Artikelen bij COM(1998)31 - Onderzoek en normalisatie - Versterking van het aspect normvoorbereidend onderzoek in de gemeenschappelijke onderzoeksprogramma's met het oog op de verbetering van de duurzame groei, het concurrentievermogen en de interoperabiliteit van de uit het onderzoek voortkomende producten en diensten - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(1998)31 - Onderzoek en normalisatie - Versterking van het aspect normvoorbereidend onderzoek in de gemeenschappelijke ... |
|---|---|
| document | COM(1998)31   |
| datum | 27 januari 1998 |
☆
☆
☆
* ☆
☆
Hr
*
☆
☆
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
Brussel, 27.01.1998 COM(1998) 31 def.
Werkdocument van de Commissie
ONDERZOEK EN NORMALISATIE
Versterking van het aspect normvoorbereidend onderzoek in de communautaire onderzoeksprogramma's met het oog op de verbetering van de duurzame groei, het concurrentievermogen en de
interoperabiliteit
van de uit het onderzoek voortkomende producten en diensten.
INHOUD.
1. Inleiding
2. De noodzaak van normen
2.1 Het economisch en maatschappelijk nut
2.2 Internationale handel en uitwisseling
2.3 De economische effecten van normen
3. Het normvoorbereidend onderzoek in de specifieke programmes van de Commissie
3.1 Informatie- en communicatietechnologieen
3.2 Industriele technologies en materialen
3.3 Normalisatie, metingen en proeven
3.4 Landbouw en visserij
3.5 Biotechnologie
3.6 Milieu en klimaat
3.7 Werkzaamheden van het GCO op normvoorbereidend gebied
4. De verhoging van de doeltreffendheid van het communautair normvoorbereidend onderzoek
4.1 De coordinatie tussen de specifieke programmes van het vierde OTO-kaderprogramma
4.2 Specifiek op de productie van normen gericht onderzoek
4.3 Normvoorbereidend onderzoek en milieu
4.4 Normvoorbereidend onderzoek en intellectuele-eigendomsrechten
4.5 Normvoorbereidend onderzoek en innovatie
4.6 Het doorgeven van de resultaten aan de normalisatie-instellingen
4.7 De internationale dimcnsic van normvoorbereidend onderzoek
4.8 (ierichte uitnodigingen tot het indienen van voorstellen van het specifieke programma SM I'
4.9 De 'kernactiviteiten' van het vijlde kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling
5. Conclusies
I. INLEIDING
Aangezien normen kwaliteitsinstrumenten1'2,3 zijn, net zoals metingen, proeven, en kwalitcits-beheersings- en -borgingstechnieken, spelen zij een strategische rol bij het bevordercn van de duurzame groei, het concurrentievermogen en de interoperabiliteit van producten en dienstcn4. Normen vervullen dm een hrugfunctie tussen de wereld van de techniek en het economiseIt en regelgevingskader.
Nieuwe normen worden altijd uitgewerkt en toegepast op basis van voorat'gaand onder/.oek. Bij de sclectic, orientatie en inhoud van onderzoeksprojecten moet dus met bovengenoemde brugtunctie rekening worden gehouden.
De bruglunctic werkt in twee riehtingen. Normvoorbereidend onder/.oek bevordert de uitwerking van nieuwe normen, terwijl die laatste dan weer de voorwaarden scheppen voor een betere verspreiding van de onderzoekresultaten. In beide riehtingen moet een geschiktc strategie ervoor zorgen de resultaten bruikbaar te maken voor de normalisatie-instellingen.
2. DE NOODZAAK VAN NORMEN
2.1 Het economisch en maatschappelijk nut
Gezien de voordelen van normalisatie hebben talrijke industrietakken normen ingevoerd. die een onmisbaar werkkader leveren voor de ontwikkeling van goede praktijken in de handel. Normen /ijn ook bij uitstek een middel ter bescherming van de consument, de volksgezondheid, de veiligheid en het milieu. Zij bevorderen schaalvergroting en vergemakkelijken de interoperabiliteit van diensten.
Algemene productveiligheid
Overeenkomstig Kaderrichtlijn 92/59/EEG worden de technische specificaties van een produet gebaseerd op de desbetreffende Europesc normen. De uitwerking van die specificaties en de tenuitvoerlegging van de relevante normen vergt voorafgaand onderzoek op vcrschillcndc gebieden: ergonomie, bouwtechniek , engineering, toxicologie, biomechanica, enz...
Kwaliteit wordt vandaag op die manier onderkend als een strategisch instrument bij uitstek. Het is een van de hoekstenen van het concurrentievermogen van bcdrijvcn en dus van lum innovaticcapacitcit*' geworden. Kwaliteit en innovatie zijn onlosmakclijk met elkaar verbonden. Bovendien staat een hoge kwaliteit borg voor het concurrentievermogen van diensten die verband houden met de volksgezondheid, de veiligheid en het milieu van de Europcse burgers.
Europees beleid inzakc kwaliteitsbevordering als middel out het Europcse concurrentievermogen (e vcrbelcron, SI X '(9(>) 2000.
Toepassing van benchmarking ter verbelering van het concurrentievermogen van de Europcse induslric, t ()M(96) 463 del’, van 9.10.1996.
Diensten: in de context van dit document vallen hieronder alle technische diensten, openbare of particuliere, met uit/ondcring van bankdiensten, verzekeringen, distributie, onderwijs en opleiding.
Normvoorbereidend onderzoek: alle O&O-activitciten, met inbegrip van demonslratieprojecten, die noodzakelijk zijn voor de vaststelling van een norm en voor de goede toepassing ervan.
Groenboek over innovatie, COM(95) 688 def. van 20.12.95.
Hoewel het zeer moeilijk is om hun economische effecten te kwantificeren, kan niemand het belang van
normen voor de industrie en de dienstensector ontkennen. Enkele voorbeelden zijn:
• het gebruik van genormaliseerde technieken maakt het voor industrielen mogelijk tijd en middelen voor de ontwikkeling van eigen technieken uit te sparen;
• normalisatie maakt het mogelijk te kiezen tussen verschillende vaak naast clkaar bestaande gelijkwaardige oplossingen en vergemakkelijkt zo het ontwerp en de productie van apparatuur;
• wanneer de in de handel verkrijgbare producten en onderdelen overeenstemmen met normen kunnen potentiele klanten exact hun technische kenmerken vergelijken zodat ze een goede prijs/kwaliteitskeuze kunnen maken;
• genormaliseerde specificaties voor apparaten en onderdelen vergroten de 'inleroperabiliteil', met andere woordcn maken het voor de consument mogelijk apparaten samen te gebruiken ook al zijn ze door verschillende fabrikanten geproduceerd.
