Toelichting bij COM(2014)157 - Ondertekening en voorlopige toepassing van de associatieovereenkomst met Moldavië - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2014)157 - Ondertekening en voorlopige toepassing van de associatieovereenkomst met Moldavië. |
|---|---|
| bron | COM(2014)157   |
| datum | 10-03-2014 |
Bijgaand voorstel vormt het rechtsinstrument voor de goedkeuring van de ondertekening en voorlopige toepassing van de associatie-overeenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds.
Aangezien de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie partij is bij de overeenkomst, is een afzonderlijke procedure van toepassing voor de ondertekening en sluiting van deze overeenkomst door de Commissie namens de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.
De betrekkingen tussen de Europese Unie (EU) en de Republiek Moldavië zijn momenteel gebaseerd op de partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst die in juli 1998 in werking is getreden. De onderhandelingen over deze uitgebreide en ambitieuze associatie-overeenkomst tussen de EU en de Republiek Moldavië gingen van start in januari 2010. In februari 2012 begonnen de EU en de Republiek Moldavië tevens aan onderhandelingen over een diepe en brede vrijhandelsruimte, als centraal element van de associatie-overeenkomst.
Met de associatie-overeenkomst wordt gestreefd naar een snellere verdieping van de politieke en economische betrekkingen tussen de Republiek Moldavië en de EU en naar vooruitgang met de geleidelijke economische integratie van de Republiek Moldavië in de interne markt van de EU op specifieke gebieden, onder meer door de totstandbrenging van een diepe en brede vrijhandelsruimte als integrerend onderdeel van de overeenkomst.
Het is een concrete manier om de dynamiek van de betrekkingen tussen de EU en de Republiek Moldavië te benutten, waarbij de nadruk ligt op cruciale hervormingen, economisch herstel en economische groei, goed bestuur en sectorale samenwerking. De overeenkomst vormt ook een hervormingsagenda voor de Republiek Moldavië, gebaseerd op een uitgebreid programma voor de aanpassing van de wetgeving van de Republiek Moldavië aan de EU-normen. Alle partners van de Republiek Moldavië kunnen zich aansluiten bij deze agenda en hun bijstand hierop afstemmen. Toekomstige EU-bijstand aan de Republiek Moldavië wordt gekoppeld aan de hervormingsagenda zoals die naar voren komt uit de overeenkomst. Om de uitvoering van de associatie-overeenkomst voor te bereiden en te vergemakkelijken, is een associatie-agenda opgezet.
Na de 15e plenaire vergadering in maart 2013 en de 7e ronde voor de diepe en brede vrijhandelsruimte in juni 2013 hebben de EU en de Republiek Moldavië de onderhandelingen over de associatie-overeenkomst afgerond. Op 29 november 2013 hebben de Europese Unie en de Republiek Moldavië de tekst van de associatie-overeenkomst, met inbegrip van het onderdeel over de diepe en brede vrijhandelsruimte, geparafeerd.
Overeenkomstig artikel 465 van de associatie-overeenkomst is het de bedoeling bepaalde onderdelen van de overeenkomst voorlopig toe te passen. De voorlopige toepassing geschiedt met het oog op het behoud van het evenwicht tussen wederzijdse economische belangen en gedeelde waarden en de gezamenlijke wens van de EU en de Republiek Moldavië om vóór de sluiting van de overeenkomst te beginnen met de uitvoering en handhaving van de in aanmerking komende onderdelen daarvan, om een vroegtijdig effect van de hervormingen op sectorspecifieke kwesties te bevorderen.
De Raad is in alle fasen van de onderhandelingen regelmatig geïnformeerd en geraadpleegd in de desbetreffende werkgroepen van de Raad, met name de Groep Oost-Europa en Centraal-Azië en het Comité handelspolitiek. De Commissie is van oordeel dat de door de Raad in zijn onderhandelingsrichtsnoeren vastgestelde doelstellingen zijn bereikt en dat het ontwerp van associatie-overeenkomst aanvaardbaar is voor de Unie.
De associatie-overeenkomst brengt een associatie tot stand tussen de Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds. Daarmee wordt een nieuwe fase ingeluid van de contractuele betrekkingen tussen de EU en de Republiek Moldavië, die zijn gericht op politieke associatie en economische integratie en waarmee verdere progressieve ontwikkelingen mogelijk blijven.
De algemene doelstellingen van de associatie zijn het bevorderen van een geleidelijke toenadering tussen de partijen op basis van gedeelde waarden; het versterken van het kader voor meer politieke dialoog; het bevorderen, behouden en versterken van vrede en stabiliteit in zowel regionaal als internationaal verband; het bevorderen van de samenwerking voor een vreedzame beslechting van geschillen, het creëren van de voorwaarden voor sterkere economische banden en handelsrelaties met het oog op de geleidelijke integratie van de Republiek Moldavië in de interne markt van de EU op specifieke gebieden; het bevorderen van de samenwerking op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht, ter versterking van de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten en fundamentele vrijheden, en het scheppen van voorwaarden voor steeds nauwere samenwerking op andere gebieden van wederzijds belang.
