Toelichting bij COM(2008)401 - Gemeenschappelijk systeem van milieukeuren - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2008)401 - Gemeenschappelijk systeem van milieukeuren. |
|---|---|
| bron | COM(2008)401   |
| datum | 02-07-2008 |
1.1. Doelstelling
De algemene doelstelling van deze herziene verordening is de bevordering van duurzame productie en consumptie van producten en de duurzame levering en het duurzaam gebruik van diensten, door de vaststelling van benchmarks voor de goede milieuprestaties van producten uitgaande van de bovengemiddeld presterende producten/diensten op de markt. Door de consument te sturen in de richting van dergelijke producten en diensten bevordert het milieukeurlogo de aanschaf van producten en diensten die op een betere manier voldoen aan bepaalde benchmarks dan andere producten/diensten van dezelfde categorie.
Deze benchmarks zullen ook worden gebruikt voor de vaststelling en tenuitvoerlegging van andere instrumenten van het milieubeleid, meer bepaald waar een samenhang binnen de interne markt wenselijk is, zoals de levering van milieucriteria voor openbare aanbesteders teneinde bedoelde criteria te gebruiken en aanbevelingen te verstrekken inzake toekomstige minimumnormen voor producten.
Algemene context
Overeenkomstig artikel 20 van de milieukeurverordening[1], moet het EU-milieukeursysteem dat in 1992 in werking is getreden, door de Commissie worden beoordeeld in het licht van de opgedane ervaring en moet de Commissie zo nodig voorstellen tot wijziging indienen. Zoals onderstreept in verschillende, door het Europees Milieuagentschap en andere instanties gepubliceerde rapporten baart de toestand van het milieu steeds meer zorgen. De opwarming van de aarde is slechts één van de problemen, zij het momenteel het meest opvallende, in deze context, maar er zijn er vele andere, zoals het biodiversiteitsprobleem, de lucht- en waterverontreiniging en de aantasting van de ozonlaag.
In de effectbeoordeling wordt een meer gedetailleerde beschrijving van de beleidsachtergrond en een rechtvaardiging voor de keuze van het instrument gegeven.
1.3. Bestaande communautaire wetgeving
Het voorstel is bedoeld ter vervanging van Verordening (EG) nr. 1980/2000 van het Europees Parlement en de Raad van 17 juli 2000 inzake een herzien communautair systeem voor de toekenning van milieukeuren.
1.4. Samenhang met andere beleidslijnen en regels
Dit voorstel voor een milieukeursysteem hangt goed samen met en is geïntegreerd in het bredere kader voor duurzame productie en consumptie van de Europese Commissie. Het is absoluut nodig de negatieve effecten van productie- en consumptiepatronen op het milieu, de volksgezondheid en de natuurlijke hulpbronnen terug te dringen. Eén van de belangrijkste prioriteiten van de Commissie is een algemeen kader vast te stellen voor de geïntegreerde tenuitvoerlegging van een maatregelenpakket met het oog op het terugdringen van deze negatieve effecten op het milieu, de volksgezondheid en de natuurlijke hulpbronnen. Zoals besproken in de effectbeoordeling kan een milieukeur - verleend op grond van meerdere criteria, door derden erkend en gebaseerd op een levenscyclusbenadering[2] - een belangrijk element zijn van een dergelijke pakket van beleidsinstrumenten voor duurzame productie en consumptie. Het belang van een milieukeursysteem is dan ook reeds beklemtoond in eerdere beleidsdocumenten, zoals de mededeling van de Commissie inzake een geïntegreerd productbeleid[3] en het zesde milieuactieprogramma[4].
2. RESULTATEN VAN DE RAADPLEGING VAN DE BETROKKEN PARTIJEN EN DE EFFECTBEOORDELING
2.1. Raadpleging
De evaluatie en effectbeoordeling van het bestaande milieukeursysteem is in februari 2002 begonnen met de start van een groots opgezette evaluatiestudie inzake de milieukeur[5]. In het kader van deze evaluatie werd ook een aantal betrokken partijen geraadpleegd. De raadpleging werd afgerond met een openbare internetraadpleging begin 2007.
De resultaten van de raadpleging zijn gebruikt als input voor de effectbeoordeling en zijn hieronder samengevat.