De Europese normen zijn hoofdzakelijk vastgelegd door CEN, CENEEEC en ETS11 Men kan
verschillende soorten normen onderscheiden.
• In de eerste plaats de normen die op verzoek van de industrie zijn ontwikkeld, meer bepaald met het oog op de totstandbrenging van de interne markt en de vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften en een gemeenschappelijk kader waarin de handel kan bloeien. Deze normen maken het voor fabrikanten mogelijk om algemeen erkende specificaties voor kenmerken zoals ontwerp, prestaties, samenstelling en tolerantie uit te werken.
Het rationed gebruik van energie in debouw
Tussen 1986 en 1993 hebben 12 nationale centra voor onderzoek op het gebied van de bouw samengewerkt in het JOULE-project (niet-nuclealre energle), enerzijds voor het opzetten van een reeks beproevingseenheden voor innoverende bouwmaterialen (bijvoorbeeld extra-isolerende of intelligente beglazing) en anderzijds voor de uitwerking van een betrouwbare en snelle procedure voor de meting van de optische en thermische eigenschappen van deze materialen.
Het consortium heeft gedurende de hele periode nauw samengewerkt met het Technisch Comiti 89 van CEN met de bedoeling normen inzake de thermische eigenschappen van gebouwen en bouwmaterialen uit te werken. De eenheden zijn momenteel operationeel en worden beheerd door een GEIE
JOULE: Joint Opportunities for Unlimited Long-term Energies GEIE: Groupement Europien d'lnt&r&t Economique (Europees economisch samenwerkingsverband)
• Ten tweede, de normen waarvoor de Commissie mandaat heeft gcgcven en die zijn uitgevverkt voor de tenuitvoerlegging van de Europese richtlijnen in het kader van de nieuwe nanpak~.
(’EN Europese ('ommissie voor norinohstUie
(’ENEIJ'X ’ Europees ('omtle voor elektroteehnisehe normalisatie ETSI Europees Instiluut voor telecommunieatienormen
Kesolutie van dc Raad: 'Een nieuwe aanpak op het gebied van de technische harmonisalie en normalisatie', l*R nr. C 136 van 4.6.1985.
Deze normen, die in beginsel prestatienormen1 zijn, maken het voor de industrie mogelijk om aan te tonen dat hun producten overeenstemmen met de in de richtlijnen omschreven fundamentele eisen. Voor een groot aantal van dergelijke normen was voorafgaand onderzoek vereist, dan wel onderzoek achteraf om in de praktijk opduikende problemen op te lossen. In dit document wordt deze activiteit aan de hand van verschillende voorbeelden gei'llustreerd.
Verpakking van levensmiddelen
In 1992 is er in de EG 28 miljoen ton kunststof gebruikt voor de verpakking van levensmiddelen. Dergelijke verpakkingen moeten in overeenstemming moet zijn met Richtlijn 89/109/EG en mogen derhalve:
a) de levensmiddelen niet besmetten door er bestanddelen aan af te geven;
b) geen onaanvaardbare mjziging in de samenstelling van de levensmiddelen veroorzaken;
c) de organoleptischc eigenschappen van de levensmiddelen niet tvijzigen.
C'EN werkt momenteel aan de normalisering van 33 analytische methoden voor het kwantijiceren van het verontreinigingsniveau. Deze methoden warden uitgewerkt in het kader van een onder het programme 'Normalisatie, metingen en proeven' vallend onderzoeksproject waarin ook wordt gewerkt aan gecertificeerde referentiematerialen.
• Ten derde, de normen van de reeks ISO/EN 9000 en EN 45000 voor de omschrijving van de kwaliteitsorganisatie en de systemen voor de erkenning van laboratoria. Dankzij deze normen is het mogelijk door de onderscheiden lidstaten erkende procedures voor de evaluatie van de conformiteit van producten en diensten uit te werken. Een soortgelijke aanpak is gevolgd voor de ISO 14001-normen waarbij een procedure voor de evaluatie van het effect van industriele activiteiten op het milieu ten uitvoer wordt gelegd.
De ISO 9000 normen zijn in 1987 voor het eerst bekendgemaakt. Sindsdien zijn ze op grote schaal overgenomen door de industrie en de dienstensector en zijn ze erkend door bijna alio landen van de Internationale Organisatie voor Normalisatie (ISO).
Uit een onderzoek van Mobile Europe Ltd. blijkt dat einde 1995 wereldwijd nicer dan 127.000 certificate!! zijn toegekend en dat dit aantal snel oploopt.
Ilet ISO 9000 ccrtificaat wordt vaak geeist bij belangrijke openbare aanbestedingen en vele grote assemblagc-industricen hebben kwalitcilssystemen ingevoerd die voor al hun leveranciers van toepassing zijn. lien dergelijke systeemcertificatie gebcurt nu niet mecr uitslnitend in de grote ondernemingen, maar wordt ook in het Midden- cn Klcinbcdrijf cn steeds nicer in de dienstensector toegepast. lien ander onderzoek, uitgevoerd door de Manchester Business School van het Verenigd koninkrijk in 1995, heeft aan het licht gebracht dat ondernemingen met een ISO 9000 certificaat een hogere verkoop hebben dan het nationaal gemiddelde en dat hun kans om de huidige economische recessie te overleven vier keer boven het gemiddelde ligt.
• Tenslottc zijn er de normen die verband houden met de ontwikkeling van hoog-teehnologische sectoral * “>
(de iiilbrmatiemaatschappij, met inbegrip van de satellietcommumcatie‘, of de biotcchnologie). Deze
Normen die het algemccn kader van een systeem vastlcggcn, worden prestatienormen genoemd in tcgcnstclling tot productnormen die in detail een product of een proccs bcschrijvcn. I)e flcxibilitcit van prestatienormen maakt lict voor de industrie mogelijk om producten en diensten te Icvcrcn die op wcrcldnivcau concurrcrcnd zijn tcrwijl in een voortdurcnd cvoliicrcndc wcreld tocii innoverend kan worden gewerkt cn de kwaliteit kan worden gewaarborgd.