De algemene beginselen van de overeenkomst omvatten een reeks 'essentiële elementen'; schending daarvan door een van de partijen kan aanleiding zijn voor specifieke maatregelen uit hoofde van de overeenkomst, waaronder de opschorting van rechten en plichten. Deze elementen zijn: eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, zoals gedefinieerd in internationale verdragen; eerbiediging van de rechtsstaat; en het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens, aanverwante materialen en overbrengingsmiddelen daarvoor.
Andere algemene beginselen van de overeenkomst hebben betrekking op de beginselen van een vrije-markteconomie, goed bestuur, bestrijding van corruptie, bestrijding van internationale georganiseerde misdaad en terrorisme, bevordering van duurzame ontwikkeling en effectief multilateralisme.
De overeenkomst zet de doelstellingen uiteen van een versterkte politieke dialoog ter bevordering van geleidelijke convergentie wat betreft kwesties van buitenlands en veiligheidsbeleid. Voorts voorziet de overeenkomst in dialoog en samenwerking inzake binnenlandse hervormingen, gebaseerd op de gezamenlijke beginselen die door de partijen zijn opgesteld. De overeenkomst bevat ook bepalingen inzake intensivering van de dialoog en de samenwerking wat betreft het buitenlands en veiligheidsbeleid, waaronder het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid, ter bevordering van de vrede en het internationale recht door het uitvoeren van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof, en gezamenlijke inspanningen inzake terrorismebestrijding, non-proliferatie en ontwapening, en wapenbeheersing. De overeenkomst herhaalt voorts het engagement van de partijen voor een blijvende oplossing van het conflict in Transnistrië, met volledig respect voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van de Republiek Moldavië, en met het oog op gezamenlijke wederopbouw na het conflict.
Op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht besteedt de overeenkomst bijzondere aandacht aan de rechtsstaat en de doeltreffende versterking van de instellingen op het gebied van rechtshandhaving en rechtsbedeling. In de overeenkomst wordt een kader beschreven voor de samenwerking op het gebied van migratie, asiel en grensbeheer, bescherming van persoonsgegevens, het witwassen van geld, terrorismefinanciering en drugsbestrijding. De overeenkomst bevat bepalingen inzake het verkeer van personen, waaronder overname, visumversoepeling en de stappen die op termijn moeten leiden tot visumvrij reizen (mits is voldaan aan de voorwaarden voor goed beheerde en veilige mobiliteit). De verbintenis om misdaad, corruptie en andere illegale activiteiten te bestrijden en de verdere ontwikkeling van de gerechtelijke samenwerking in civiele zaken en strafzaken worden ook bestreken, met volledige gebruikmaking van de relevante internationale en bilaterale instrumenten.
De associatie-overeenkomst voorziet tevens in een breed spectrum van sectorale samenwerking, die zich richt op steun voor cruciale hervormingen, economisch herstel en economische groei, goed bestuur en sectorale samenwerking op 28 terreinen, waaronder hervorming van de overheid, beheer van de openbare financiën, energie, vervoer, milieubescherming en -bevordering, samenwerking in de industrie en het midden- en kleinbedrijf, sociaal beleid, consumentenbescherming, landbouw en plattelandsontwikkeling, grensoverschrijdende en regionale samenwerking, onderwijs, opleiding, samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, jeugdzaken, en culturele samenwerking. Op al deze terreinen start de versterkte samenwerking vanuit de huidige kaders, zowel bilateraal als multilateraal, en wordt gestreefd naar een meer systematische dialoog en de uitwisseling van informatie en goede werkwijzen. Centraal in de onderdelen van de overeenkomst inzake sectorale samenwerking staat een uitgebreid pakket voor geleidelijke aanpassing van de regelgeving, zoals beschreven in de bijlagen bij de overeenkomst. Specifieke tijdschema's voor de overname en uitvoering door de Republiek Moldavië van specifieke onderdelen van de EU-wetgeving geven richting aan de lopende samenwerking en vormen de kern van de agenda voor binnenlandse hervormingen en modernisering van de Republiek Moldavië.
De overeenkomst omvat een geactualiseerd institutioneel kader dat fora voor samenwerking en dialoog omvat. Een specifieke rol in de besluitvorming is vastgelegd voor de Associatieraad, die taken aan het Associatiecomité kan delegeren. De Associatieraad kan in een specifieke samenstelling bijeenkomen voor de bespreking van handelsvraagstukken. Er worden ook fora opgericht voor de samenwerking op het niveau van de maatschappelijke organisaties en tussen de parlementen. De overeenkomst omvat ook bepalingen inzake toezicht, aanpassing van de regelgeving, het nakomen van verplichtingen en geschillenbeslechting (met aparte bepalingen voor handelsgerelateerde vraagstukken).