Effectbeoordeling
Potentiële baten van het systeem van milieukeuren:
Binnen de interne markt is één verzameling richtsnoeren voor de benchmarking van de milieuvriendelijkheid van producten een logische stap voorwaarts ten opzichte van verschillende benchmarks in elke onderscheiden lidstaat. Een systeem op EU-niveau is heel wat gemakkelijker voor ondernemingen die 'milieuvriendelijker' producten binnen de EU in de handel willen brengen, en houdt in dat de consumenten deze 'groene' producten kunnen aankopen waar zij ook zijn en daarbij over de zekerheid beschikken dat deze producten gemeenschappelijke goede milieukenmerken delen. De milieukeur van de EU is de enige keur die goed is voor het geheel van de interne markt, die momenteel slechts gedeeltelijk wordt afgedekt door nationale of regionale milieukeurregelingen.
Om het mogelijk te maken dat consumenten, alsmede particuliere en openbare inkopers, milieucriteria mee doen wegen bij hun keuze van producten en diensten op de markt, is het belangrijk dat zij beschikken over begrijpelijke en geloofwaardige criteria waarmee zij waarlijk groene producten van hun concurrenten kunnen onderscheiden. Milieukeuren kunnen een belangrijke rol spelen in elk pakket maatregelen ter bevordering van de ontwikkeling en verkoop van groenere producten. Zij kunnen een duidelijk ijkpunt vastleggen voor de markt, terwijl milieukeurcriteria bijvoorbeeld ook kunnen worden opgenomen in uitnodigingen tot het indienen van offertes bij groene openbare aanbestedingen.
Succes van het huidige systeem:
Uit de evaluatie en raadpleging betreffende de milieukeur is gebleken dat het systeem op microniveau succesvol is omdat het bijdraagt tot een verbetering van de milieuprestaties van de deelnemende organisaties. De raadpleging heeft ook uitgewezen dat het oorspronkelijke idee achter het systeem geldig blijft en wenselijk is uit het oogpunt van het EU-beleid. Het geeft de consument in de EU een betrouwbare milieucertificatie en biedt ondernemingen de kans om één keur te gebruiken voor heel hun pan-Europese en mondiale marketing.
De EU-milieukeurregeling levert ook op andere manieren een nuttig ijkpunt voor de milieuprestaties van producten/diensten:
- de EVER-studie[6] bevestigt dat de milieukeurcriteria van de EU zelfs door niet-deelnemende ondernemingen worden gebruikt; meer dan de helft van dergelijke ondernemingen die werden ondervraagd, verklaarden dat zij de milieukeur gebruiken voor de benchmarking van hun milieuprestaties, zelfs wanneer zij geen aanvraag hebben ingediend om de milieukeur te gebruiken;
- overeenkomstig de richtlijn betreffende het ecologisch ontwerp voor energieverbruikende producten[7] wordt elk product waarvoor de milieukeur is toegekend automatisch beschouwd als in overeenstemming met de uitvoeringsmaatregelen;
- de EU-milieukeurcriteria zijn ook gebruikt in het kader van andere milieukeurregelingen zoals het Oostenrijkse Ecolabel of de Nordic Swan. Beide regelingen hebben ervoor gekozen om voor een aantal van hun eigen productgroepen de EU-criteria woord voor woord over te nemen.
Daar tegenover staat dat, hoewel het systeem recentelijk groei heeft gekend wat het aantal ondernemingen met een vergunning voor het gebruik van de milieukeur betreft, er nog steeds slechts 26 productgroepen zijn afgebakend en er slechts ongeveer 500 ondernemingen producten met milieukeur produceren. Met een totale verkoop van producten met milieukeur ter waarde van meer dan één miljard euro per jaar is dit slechts een zeer kleine fractie van de potentiële EU-markt.
Voorgestelde aanpak:
De effectbeoordeling toont aan dat het huidige systeem zijn doelstelling niet bereikt aangezien de milieukeur weinig bekend is en slechts sporadisch door de bedrijfswereld wordt gebruikt ten gevolge van al te bureaucratische processen en beheersstructuren.
Ter wijziging en vereenvoudiging van het systeem is daarom het volgende pakket maatregelen voorgesteld:
- werk de verordening zo uit dat ze beter spoort met andere acties ter bevordering van duurzame productie en gebruik;
- verbreed de werkingssfeer van de milieukeur;
- voer maatregelen in ter bevordering van de harmonisatie met andere milieukeurregelingen;
- omschrijf meer productgroepen en versnel de uitwerking van criteria;
- voer een model in voor de criteriadocumenten zodat gewaarborgd is dat die gebruiksvriendelijker zijn;
- neem bij het proces van uitwerking van de criteria richtsnoeren op voor groene aanbestedingen;
- schaf de jaarlijkse vergoedingen af en vereenvoudig de beoordelingsprocedures;
- voer een systeem van intercollegiale evaluatie in voor de bevoegde instanties;
- geef een extra impuls aan de marketing;
- stel verplichte milieuprestatienormen voor producten voor;
- vereenvoudig de criteriadocumenten door de focus te richten op de belangrijkste milieueffecten van producten zonder daarbij het ambitieniveau te doen zakken.
Verwachte resultaten/doelstellingen:
Deze herziening van het milieukeursysteem heeft tot doel een EU-milieukeur tot stand te brengen met de volgende kenmerken:
- een hoog bewustzijn van, inzicht in en respect voor de keur in de EU-27 en wereldwijd. Het ijkpunt voor succes op middellange termijn is dat de milieukeur wordt (h)erkend door consumenten en ondernemingen in de gehele EU;
- milieukeurcriteria voor producten en diensten waar een milieukeur de grootste baten kan brengen, met name productgroepen met aanzienlijke milieueffecten waarvoor dus een groot potentieel voor verbetering bestaat (met een verhoging van het aantal productgroepen van 25 tot 40 à 50 tegen 2015);
- veel meer milieukeurproducten in de rekken waartussen de consument kan kiezen (met een marktaandeel van 10% in de productgroepen waarvoor de keur geldt);
- criteriadocumenten die gemakkelijk kunnen worden gebruikt door openbare aanbesteders;
- een goede harmonisatie van de milieukeur met andere milieukeuren, wereldwijd en nationaal;
- een milieukeur die door ondernemingen kan worden verkregen tegen beperkte kosten en inspanningen, maar die toch voldoende ambitieus is om geloofwaardig te blijven voor consumenten en milieugroepen.
Inhoudsopgave
Rechtsgrondslag
Het instrument is duidelijk gemotiveerd door de milieubeleidsdoelstellingen van artikel 175 van het EG-Verdrag. Dit artikel vormde al de rechtsgrond voor Verordening (EG) nr. 1980/2000 inzake een herzien communautair systeem voor de toekenning van milieukeuren.
Subsidiariteit en evenredigheid
Met dit voorstel voor een milieukeurverordening wordt het kader omschreven voor de vaststelling, op EU-niveau, van op technische criteria gebaseerde benchmarks voor goede milieuprestaties van producten. Het voorstel biedt dan een kader waarin ondernemingen die willen aantonen dat zij voldoen aan de criteria, dit kunnen doen onder de supervisie van de lidstaten.
Keuze van instrumenten
Gezien de behoefte aan duidelijke en gemeenschappelijke regels inzake de functionering van de regeling in het geheel van de Gemeenschap, lijkt een verordening van het Europees Parlement en de Raad de logische keuze. In het verleden is het Europese systeem voor de toewijzing van milieukeuren altijd gebaseerd geweest op verordeningen (nr. 880/1992 en nr. 1980/2000). Er is geen wijziging van de kadervoorwaarden voor de functionering van de regeling die een wijziging van het rechtsinstrument rechtvaardigt.
Zie het financieel memorandum in bijlage.
Vereenvoudiging
Dit voorstel past in de verbintenis die de Commissie is aangegaan in het lopende programma voor vereenvoudiging van de regelgeving [zie COM(2008) 33].
Het is niet mogelijk de totale administratieve kosten, inclusief de kosten van overheidsinstanties voor het beheer van het milieukeursysteem, te kwantificeren omdat het hier een instrument betreft dat functioneert op basis van vrijwilligheid. De kosten hangen dus grotendeels af van de mate waarin de bedrijfswereld zich in het systeem engageert en bestaan voornamelijk uit de kosten van marktbewaking om de conformiteit van het gebruik van de milieukeur te controleren.
Er kan ook worden gekeken naar de impact van de geselecteerde micro-opties op de administratieve kosten van afzonderlijke procedures. Er moet worden beklemtoond dat overeenkomstig de strikte Commissiedefinitie van administratieve kosten, de milieukeurverordening geen administratieve kosten oplegt aan ondernemingen aangezien het systeem op basis van vrijwilligheid werkt, waarbij het ondernemingen vrij staat al dan niet deel te nemen.
Werk de verordening zo uit dat ze beter spoort met andere acties ter bevordering van duurzame productie en gebruik: dit houdt in dat de synergie tussen verschillende productverwante beleidsinstrumenten wordt versterkt, wat op zijn beurt inhoudt dat er een harmonisatie komt van het kader waarin de criteria zijn ingebed. Dit zal de administratieve belasting voor ondernemingen verminderen.
Voer maatregelen in ter bevordering van de harmonisatie met andere milieukeurregelingen: voor ondernemingen die zich kandidaat stellen voor meer dan één milieukeur kunnen harmonisatiemaatregelen de administratieve belasting alleen maar verminderen. Als het recht om een milieukeur te gebruiken al is verworven, kunnen de beproevingskosten met 100% worden verminderd omdat voor een extra keur geen nieuwe tests of verificatieprocedures moeten worden doorlopen. Deze verminderde administratieve belasting is met name interessant voor kleine en middelgrote ondernemingen.
Omschrijf meer productgroepen en versnel de uitwerking van criteria: een vereenvoudigde procedure voor de uitwerking van criteria kan de kosten drukken voor alle betrokken partijen (minder bij te wonen vergaderingen) maar de omschrijving van meer productgroepen brengt duidelijk extra kosten met zich.
Eén van de aspecten van de optie 'wijzig de regeling' is dat dit het voor het milieukeursysteem gemakkelijker maakt om werk te benutten dat al door anderen is verricht - bijvoorbeeld door de nationale milieukeursystemen van de lidstaten, door het mondiale milieukeurnetwerk of in de context van andere werkzaamheden van de Commissie, zoals de richtlijn betreffende energieverbruikende producten of het nieuwe actieplan voor duurzame productie en consumptie. Dit maakt het mogelijk tijd en geld te besparen omdat niet op geïsoleerde wijze aan milieucriteria moet worden gewerkt.
Voer een model in voor de criteriadocumenten zodat gewaarborgd is dat die gebruiksvriendelijker zijn: door de criteriadocumenten te standaardiseren en gebruiksvriendelijker te maken wordt de administratieve belasting verlicht van ondernemingen en aanbestedingsinstanties die criteria voor technische specificaties gebruiken.
Neem bij het proces van uitwerking van de criteria richtsnoeren op voor groene aanbestedingen: zoals reeds aangegeven in het voorafgaande punt zullen aanbestedingsinstanties gemakkelijker toegang krijgen tot EU-brede geharmoniseerde criteria, terwijl bedrijven een gelijk speelveld krijgen, wanneer dezelfde criteria bij de technische specificatie van contracten in heel Europa worden gebruikt. Voor de lidstaten houdt dit ook een besparing in omdat dezelfde criteria kunnen worden gebruikt voor het gebruik van milieukeuren als voor openbare aanbestedingen.
Schaf de jaarlijkse vergoedingen af: de huidige directe inkomsten van bevoegde instanties uit vergoedingen voor het gebruik van de milieukeur bedragen ongeveer 1 miljoen euro per jaar in de EU-27. Deze directe inkomsten zullen verloren gaan als die vergoedingen worden afgeschaft, maar de administratieve belasting voor ondernemingen gaat er wel door omlaag. De administratieve besparing kan oplopen tot ongeveer een halve mandag per onderneming, gepaard aan het voordeel dat geen jaarlijkse gebruiksvergoeding moet worden betaald. Voor de lidstaten blijft de administratieve belasting voor de instandhouding van de regeling dezelfde aangezien de werklast om het bestaande systeem te beheren en de beoordelings- en verificatieprocedures uit te voeren, gelijk is aan die om in het voorgestelde systeem de markt te bewaken. Eenvoudiger criteria zouden er echter toe bijdragen de administratie belasting te verminderen.
Intrekking van bestaande wetgeving
De bestaande Verordening (EG) Nr. 1980/2000 inzake milieukeuren wordt ingetrokken.
5.3. Evaluatie / herziening / horizonbepaling
Er is een evaluatiebepaling opgenomen.