Voorbereidend document over het 'HlJ-actieplan: Satellielcommunicatie in de inlbrmaliemaalscliappij', COM(97) 91 def. van 5.3.1997.
normen zijn uiterst belangrijk voor het concurrentievermogen van de industrie en de diensten omdat ze het mogelijk maken de Europese aanpak op wereldniveau te ondersteunen.
Mobiele communicatie
In 1993 Hep de waarde van de in de EG geproduceerde telecommunicatie-apparatuur op tot 18.425 mttjoen ecu, wat 16% meer is dan in de VS en 53% meer dan in Japan. Dit cijfer weerspiegelt het groeiende belong van normen als ISDN (Integrated Services Digital Network), GSM (Global System for Mobile Communications) en DECT (Digital European Cordless Telecommunications) die alle van Europese oorsprong zijn.
Het RACE-programma en zijn opvolger ACTS dragen momenteel bij tot de ontwikkeling en verfijning van normen voor het universeel systeem voor mobiele telecommunicatie (UMTS) waarin huishoudelijke en professionele diensten worden geintegreerd zodat afzonderlijke apparaten mobiele multimediadiensten zullen kunnen leveren.
RACE Research in Advanced Communications in Europe ACTS Advanced Communications Technologies and Services
2.2 Internationale handel cn uitwisscling
Door het tot stand brengen van een interne markt in Europa, de ondertekening van de akkoorden van de Uruguay-ronde en de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) verdwijnen technische handelsbelemmeringen en tolheffingen in versneld tempo1, met name via de praktijkrichtlijn voor normen.
Daarom heeft de Gemeenschap twee fundamentele doelstellingen vastgelegd:
• in de eerste plaats de bestrijding van protectionistische normen of technische belemmeringen op de externe markt;
• in de tweede plaats, de ondersteuning van normen en voorschriften bij de handelspartners. die met de Europese normen compatibel zijn, of zclfs erop gebaseerd zijn.
Dczc doelstellingen van de Gemeenschap nemen een steeds bclangrijker plaats in bij de transatlantische dialoog in het Transatlantisch raadgevend Comite voor normen, certillcaten en rcgelgeving (TACS).
UITTREKSEL UITHET TACS-VERSLAG VAN JUNI 1996
”Om een transatlantische markt tot stand te brengen moet een veelomvattende strategic worden uitgewerkt met onder meer, en afgezien van de erkenning van de wederzijdse overeenkomsten, een intensiever gebruik van internationale normen, de vermindering van het aantal certificatieprocedures en de oplteffing van duhhele verijicaties, de vaststelling en toepassing van gemeenschappelijke industriele normen, de integratie van funetionele normen in verordeningen en richtlijnen en de versterking van de transparantie en de samenwerking bij de norma/isatie. ”
Het hoofdbeginsel moet dus zijn: "Een keer geverijieerd, door iedereen aanvaard".
Internationale normen leiden tot schaalvoordelen, niet alleen voor de multinationals, maar ook voor KMO's die exporteren of onderdelen leveren voor producten die voor de uitvoer zijn bestemd. Samengevat, normen verminderden de handelsbelemmeringen en dragen bij tot de ontwikkeling van de markten op de gebieden waarop zij van toepassing zijn.
2.3 Pc economische effecten van normen
In de eerste figuur wordt het belang getoond dat de Europese organisaties aan de internationale normalisatie hechten1. Dat blijkt uit het aantal secretariaten dat zij in het kader van de ISO voor/.itten. De drie andere figuren geven een aanduiding van de cvolutie van de jaarlijkse produelie van normen voor de industrie door de drie Europese normalisatie-instellingen.
800
700
600
500
400
300
200
100
0
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Met economisch effect van een ingevoerde norm kan worden geVUustreerd aan de hand van talrijke voorbcelden, bijvoorbeeld de huidige explosie van het gebruik van mobiele telefoons (zie kadertje op een vorige bladzijde). Eveneens in de telematicasector kan het succes van het routegeleidingssvsteem voor voertuigen in Japan worden vermeld. Na de invoering van normen voor de dataschcrmpjcs. werden reeds 400.000 voertuigen met het systeem uitgerust.
Het ISO-secrctariaat hceft op basis van de gegevensbank PERINORM (samengesteld door Al-'NOR. DIN en ESI) een studic gemaakt over het belang van normgeving op bepaalde teehnisehe gebieden . In deze sludie wordt een verband gemaakt tussen het aantal van 1965 tot 1994 ingevoerde normen in een bepaalde economische sector en het desbetreffende in- en uitvoervolumc in US-dollar. De resultatcn, die in de volgcnde grafieken zijn verwerkt, wekken de indruk dat in bepaalde sectoren het effect van normen vrij beperkt is, met name in de bouwsector. In de dienstenscctor integendeel, de gezondheidssector bijvoorbeeld, waar men apriori geen grote normatieve activiteit vcrwacht, is de inspanning evenredig met of hoger dan de groei van het handelsvolume.
Normen/ Uit-/lnvoer Normen / Ult-flnvoer
miljard US$ miljard US$
Vcrpaking, distributie
IMcchanisclic industrie
3000
2500
2000
1500
1000
500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
.^1
c **
= « ? 3 5 T2 ^ .2.
11
-A -
Op Europees niveau zijn de 25.000 normen (vastgesteld of momenteel uitgewerkt, d.w.z. 5 nieuwe normen per werkdag) van CEN, CENELEC of ETSI onmiskenbaar een belangrijke factor van harmonisatie en economische integrate.
Deze werkzaamheden hebben via de overeenkomsten tussen de Europese normalisatie-instellingen en de ISO ook een zekere impact op de wereldwijde harmonisatie. In de laatste twee grafieken wordt getoond in vvelke mate er omzetting is van normen tussen ISO en CEN en tussen ISO en CENELEC.
CENELEC
Afrondend kan worden gcconcludecrd dat de Europese strategie van strijd tegen prolectionisnsche normen en bcvordering van de invoering van intemationale normen en regels, voor de Europese industrie een onbclemmerde toegang tot de wereldmarkt vvaarborgt. De productic van nieuwe en geschikte normen vergt voorafgaand onderzoek dat door de Gemeenschap moet worden ondersteund.
3. HET NORMVOORBEREIDEND ONDERZOEK IN DE SPECIFIEKE PROGRAMMA'S VAN DE COMMISSIE
Een van de voornaamste doelstellingen van deze specifieke programma's is om in uitvoering van hct Verdrag betreffende de Europese Unie de wetenschappelijke en technologische basis van de Europese industrie te versterken.
Met cerste actiegebied van hct vierde kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling (1994-1998) omvat 15 specifieke programma's. In alle specifieke programma's wordt vcrwezen naar normvoorbereidend onderzoek. De wijze waarop dit onderzoek wordt gevoerd en het belang dat er daadwerkelijk aan wordt gehecht, varieren echter aanzienlijk van programma tot programma.
3.1 Informatie- en communicatietechnologieen
In dit specifiek programma is het normvoorbereidend onderzoek volledig in de strategic gemtegreerd. Daardoor kan worden gewaarborgd dat producten en diensten volledig interoperabel zijn. Met de Europese normalisatic-instellingen (CEN, CENELEC en ETS1) is een hele reeks raadplegings- en uitwisselingsmechanismen uilgcbouwd.
INFORMATIE- EN COMMUNIC 'A TIETECTI NOLOG IE
Geavanceerde medische informatica (AIM)
AIM heeft via de op rich ting van technische comitds en werkgroepen met CEN en EH’OS een werkprogramma opgesteld en de aanzet g eg even tot de ontwikkeling van specijicaties voor een groot aantal activiteiten die verhand houden met de invoering, hescherming en uitwisseling van detrooien.
Technologie voor de sociaal-economische integratie van gehandicapten en ouderen (TIDE)
Er is voorbereidend onderzoek verricht voor de ontwikkeling van TIDE dat is uitgemond in mandaten aan ETSI, CEN en CENELEC en gezamenlijke acties in het kader van de organisatie COST.
Geavanceerde telematica voor de vervoersector (ATT/DRIVE II)
Er zijn 10 werkgroepen opgericht met het oog op de selectie van onderwerpen in verhand met dit programma en de opstelling van de nodige documenten ten behoeve van de technische comites van CEN en CENELEC.
ESPRIT
De wetenschappelijke verantwoordelijken van dit programma is verzoclit eventueie kruisverhanden tussen hestaande projecten en normen te identijiceren teneinde de exploitatie van onderzoekresultaten en de ontwikkeling van nieuwe technologieen te bevorderen. Onder de noemer van "begeleidende maatregelen" zijn er vervolgens studies uitgevoerd met het oog op het vastleggen van nieuwe prioriteiten voor het onderzoek, het herijken van de activiteiten van de normalisatie-instellingen of het verkrijgen van nieuwe normalisatieopdracliten via de uit vertegenwoordigers van de lidstaten samengesteide groepen voor technologische cobrdinatie. In het kader van STEP (Standard for the Exchange and Representation of Product ModeI Data) en CNMA (Communications Network for Maufacturing Applications) zijn die activiteiten zowel op onderzoeks- als op demonstratieprojecten van toepassing.
3.2 Indus trifle technologieen en materialen
Het specifiek programma BRITE-EURAM III heeft betrekking op een groot aantal technologische en industriele sectoren. Als zodanig financiert het programma geen specifieke normvoorbercidende projecten, maar bij de selectie van projecten wordt wel met de normvoorbereidendc aspccten reken ing gehouden (valorisatie en verspreiding). Tijdens de onderzoeksfase wordt naar aanlciding van de wetenschappelijke vervolgcontrole van de Commissie nagegaan wat de mogelijke effecten vati het onderzoek kunnen zijn, hetzij op de uitwerking van nieuwe normen, hetzij op de toepassing en verdere uitwerking van reeds bestaande normen. In het totaal levert 26% van de gefinaneierde projecten een belangrijke tot uiterst belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van voor de industrie noodzakelijke normen. Een vierde daarvan zijn echte 'success stories' van het specifiek programma geworden.
i----------------------------------------------------------1
1 BRITE-EURAM III: technische controle van luchtvaartuigen 1
i i
! In 1992 beliepen de kosten voor het onderhoud van de Europese luchtvloot meer dan IS ntiljard ecu. In ' i 2000 zal dat cijfer wuarschijnlijk zijn opgelopen tot meer dan 24 miljard ecu. i
[ De recentelijk in het kader van het BRITE-programma ontwikkelde genormaliseerde \ i inspectieprocedures (voor zowel grote als kleine vliegtuigen) zullen menselijke fouten minimaliseren en 1 , de betrouwhaarheid maximaliseren. Daarenhoven zullen zij een efficienter gebruik van de middelen en , 1 bijgevolg een rendabeler exploitatie van de luchtvloot mogelijk maken. Aangezien inspectie een vitaol 1 i onderdeel is van de kosten voor het onderhoud van vliegtuigen en dus een belangrijk verkoopargumcnt i j vormen, zal de beschikbaarheid van een genormaliseerd en doeltreffend inspectiesysteem voor Europese [ i vliegtuigen de luchtvaartmaatschappijen ertoe stimuleren om een volledig Europese luchtvloot uit te i ! bou wen. ,
BRITE-EURAM III: fabricage van autozetels
De doelstelling van dit project was oorspronkelijk om de voor het ontwerp en de nadcrc uitwerking van autozetels benodigde tijd te verminderen via de 'concurrent engineering'-methodc. De naar aanleiding van deze werkzaamheden uitgewerkte specificaties voor zetels vormen momcntcel het uitgangspunt voor de normen voor het comfort en de veiligheid van de passagiers. Het succcs van dit nieuwe proc£d£ is zo groot dat het nu reeds door de Lear Corporation wordt toegepast voor vcrschillende klanten uit de automobielindustrie.
3.3 Normalisatie. mctingen en proeven
Het specifiek programma 'Normalisatie, metingen en proeven' (SMT - Standards, measurements and testing) is het enige dat specifiek als doelstelling heeft instrumental ter ondersteuning van het kvvaliteitsbevorderingsbeleid van de Commissie te ontwikkclcn. Het is een hori/.ontaal programma dat dus activitcilcn ontplooit op alle gebieden van de fysica, scheikunde en biologic waar meet- en beproevingsmethoden moeten worden uitgewerkt. Het bevordert activiteiten in het kader van het normvoorbereidend onderzoek en heeft reeds bijgcdragen tot de vcrbetcring van de normen voor verschillcndc gebieden die belangrijk zijn voor de goede werking van de interne markt. Als voorbeelden kunnen worden genoemd: de controle van grondstoffen (breekweerstand van melalen), de karakterisering van productcn (geluidsisolatie van vensters) en de kwaliteit van diensten (controle van de microbiologische kwaliteit van zwemwater). lien onderdeel van dit programma is ook liel onderzoek naar en de productie van gecertillceerde referentiematcrialen (CRM). Het is de bedoeling om dankzij de ontwikkeling van talrijke CRM de tcnuitvoerlcgging van normen en richtlijnen te waarborgen (zie kadertjc).
SMT: secertiflceerde referentlematerialen (CRM)
In samenwerking met het GCO heeft het specifiek programme 'Normalisatie, metingen en proeven' ongeveer 400 CRM's ontwikkeld op het gebied van"het milieu, de hygiene op de werkplaats, de agro-voedingsindustrie, de microbiologies debiomedlsche sector, de eigenschappen van materialen, enz. Aan meer dan 90 andere CRM's wordt momenteel gewerkt
Deze CRM's, alsook de door het GCO voor de nucleaire sector ontwikkelde materialen, worden verkocht/verspreid door het GCO-1RMM als essentUle hulpmiddelen voor:
- het waarborgen van de vergelijkbaarheid van de meetresuttaten van de laboratoria;
- de toepassing van talrijke normen;
- de tenuitvoerlegging van de communautalre wetgeving inzake de bescherming van volksgezondheid
en milieu;
- de wederzijdse erkenning van resultaten en de toepassing van systemen voor kwaliteitsborging en erkenning van laboratoria.
SMT; de kwalileit van het zwemwater
De microbiologische kwalileii van het zwemwater is de belangrijkste parameter die krachlens de EU-richtlijn over de kwalileit van zwemwater moel worden gehanteerd om de kwalileii van de stranden in heel Europa te controleren. Op basis van een in 1992 uit hoofde van het SMT-programma gelanceerd project zijn de methoden voor de meting van de microbiologische kwalileii van water verbeterd en zijn er in samenwerking met DC XI aanbevelingen gedaan om de vergelijkbaarheid van de metingen te verbeteren. De resultaten van dil project worden gebruikt om een Europese norm voor de doeltreffendheid van methoden voor de meting van de microbiologische kwalileit van water uit te werken.
SMT: de brandveiligheid van gecapitonneerde zctcls
Woningbranden waarbij gecapitonneerde zetels zoals zithanken zijn betrokken, zijn uitzonderlijk gevaarlijk en eisen jaarlijks vele slachtojfers. Op verzoek van DU HI (Industrie) heeft het SMT-programma in . 1993 een project gelanceerd met als doel beproevingsmethoden uit te werken voor het meten van de brandprestaties van gecapitonneerde zetels. Het project is einde 1995 met succes afgerond en DU III voorziet dat de resultaten zullen bijdragen tot de onlwikkeling van Europese normen voor de brandprestaties van gecapitonneerde zetels en z<> tot een ht'gcr veiligheidsniveau voor de Europese constituent.
I let spccillek programma SM I' sclcctecrt in het kadcr van zijn jaarlijkse uitnodigingen tot het indienen van voorstellen ook projecten van normvoorbereidende aard. Voor het vierdc OTO-kaderprogramma is tevens cen sysleem van gerichte uitnodigingen tot het indienen van voorstellen opgezct. Dat maakt het mogelijk om te voldoen aan de OTO-behoeften voor de tenuitvoerlegging van FAiropcsc verordeningen en richtlijnen en de uitwerking van normen. De selectie van onderwerpen waarvoor normalisatie vereist is, gebeurt in samenwerking met de betrokken instellingcn (CBN, CliNttLlX' en IH SI). In dat kader heeft t’DN een overlegstructuur voor zijn technische eomites opgcricht (CHN-STAR) waardoor het gemakkelijker wordt lijstcn van prioritaire OTO-onderwerpen samen te stellen.
- It -
CEN-STAR
Het comite CEN/BT WG 70 'STAndardisation and Research (STAR)' is in 1992 opgericht om:
- richtsnoeren uit te werken voor de versterking van de band tussen onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten en Europese normalisatie, met als uiteindelijke doel het normalisatieproces te versnellen en verheteren;
- de toepassing van deze richtsnoeren te bevorderen door deel te nemen aan het overleg dot aan de OTO-programma's voorafgaat.
Het CEN-STAR-comite is samengesteld uit de voorzitters van de sectorale comites van CEN en de programmeringscomites van EFTA, EUREKA en EUROLAB, hun secretariaten en vertegenwoordigers van de Commissie (DG III, DG XII, GCO), alsmede vertegenwoordigers van andere bij de normalisatie betrokken partijen.
Gerichte uitnodiging tot het indienen van voorstellen : Enkele door CEN en de Directoraten-Generaal van de Commissie voorgestelde onderwerpen voor de gerichte uitnodiging van 27.11.1997:
Actie van ontsmettingsmiddelen op organische materialen bij contact met drinkwater; Bijtproeven inzake voor kinderen bestemde producten, met name speelgoed;
Criteria voor de beoordeling van de propagatiesnelheid van vermoeidheidsscheurtjes in spoorwegrails: optimalisatie van de beproevingsomstandigheden:
Evaluatie van de risico's van exotische organismen (in quarantaine) voor de gezondheidstoestand van planten in de Europese Unie: analysmethoden.
3.4 Landbouw en visserij
Er zijn een aantal normvoorbereidende werkzaamheden gestart in het kader van het speeifiek programma 'Landbouw en visserij'. Deze werkzaamheden hebben meer bepaald betrekking op levensmiddelen, het niet-alimentair gebruik van landbouwproducten en de bepaling van een aanvaardbaar niveau van onzuiverheden in voedingsmiddelen.
Dat er een sterke toename is van het aantal normen voor analytische methoden, bewijst dat daaraan een grote behoefite bestond en kan als een teken van vooruitgang worden beschouwd. Met lijkt eehter nodig alternatieve methoden uit te werken, bijvoorbeeld de vaststelling van prestatiecriteria in plants van referentiemethodcn.
MR: biodiesel - duurzame en vdlige alternative bramlsLoI
Biodiesel is samengesteld uit plantaardige oliSn en liun derivaten, gewonnen uit niet roar de voeding bestemde landbouwproducten. Ilij kan als zodanig worden gebruikt, dan wet vermengd met gewone dieselbrandstof, om een zuiverder en duurzamer energie te leveren. lloewel er in 1994 sleclits 65.000 ton van geproduceerd is, kan het demonstratieproject AIR van het specifiek programma wellicht de grondslagen leggen voor een toekomstige exploratie van de markt. Tegen die achtergrond is het project onder meer bedoeld om de fysiscli-chemische parameters voor de brandstofmengsels te hepalen als hijdrage aan toekomstige Europese normen, proeven op het terrein met een aantal verschillende voertuigen uit te voeren, de milieueffecten te hestuderen en een Europese strategie voor grootschalige productie uit te werken.
3.5 Biotech nologie
Het specifiek programma 'BiotechnoIogie' omvat onder meer een onderdeel normvoorbereidend onderzoek op het gebied van bioveiligheid (geleid door de Directoraten-generaal Industrie, Landbouw en Milieu), meer bepaald in het kader van de steun aan de reglementering van de biotechnologiesector op Europees niveau. De regelgeving op het gebied van de biotechnologie wordt in het algemeen bcschouwd als een van de belangrijkste elementen voor het concurrentievermogcn van de Europesc biotechnologie-industrie waarbij rekening wordt gehouden met het voorzorgbeginscl.
PiQlechnQfagte
Het normvoorbereidend onderzoek omvat onder meer de ontwikkeling van nieuwe 'in vitro' technieken in de farmatoxicologie ter vermijding van dierproeven. Pit onderzoek gebeurt in samenwerking met Europese centra voor de validatie van nieuwe beproevingsmethoden (EVCAM: European Centres for Validation of Alternative Methods) van het GCO in Ispra en met het In Vitro Testing Industrial Platform (I l TP) waarin ongeveer 20 ondernemingen uit de toxicologiesector samenwerken.
3.6 Milieu en klimaat
Het specifiek programma 'Milieu en klimaat' heeft tot doel de ontwikkeling van milieuvriendelijke producten, technologies en diensten en de definitie van milieukwaliteitscriteria tc bevorderen. Ilet past in de onderzoeksactivitciten in het kader van het vijfde milieuacticprogramma van de Cbmmissie "Naar een duurzame ontwikkeling", maar ook in een meer algemeen kader van Ol-'SO-werkzaamheden (beprocving van seheikundige producten). Verschillende aetiviteitsgebieden hebben met name bctrekking op de bcscherming en de verbetering van de water- en luchtkwaliteit en de beperking van de risico's van industriele activitciten. De normvoorbercidende activitcitcn van het specifiek programma Milieu en klimaat zijn nauw gecoordinecrd met de (ICO-werk/aamheden en de aeties van het specifiek programma SMT.
3.7 Werkzaamhedcn van het GCO op normvoorbereidend gebied
Dc Commissic zet zclf OTO-activiteiten op via liaar Gemeenschappelijk Centrum voor Ondcrzoek. Dit speelt een rol in het normvoorbereidend onderzoek op verschillende gebieden, onder nicer geavanceerde materialen (in verband met het specifiek programma Industriele technological cn materialen), de stabiliteit van structuren en het milieu. Het GCO overlegt met CEN-STAR om na te gaan hoe zijn onderzoekresultaten via normalisatie doeltreffender zouden kunnen worden geexploiteerd.
,-----------------------------------------1
] GCO: weerstand tegen aardhevingen 1
i i
[ Bij aardhevingen instortende gehouwen, hruggen en andere construdies j i veroorzaken grote economische schade en eisen reel slaciitof/ers. Het i J testlaboratorium ELSA van het GCO neemt samen met Iff Europese J i lahoratoria in het kader van het programma Mobiliteit en opleiding van i i onderzoekers deeI aan proeven op gehouwen (maquettes of modellen op ,
1 reele schaal) cn andere constructies. Het is de bedoeling om de 1 i "Eurocodes" (Richtlijn betreffende bouwproducten) te verbeteren en te i [ vaiideren. I)eze installatie is uniek in Europa. [
4. DE VERHOGING VAN DE DOELTREFFENDHEID VAN HET COMMUNAHTAIR NORMVOORBEREIDEND ONDERZOEK
4.1 De coordinate tussen de specifieke programma's van het vierde OTO-kaderprogramma
Tussen de verschillende specifieke programmes van het vierde OTO-kaderprogramma bestaat geen coordinate van het beleid ten aanzien van de normalisatie-instellingen. Opdat bij de ontwikkeling van een Europees beleid ter bevordering van de kwaliteit van producten en diensten de uitwerking \an de noodzakelijke normen een passende plaats zou krijgen, moeten alle specifieke programma's en hei GCO een vorm van communicatie opzettcn met de normalisatie-instellingen en de gebruikcrs \ A\\ normen. Allcen dan kan men ervan uitgaan dat het aspect van de normalisatie op harmouicu/c en doeltreffende wijze in de onderzoeksprojecten wordt geintegreerd.
AANBEVEL1NG
Een mechanisme opzettcn voor de verbetering van de uitwisseling van informatie en de coordinate tussen de specifieke onderzoeks- en innovatieprogramma's, het GCO en de bij de normalisatie betrokken nuirktdeelnemers.
4.2 Specifick op dc productic van normen gericht onderzoek
Vele normvoorbereidende onderzoeksprojecten op Europese schaal worden nict geintegreerd in dc verschillende specifieke programma's van het OTO-kaderprogramma. Dit is een gevolg van het Icit dat de betrokkenen niet weten dat dergelijke projected in aanmerking komen omdat dc informatie van de verschillende programma's ontoereikend is. Allcen het specilieke programma SMT is heel acticf op normvoorbereidend gebied. I let dekt daarentegen niet alle behoeften omdat het beperkt hi i j I t tot metingen en proeven. Wanneer het eommunautair onderzoek zieh niet resoluut rieht op sleun aan een kwaliteitsbelcid waarvoor normen een onmisbaar instrument zijn, kan een dergelijke situatie allcen maar verergeren. In de verschillende specifieke programmes moeten de aspecten van normvoorbereidend onderzoek derhalve meer onder de aandacht worden gebracht.
AANBEVELINGEN
De deelnemers van de specifieke programma's, die weinig of niet actief zijn op het gebied van de normalisatie, bewust maken van de belangrijke hefboomfunctie van normen voor de exploitatie van de resultaten.
De indieners van voorstellen reeds in de fuse van de voorafgaande evaluatie bewust maken van het belong van normen voor de exploitatie van de onderzoekresultaten (met name bij projecten met kwaliteitsdoelstellingen).
4.3 Normvoorbereidend onderzoek en milieu
Overeenkomstig de doelstellingen van het vijfde milieuactieprogramma 'Naar een duurzame ontwikkeling' moet er normvoorbereidend onderzoek gebeuren op het gebied van de bescherming van het milieu, meer bepaald onderzoeksprojecten in verband met industriele en materiaaltechnologieen. De milieudimensie komt hierbij terug zowel bij de wetenschappelijke en technische aspecten als bij het maatschappelijk-economisch effect van die projecten.