Wat betreft het gedeelte van de overeenkomst dat betrekking heeft op de diepe en brede vrijhandelsruimte, heeft de Commissie de doelstellingen bereikt die waren vastgesteld in de onderhandelingsrichtsnoeren, namelijk de afschaffing van invoerrechten op vrijwel alle handel en een sterk bindend kader voor een verbod op alle willekeurige handelsbeperkende maatregelen, waaronder uitvoerrechten en kwantitatieve uitvoerbeperkingen. De diepe en brede vrijhandelsruimte voorziet in specifieke, tijdsgebonden bepalingen voor gevoelige producten en kwesties, met name via overgangsperioden, uitgekozen tariefcontingenten, en het anti-dumpingmechanisme voor de invoer van gevoelige landbouwproducten.
Wat betreft technische handelsbelemmeringen zal de Republiek Moldavië haar technische regelgeving en normen geleidelijk aanpassen aan die van de EU. De onderhandelingen over een overeenkomst inzake conformiteitsbeoordeling en aanvaarding van industrieproducten zorgen ervoor dat dat de wetgeving en systemen voor markttoezicht van de Republiek Moldavië in specifieke sectoren in overeenstemming worden gebracht met die van de EU, zodat de handel tussen de partijen plaatsvindt onder dezelfde voorwaarden als die tussen EU-lidstaten.
Wat de handel betreft in dieren, planten en producten daarvan, zal de diepe en brede vrijhandelsruimte voorzien in de aanpassing van de wetgeving van de Republiek Moldavië op sanitair, fytosanitair en dierenwelzijngebied aan de respectieve wetgeving van de EU, hetgeen vervolgens zou leiden tot verdere facilitering van de handel. De diepe en brede vrijhandelsruimte zal verzekeren dat een mechanisme voor snel overleg wordt opgezet bij wrijvingen in het handelsverkeer die verband houden met sanitaire en fytosanitaire aangelegenheden, waaronder een specifiek mechanisme voor snelle en vroegtijdige waarschuwing bij diergeneeskundige en fytosanitaire noodgevallen.
Het protocol inzake wederzijdse administratieve bijstand in douanezaken bouwt voort op de bestaande samenwerking op douanegebied en biedt een sterker wettelijk kader met het oog op correcte toepassing van de douanewetgeving en de strijd tegen douanefraude.
Wat betreft vestiging voorziet de diepe en brede vrijhandelsruimte in nationale behandeling en meestbegunstigingsbehandeling van bedrijven, met een beperkt aantal voorbehouden. Wat de handel in diensten betreft, voorziet de diepe en brede vrijhandelsruimte in een brede markttoegang, alsook in de mogelijkheid tot verdere liberalisering van de markttoegang, onder meer als gevolg van de aanpassing van de wetgeving van de Republiek Moldavië aan de EU-normen op het gebied van financiën, telecommunicatie en elektronische handel, post- en koerierdiensten, en internationale zeevervoerdiensten.
De diepe en brede vrijhandelsruimte zal een hoog niveau van bescherming bieden voor alle geografische aanduidingen voor landbouwproducten uit de EU, niet alleen voor wijn en gedistilleerde dranken, en voor nieuwe producten die aan de lijst van beschermde geografische aanduidingen worden toegevoegd. De overeenkomst omvat de bepalingen van de overeenkomst tussen de EU en de Republiek Moldavië inzake geografische aanduidingen die op 1 april 2013 van kracht is geworden, met inbegrip van de bijlagen daarbij. Zij voorziet in een mechanisme waarmee de volledige bescherming mogelijk is van nieuwe aanduidingen die vóór het van kracht worden van de associatie-overeenkomst aan de overeenkomst inzake geografische aanduidingen kunnen worden toegevoegd. Daarnaast omvat het deel over de diepe en brede vrijhandelsruimte bepalingen inzake auteursrecht, tekeningen en modellen (ook niet-geregistreerde) en octrooien, die de TRIPs-overeenkomst aanvullen en actualiseren en die betrekking hebben op de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten volgens de interne regels van de EU.
Wat de integratie betreft van de markt voor overheidsopdrachten zal de diepe en brede vrijhandelsruimte de toegang mogelijk maken van de Republiek Moldavië, als niet EER-lid, tot de EU-markt voor overheidsopdrachten, na een overgangsperiode waarin de Republiek Moldavië zich zal aanpassen aan de bestaande en toekomstige EU-wetgeving inzake overheidsopdrachten. Verdere toegang tot de markt voor overheidsopdrachten voor inschrijvingen beneden de drempelwaarde kan worden besproken zodra de aanpassing van de wetgeving met succes is voltooid. Daarna hebben leveranciers en dienstverleners wederzijdse toegang tot de markt voor overheidsopdrachten, met uitzondering van de defensiesector.
