acties, die binnen de driejarige beleidsagenda zouden moeten worden voltooid. Alle EOR-voorstellen worden nader beschreven in de bijlage.
2. De lidstaten zouden op vrijwillige basis de volgende structurele EOR-beleidsmaatregelen en EOR-acties moeten uitvoeren, in overeenstemming met de vier prioritaire actiegebieden van het pact voor O&I. Deze structurele beleidsmaatregelen en acties zijn gericht op: i) het scheppen van duidelijke meerwaarde op nationaal en Europees niveau, ii) het verschil maken door binnen drie jaar specifieke resultaten en tastbare resultaten te leveren, iii) het voortbouwen op constante cocreatie tussen de lidstaten, de Commissie en belanghebbenden, iv) het uitvoeren van één op zichzelf staande hoofdactiviteit, d.w.z. zonder subacties, en v) een uitvoering in variabele geometrie, waardoor flexibiliteit mogelijk is in de mate waarin landen kunnen deelnemen.
1. Prioritair gebied: verdieping van een daadwerkelijk functionerende interne markt voor kennis
Het vrije verkeer van onderzoekers, kennis en gegevens is van essentieel belang om een efficiënter en inclusiever Europees O&I-systeem op te bouwen. Het helpt dubbel werk tot een minimum te beperken en de kritische massa te creëren die nodig is om doeltreffend te zijn. Ter versterking van het concurrentievermogen van de EU moeten de internationale positie en het wetenschappelijk leiderschap van de EU worden bevorderd door middel van baanbrekend fundamenteel en toegepast onderzoek.
De EU zal aan deze prioriteit blijven werken met het volgende structurele beleid:
open wetenschap — open wetenschap mogelijk maken door het delen en hergebruiken van gegevens, onder meer via de Europese openwetenschapscloud (EOSC); onderzoeksinfrastructuren — de duurzaamheid, toegankelijkheid en veerkracht van onderzoeksinfrastructuren in de Europese Onderzoeksruimte versterken; gendergelijkheid, gelijke kansen voor iedereen en inclusiviteit — inclusieve en intersectionele gendergelijkheid in de EOR versterken; loopbanen en mobiliteit van onderzoekers en systemen voor beoordeling en beloning van onderzoek — onderzoeksloopbanen aantrekkelijker en duurzamer maken en onderzoeksbeoordelingen hervormen; kennisvalorisatie — de capaciteiten en activiteiten op het gebied van kennisvalorisatie vergroten respectievelijk verbeteren; mondiale betrokkenheid — een mondiale benadering van O&I.
Voor de komende drie jaar worden de volgende EOR-acties voorgesteld:
- rechtvaardigheid in de open wetenschap;
- bevordering van het wetenschapecosysteem ter ondersteuning van beleid (Science for Policy, S4P);
- vergemakkelijking en versnelling van verantwoord gebruik van AI in de wetenschap in de EU;
- verbetering van de onderzoeksveiligheid.
2. Prioritair gebied: samen de groene transitie, de digitale transformatie en andere uitdagingen met gevolgen voor de samenleving aangaan, en de deelname van de samenleving aan de EOR vergroten
Er zouden synergieën met sectoraal en industriebeleid tot stand moeten worden gebracht zodat de EOR het concurrentievermogen kan bevorderen, de levenskwaliteit van mensen in de EU kan verbeteren en maatschappelijke uitdagingen zoals de groene en digitale transitie aan kan pakken. O&I-investeringen zouden tastbare resultaten moeten opleveren die op de markt worden gebruikt en uitgerold.
Dit prioritaire gebied wordt met name bestreken door de volgende structurele beleidsmaatregelen:
op uitdagingen gebaseerde initiatieven: het strategisch plan voor energietechnologie (SET) tot belangrijk thematisch onderdeel van de EOR maken; synergieën met onderwijs en de Europese vaardighedenagenda: vergroting van de samenhang tussen O&I en hoger onderwijs binnen de EOR en benutting van het volledige potentieel van Europese O&I-ecosystemen; actieve deelname van burgers en de samenleving aan alle dimensies van O&I: vergroting van het vertrouwen in de wetenschap door burgerparticipatie, betrokkenheid en wetenschapscommunicatie.
Voor de komende drie jaar worden de volgende EOR-acties voorgesteld:
- versnelling van O&I-investeringen voor de industriële transformatie van Europa en concurrerende duurzaamheid;
- versnelde invoering van nieuwe benaderingsmethoden (NAM’s) om biomedisch onderzoek en tests van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen te bevorderen;
- vaststelling van een geharmoniseerd en gecoördineerd kader voor een Europese benadering van integriteit en ethiek in O&I in het licht van nieuwe uitdagingen.
3. Prioritair gebied: verbeterde toegang tot uitmuntend onderzoek en uitmuntende innovatie in de hele Unie en betere verbindingen tussen innovatie-ecosystemen in de hele Unie
Uitmuntendheid op onderzoeksgebied betreft Europeanen van alle leeftijden en bestrijkt alle disciplines en sectoren in Europa. Het volledige potentieel ervan is nog niet benut als gevolg van aanzienlijke verschillen in kansen voor onderzoekers en innovatoren in de EOR. Dit prioritaire gebied kan worden aangepakt door middel van structureel beleid om synergieën tot stand te brengen tussen EU-, nationale en regionale financieringsprogramma’s en uitmuntendheid in de EU toegankelijker te maken.
Voor de komende drie jaar wordt de volgende EOR-actie voorgesteld:
- versterking van O&I: een nieuw tijdperk in onderzoeksbeheer.
4. Prioritair gebied: bevordering van gecoördineerde investeringen en hervormingen op het gebied van onderzoek en innovatie
Aangezien de EU zich concentreert op belangrijke gebieden voor toekomstig concurrentievermogen, duurzaamheid en welzijn, zouden duplicatie, substitutie en versnippering van O&I-investeringen en -initiatieven contraproductief zijn. Grensoverschrijdende samenwerking kan efficiëntiewinsten opleveren doordat dankzij bundeling van middelen kritische massa wordt opgebouwd en dankzij de toename van overloopeffecten van kennis innovatie wordt gestimuleerd. Om te waarborgen dat deze investeringen efficiënt en doeltreffend zijn, zouden in sommige gevallen ook structurele hervormingen in nationale O&O-systemen moeten worden ontworpen, uitgevoerd en gemonitord. Het doel van deze hervormingen is het vergroten van wetenschappelijke uitmuntendheid, het benutten van de valorisatie van onderzoeksresultaten, het versterken van de banden tussen wetenschap en bedrijfsleven, en het beter op elkaar afstemmen van beleidsmaatregelen ter ondersteuning van bedrijfsinnovatie.
In het kader van deze doelstelling wordt geen specifieke EOR-actie voorgesteld, maar algemeen wordt erkend dat het stimuleren van investeringen in O&I en het doorvoeren van structurele hervormingen voor de Europese Commissie en de lidstaten een belangrijke prioriteit blijven om nauw samen te werken met behulp van een reeks bestaande instrumenten. Meer in het bijzonder zal de uitvoering van de O&I-maatregelen in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit van de EU naar verwachting de nationale innovatiecapaciteit stimuleren, met name in landen die nog achterliggen op dat gebied.
In het kader van het Europees Semester voor coördinatie van het economisch beleid voert de Europese Commissie een diepgaande analyse uit van de nationale O&I-systemen en doet zij landspecifieke aanbevelingen over manieren waarop het innovatiepotentieel van elk land kan worden versterkt. De Commissie monitort vervolgens de beleidsreacties van de lidstaten om de vooruitgang bij het overbruggen van de vastgestelde lacunes op het gebied van O&I te beoordelen. Ter ondersteuning van hun inspanningen om hun O&I-systemen te verbeteren door middel van hervormingen, kunnen de lidstaten en geassocieerde landen deskundige ondersteuning krijgen vanuit de beleidsondersteuningsfaciliteit van Horizon Europa, een instrument dat zeer nuttig is gebleken bij het verbeteren van de beleidsvorming en het in kaart brengen van hervormingstrajecten, en gebruikmaken van de versterkte bilaterale dialoog met de lidstaten over gezamenlijk overeengekomen onderwerpen op het gebied van O&I.
3. Het bestaande samenwerkingskader tussen de Europese Commissie, de lidstaten, geassocieerde landen en organisaties van belanghebbenden in de vorm van het EOR-forum en het CEOR zou moeten worden gehandhaafd als centraal mechanisme voor EOR-bestuur. De uitvoering van de volgende EOR-beleidsagenda 2025-2027 zal op alle bestuursniveaus een inclusieve en transparante inspanning vergen om cocreatie van de agenda en betrokkenheid bij de uitvoering ervan te bevorderen. Het EOR-forum blijft een “klankbord” voor nieuwe uitdagingen die buiten de activiteiten van de EOR-beleidsagenda 2025-2027 vallen, maar toch grensoverschrijdende samenwerking vereisen en die onder het pact voor O&I vallen, zoals een follow-up over de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek.
4. Een gecoördineerde uitvoering zou moeten zorgen voor een actieve en brede betrokkenheid van belanghebbenden op EU-niveau over het gehele spectrum, van onderzoek tot innovatie en marktintroductie. De categorieën belanghebbenden in het EOR-forum zouden moeten worden herzien om tot een betere vertegenwoordiging van de verschillende belangen te komen.
5. De lidstaten en de Europese Commissie zouden de volledige betrokkenheid van met het programma Horizon Europa geassocieerde landen en overkoepelende organisaties van belanghebbenden op EU-niveau moeten ondersteunen bij het uitvoeren van de EOR-beleidsagenda 2025-2027.
6. De investeringen in O&I in de EU blijven achter bij de ambities en blijven onder het investeringsniveau van veel van de mondiale concurrenten van de EU. Momenteel besteedt de EU ongeveer 2,3 % van haar bbp aan O&O, veel minder dan het in 2002 in de verklaring van Barcelona vastgestelde streefcijfer van 3 %. Het bereiken van het streefcijfer van 3 % is een uitdaging met vele facetten die vraagt om gecoördineerde actie om overheids- en particuliere investeringen in O&O te stimuleren. Daarnaast zijn verdere hervormingen nodig om de nationale O&I-ecosystemen te verbeteren en het effect van een verhoging van de investeringen in O&I te maximaliseren. In aanvulling op het prioritaire gebied van het pact voor O&I “Bevordering van gecoördineerde investeringen en hervormingen op het gebied van O&I” zouden de lidstaten en de Commissie hun inspanningen in deze richting moeten voortzetten.
7. De Europese Commissie en de lidstaten zouden moeten doorgaan met de uitvoering van het EOR-toezichtssysteem dat is beschreven in het pact voor O&I in Europa en nader is uitgewerkt in het kader voor het toekomstige EOR-toezichtssysteem dat de Commissie op 10 juni 202210 aan de Raad heeft voorgelegd. Met behulp van het EOR-toezichtssysteem wordt de vooruitgang ten aanzien van de in het pact voor O&I gedefinieerde EOR-prioriteiten gemonitord. Het EOR-toezichtssysteem zou de volgende elementen moeten omvatten:
1) een EOR-scorebord om de vooruitgang ten aanzien van de EOR-doelstellingen op zowel EU- als nationaal niveau te monitoren, dat regelmatig wordt geactualiseerd;
2) een periodiek EOR-monitoringverslag van de Commissie aan de Raad om de uitvoering van de EOR-beleidsagenda te evalueren;
3) regelmatige EOR-landenverslagen om de vorderingen van de landen bij de uitvoering van de EOR-beleidsagenda te evalueren.
De lidstaten zouden informatie over de EOR moeten blijven uitwisselen, met name door gegevens en informatie te verstrekken via het EOR-beleidsplatform. De lidstaten zouden ook de uitvoering van de EOR-acties en -resultaten in hun land moeten bevorderen, met gebruikmaking van de beschikbare steun.