AANBEVELING
De deelnemers van de specifieke programma's ervan bewust maken dat het nodig is bij de uitwerking van onderzoeksprojecten ook met de milieueffecten van de resultaten rekening te houden.
4.4 Normvoorbereidend onderzoek en intellectuele-eigendomsrechten
Het normvoorbereidend onderzoek kan maar echt worden geintegreerd in de specifieke OTO-programma's als het begrip is doorgedrongen dat dergelijk onderzoek niet per definitie de bescherming van de intellectuele-eigendomsrechten bemoeilijkt. Door van in het begin tussen onderzoekers en normalisatie-instellingen overleg te plegen kunnen de problemen van intellectuele eigendom worden opgelost. Reeds bij de uitwerking van de onderzoekscontracten en de overeenkomsten tussen de partners moeten de gevolgen van dit onderzoek voor de eigendom van de resultaten en de verspreiding daarvan in detail worden omschreven. Er rijzen zelden conflicten voor prestatienormen of normen die een kader voor de interoperabiliteit van de nieuwe technologie vastleggen.
Dit aspect van de relatie tussen onderzoek en normalisatie is behandeld in een in 1992 gepubliceerd memorandum van CEN/CENELEC (Memorandum nr. 8 CEN/CENELEC, 1992/03). Een belangrijke conclusie van dit document is dat er, gezien de betrokken gebieden en de doelstellingen van de normen, weinig conflicten te verwachten zijn. Een procedure voor een aanpak waarbij de auteursrechten worden in acht genomen, is uitgewerkt.
AANBEVELING
Verbetering van de communicatie tussen onderzoekers en normalisatie-instellingen om ervoor te zorgen dat bij de overdracht van onderzoekresultaten naar bedoelde instellingen de bescherming van de intellectuele eigendom wordt gewaarborgd1.
Eerste actieplan voor innovatie in Europa, COM(96) 589 def. van 20.11.1996.
4.5 Normvoorbereidend onderzoek en innovatie1
Om een klimaat tot stand brengen dat stimuleert tot innovatie in plaats van tot stilstand, moeten de invoering van prestatienormen en het sluiten van vrijwillige overeenkomsten worden bevorderd, moeten de normal isatie- en de onderzoeksinstellingen beter samenwerken en moeten de ontwerpers en gebruikers van normen, met name de KMO's, beter worden voorgelicht.
A AN BEVELING!
De lidstaten moeten de fabrikanten en leveranciers ertoe stimuleren vrijwillige normalisatieovereenkomsten te sluiten en telkens wanneer mogelijk te kiezen voor prestatienormen.
4.6 Het doorgeven van de resultaten aan de normalisatie-instellingen
Normalisatie maakt het mogelijk de resultaten van communautairc ondcrzoeksprojeeten (directe acties van het GCO of indirecte) te valorisercn. Om een dergelijke valorisatie mogelijk le maken, moeten de resultaten van het onderzoek aan de bij normalisatie betrokken spelers (normalisatie-instellingen en gebruikers) worden doorgegeven en moet bovendien het verloop van het onderzoek enigszins worden gekoppeld aan de werkzaamheden ter voorbereiding van de tockomstige norm.
De prcsentatie van de resultaten en de manier van overdracht moeten reeds bij het eerste ontwerp van het project worden overeengckomcn. Uit het specifiek SMT-programma kan worden geconeludecrd dat de onderzoekers zich sleehts zeldcn om de prcsentatie bckommeren en dit geldt /.oweI voor de inhoud als voor de vorm van de informalie, de identilleatie van de relevante (TIN-. C'l-NI I I ( - of ITSI-eomites en het betrckken van die comites bij de vaststelling en exploitatie \an tie onderzockrcsultaten.
Om aan die lacunes te verhelpen is gevraagd om reeds in het stadium van het voorstel (evaluaticcriteria) alle noodzakclijke informatie te verstrckkcn en alle door de indicncrs van het voorstel in te zetten middelen te omsehrijven. Bovendien is er in de contracten een elausule opgenomen die de eommunieatie lussen de onderzoekers en de normalisatie-instellingen moet waarborgen.
AANBEVELINGEN
Erover waken dat reeds bij de evaluatie van projecten de relaties met de normalisatie-instellingen en de hehoeften van deze instellingen goed bekend zijn.
Ervoor zorgen dat in het contract van OTO-projecten de voorwaarden voor de overbrenging van de resultaten naar de normalisatie-instellingen goed zijn omschreven.
Erop toezien dat bij de uitvoering van projecten de zuivere normalisatiewerkzaamheden in parallel met de onderzoekswerkzaamheden worden uitgevoerd.
Het GCO moet ervoor zorgen dat de resultaten van zijn onderzoek aan de normalisatie-instellingen wordt doorgegeven.
4.7 De iuteLUiitiuimkAlinivnsie van m.Mum>or(.»cmdmd onderzoek
Aange/.ien normalisatie een instrument is ter verbetering van de kwaliteit van produeten en diensten moet deze aetiviteit niet lunger in het louler communautaire kader, maar veelecr in het kader van de wereldhandel worden bekeken. Dit geldt nicer bepaald voor ontluikende en zich ontwikkelende teclmologicen. Daarvoor is het van levensbelang dat het normvoorbereidend onderzoek word! ingepast in een supracomnumautaire context. Om er zeker van te zijn dat de uit het onderzoek
Herste ncticplun voor innovatie in Huropa, C()M(%) 589 del', van 20.11.1996.
komende normen aanvaardbaar zijn, zal er moeten worden samengewerkt met de deelnemers van derde landen. Op die manier kan de normalisatie, zonder afbreuk te doen aan de economische en maatschappelijk-culturele belangen van bedoelde partners, eventueel een Europese aanpak op wereldniveau ondersteunen.
AANBEVEL1NG
In samenwerking met de economische spelers (IRDAC, CEN, CENELEC, ETSI, enz.) naguan of het mogelijk is normvoorbereidende projecten open te stellen voor partners nit derde landen, teneinde te waarborgen dat de normen op internationaal niveau worden vastgesteld en overgenomen en dat de resultaten op wereldniveau worden verspreid.
4.8 Gerichte uitnodigingen tot het indienen van voorstellen van het specifieke programma SMT
Normvoorbereidend onderzoek komt voor diegenen die de desbetreffende werkzaamheden voorberciden en uitvoeren vaak als weinig valoriserend over. Bovendicn is het suceespereentage hij klassieke uitnodiging tot het indienen van voorstellen van de Commissie vecleer klcin, wat de onderzoekers niet moliveert om projecten in die zin op te zetten. Ilet proefproject \'oor geriehte uitnodigingen lot het indienen van voorstellen van het speeillek programma SM I’ beautwoordt eehter aan de speeilieke behoeften van het normvoorbereidend onderzoek. Om van dit type uitnodigingen een sucees te maken, hebben de normalisatie-instellingcn een procedure voor de selectie van him onderwerpen en prioriteiten moeten uitwerken waarin gelijke kansen en iloor/ichligheid zijn gewaarborgd. De criteria en werkmethodcn voor de seleetie van de onderwerpen zijn speeillek voor elke instelling en hangen af van de eigen structuur en werkingsregcls. De Commissie van haar kant organiseert een onafhankelijke evaluatie van de ingediende onderwerpen en de begeleidende technische dossiers. Dit systeem is wellicht geschikt om rekening te houden, zowel met de specificiteit van de onderwerpen als met het 'urgente' karakter van de op te lossen problemen, en kan ervoor zorgen dat de termijn tussen de seleetie van een project en het begin van de onderzoekswerkzaamheden wordt ingekort.
Het specifiek programma SMT, dat een volledig horizontal functie heeft, kan de andere onderzoeksprogramma's eventueel tot nut strekken en kan zorgen voor de coordinate van de normvoorbereidende activiteiten.
AANBEVELINGEN
De behoeften intake normvoorbereidend onderzoek in de specifieke programma's van het vierde OTO-kaderprogramma en in het GCO vastleggen, met aanduiding van de urgentie van de problemen.
De procedures voor de seleetie van onderwerpen en projecten voor de gerichte uitnodigen aanpassen, met name bij urgentie.
4.9 l)c ”kcrnactiviteitenMi van het vijfde kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkcling
Aangezien de normalisatieaetiviteil van strategisch Europees belang is, heeft normvoorbereidend onderzoek een grote toegevoegde waarde. Het resultaat van een in het kader van een van de thematischc programma's van het vijfde kaderprogramma uitgevoerd project op normvoorbereidend gebied kan dus de belangstelling wekken van deelnemers aan andere projecten of programma's en van spelers in andere structure!!.
Werkdocument van de Commissie 'Naar het vijfde kaderprogramma: de welenschappelijke en technologisehe doelstellingen', COM(97)47 fmaal van I2/2/97.
In dezelfde zin zouden andere in het GCO of in het kader van de thematische programmes ontwikkelde kwaliteitsinstrumenten (zoals nieuwe meetinstrumenten, nieuwe methoden voor het bepalen en controleren van de productie, resultaten van studies over de effecten van procedes of producten, enz.) samen met de projecten voor normvoorbereidend onderzoek deel moeten uitmaken van een logisch geheel.
Teneinde de aanpak en de investeringen te optimaliseren moet er een algemene coordinatie zijn van de met het oog op de normalisatie opgezette onderzoeksprojecten en vrijgemaaktc middclen. Ciczicn het brede werkingsgebied van normen moet deze coordinatie de structuren van de OTO-programma's overstijgen en gei'ntegreerd worden in de regelgevingsprojecten (richtlijnen enz.).
Een dergelijke strategic kan bijvoorbeeld worden uitgewerkt voor elk thema-programma van het vijfde OTO-kaderprogramma, waar nodig aangevult op het niveau van de “kernactiviteiten”, om zo rekening te kunnen houden met de behoeften van het normvoorbereidend onderzoek.
AANBEVELINGEN
Voor elk thema-programma van het vijfde OTO-kaderprogramma, waar nodig aangevuld op het niveau van de “kernactiviteiten”, voorzien in een mogelijklteid voor de follow-up van normvoorhereidende projecten en de andere projecten waar in kwaliteitshevorderende hu/pmiddelen worden ontwikkeld, zoals metingen, proeven, technieken voor management en k waliteitshorging...;
De lidstaten oproepen om hun informatieacties ter voorlichting van de marktdeelnemers die met normalisatie te maken hehben, inbegrepen de KMO’s, af te stemmen op de belangrijke rol van normen bij de valorisatie en verspreiding van onderzoekresultaten.
5. CONCLUSIES
Het is noodzakelijk de verschillende benaderingen van en de investeringen in het communautair OTO te optimaliseren en te coordineren teneinde het effect ervan op normalisatiegebied te versterken. He hicrboven voorgesteldc maatrcgelen moeten worden beschouwd als prioritcitcn om het normvoorbereidend onderzoek cn dc kwaliteit van structuren en normen te verbeteren. Hepaalde aanbevelingen vergen vrij ingrijpende wijzigingen, andere kunnen snel in de praktijk worden omgezet.
In orde van belangrijkheid zijn dat:
• het opzetten van een mechanisme om de uitwisseling van informatie en de coordinatie tussen de ondcrzoeks- en innovatieprogramma's, het GCO en de bij normalisatie betrokken marktdeelnemers te verbeteren;
• voor elk thema-programma van het vijfde kaderprogramma, waar nodig aangevuld op het niveau van de “kernactiviteiten”, voorzien in een inogelijkheid voor de follow-up van normvoorhereidende projecten en de andere projecten waarin kwaliteitshevorderende hulpmiddelen worden ontwikkeld zoals metingen, proeven, technieken voor management en kwaliteitsborging...;
• de lidstaten oproepen om hun informatieacties ter voorlichting van de marktdeelnemers die met normalisatie te maken hebben, inbegrepen de KMO's, af te stemmen op de belangrijke rol van normen bij de valorisatie en verspreiding van onderzoekresultaten.
ISSN 0254-1513
COM(98) 31 def.
DOCUMENTEN
NL
15 01 10
ISBN 92-78-30238-4
Bureau voor oiYieiele publikaties der Ku rope sc Gemeenschappen L-2985 Luxemburg
1
let buitenlands handclsbclcid van de Gemeenschap op het gebied van normen en conlbrmileitsheoordeling, ( OM(%) 564 def.
Verslag betroffeiide voortgang van de Europese normalisatie, SEC(95) 2104.
R. Weissinger: ISO standards and international markets; a preliminary analysis of their correlative development. Mei 1995, Fso Geneve