Via de diepe en brede vrijhandelsruimte zal de Republiek Moldavië de tenuitvoerlegging verzekeren van omvattende wetgeving inzake mededinging, de beginselen van niet-vervalste mededinging onverkort toepassen, en staatsmonopolies, overheidsondernemingen of ondernemingen met speciale of exclusieve rechten verplichten de mededingingswetgeving na te leven.
Het onderdeel inzake subsidies is van bijzonder belang, aangezien dit voor de Republiek Moldavië de verbintenis bevat om een nationaal systeem van controle op overheidssteun op te zetten dat vergelijkbaar is met dat van de EU, en een operationeel onafhankelijke autoriteit in te stellen die met de controle op de overheidssteun wordt belast.
Wat handelsgerelateerde energiekwesties betreft, voert de diepe en brede vrijhandelsruimte bindende bepalingen in voor de prijsstelling, met inbegrip van een verbod van dubbele prijsstelling, voor een ononderbroken doorvoer van energiegoederen met het oog op energiezekerheid, voor de onafhankelijkheid van de regelgevende autoriteiten op energiegebied, en voor een verduidelijking van de band met de verbintenissen van de Republiek Moldavië in het kader van het Verdrag tot oprichting van de Energiegemeenschap.
Duurzame ontwikkeling in de handel en de naleving van multilaterale verbintenissen op dit vlak worden gegarandeerd, terwijl ook het recht op de vaststelling van eigen niveaus van binnenlandse milieu- en arbeidsbescherming wordt gevrijwaard. De diepe en brede vrijhandelsruimte bevat een verbintenis om af te zien van ontheffing van of enige andere afwijking van dergelijke normen op een wijze die van invloed is op de handel of de investeringen tussen de partijen.
Dankzij doeltreffende procedures voor geschillenbeslechting, gebaseerd op het model van het WTO-memorandum van overeenstemming inzake geschillenbeslechting, kunnen bilaterale handelsgeschillen sneller worden opgelost, onder andere door de getroffen partij toe te staan evenredige sancties op te leggen, met nog snellere procedures voor dringende geschillen inzake handelsgerelateerde energiekwesties.
Er werden ook specifieke bepalingen overeengekomen over transparantie en dialoog met de maatschappelijke organisaties en de belanghebbenden met het oog op een op overleg gebaseerde, open en voorspelbare beleidsvorming op handelsgerelateerd gebied. Voorts omvat de diepe en brede vrijhandelsruimte regels voor een vlotter doorvoeren en evalueren van het aanpassingsproces op handelsgerelateerd gebied.
De nauwere economische integratie van de Republiek Moldavië in de EU door middel van de brede en diepe vrijhandelsruimte zal een krachtige stimulans vormen voor de economische groei van het land. De brede en diepe vrijhandelsruimte is het centrale element van de associatie-overeenkomst en zal zowel in de EU als in de Republiek Moldavië zakelijke kansen creëren en de daadwerkelijke modernisering van de economie en geleidelijke integratie met de EU bevorderen. Dit proces moet uitmonden in strengere productnormen, betere dienstverlening aan de burgers, en vooral het vermogen van de Republiek Moldavië om daadwerkelijk concurrerend te zijn op de internationale markten.
Inhoudsopgave
Voor de Unie vormt artikel 217 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, in combinatie met artikel 218, lid 5, artikel 218, lid 8, tweede alinea, alsmede artikel 218, lid 7, de juridische grondslag voor de ondertekening en voorlopige toepassing van deze overeenkomst. Een afzonderlijk rechtsinstrument is van toepassing voor de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.
Het voorstel in de bijlage vormt het rechtsinstrument voor de ondertekening en voorlopige toepassing van de associatie-overeenkomst.
In het licht van voornoemde resultaten van de onderhandelingen stelt de Europese Commissie voor dat de Raad besluit dat de associatie-overeenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds, namens de Unie dient te worden ondertekend en dat hij de persoon (personen) aanwijst die bevoegd is (zijn) om namens de Unie de overeenkomst te ondertekenen.
In het voorstel wordt bepaald dat bepaalde onderdelen van de overeenkomst door de Unie voorlopig worden toegepast onverminderd de toekenning van bevoegdheden overeenkomstig de Verdragen.
Dat de Commissie dit voorstel indient als een overeenkomst tussen de Unie en haar lidstaten en de Republiek Moldavië, houdt verband met het feit dat de overeenkomst tot stand is gekomen volgens de Verdragsregels die golden vóór de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon.