Toelichting bij COM(2017)620 - Ondertekening en voorlopige toepassing van Amendement 1 van het Memorandum van samenwerking NAT-I-9406 tussen de VS en de EU - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2017)620 - Ondertekening en voorlopige toepassing van Amendement 1 van het Memorandum van samenwerking NAT-I-9406 tussen de VS en de EU. |
|---|---|
| bron | COM(2017)620   |
| datum | 19-10-2017 |
• Motivering en doel van het voorstel
In 2011 hebben de Unie en de Verenigde Staten van Amerika het Memorandum van samenwerking tussen de Verenigde Staten van Amerika en de Europese Unie inzake onderzoek en ontwikkeling op het gebied van de burgerluchtvaart 1 ondertekend. De samenwerkingsactiviteiten die tot dusver in het kader van dit memorandum van samenwerking zijn uitgevoerd, hadden hoofdzakelijk betrekking op luchtverkeersbeheer (ATM), met name samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling tussen SESAR (EU) en NextGen (VS), de respectieve programma's van beide partijen voor de modernisering van het luchtverkeersbeheer.
Aangezien deze twee programma’s zich op het ogenblik van de ondertekening van het memorandum in hun onderzoeks- en ontwikkelingsfase bevonden, lag de initiële focus op onderzoek, ontwikkeling en validering. De samenwerking in het kader van het memorandum van samenwerking, met name tussen SESAR en NextGen, heeft een hoog niveau van maturiteit bereikt en heeft belangrijke resultaten opgeleverd ter bevordering van de mondiale interoperabiliteit tussen ATM-systemen . Dit heeft beide partijen ertoe aangezet om na te gaan of de samenwerking kan worden uitgebreid tot thema's die betrekking hebben op de uitrol van ATM-systemen. Op basis hiervan heeft de Raad de Commissie op 8 mei 2017 gemachtigd om met de Federal Aviation Administration (FAA) van de VS te onderhandelen over een wijziging van het memorandum van samenwerking, teneinde het toepassingsgebied ervan uit te breiden tot de uitrol. De drie belangrijkste doelstellingen van de onderhandelingen waren:
(1)het toepassingsgebied van het bestaande memorandum van samenwerking inzake O&O op burgerluchtvaartgebied uitbreiden tot alle thema's die verband houden met de modernisering van het luchtverkeersbeheer (O&O, validering, demonstratie, uitrol), waarbij ook ontluikende luchtvaartdomeinen en niet-technologische ATM-aspecten van het gemeenschappelijk Europees luchtruim aan bod komen.
(2)de governanceregelingen van het memorandum van samenwerking en de bijlagen en aanhangsels daarvan stroomlijnen. Op basis van de ervaring in het kader van het huidige memorandum van samenwerking, zijn beide partijen tot de conclusie gekomen dat het beheersproces slanker en effectiever moet worden op hoog niveau, en dat de operationele diensten die zich bezighouden met de technische aspecten van de samenwerking nauwer moeten worden betrokken;
(3)onderhandelen over specifieke regelingen voor samenwerking op het gebied van de ATM-uitrol, en tegelijk de bestaande regelingen betreffende 'de samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake mondiale interoperabiliteit' en 'de samenwerking inzake het meten van ATM-prestaties' behouden en aanpassen aan het nieuwe kader.
In afwachting van de instemming van het Europees Parlement en het besluit van de Raad inzake de sluiting van de voorgestelde wijzigingen van het memorandum van samenwerking, stelt de Commissie voor dat de Raad een besluit zou vaststellen inzake de ondertekening en voorlopige toepassing van deze wijzigingen.
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
De voorgestelde wijzigingen van het memorandum van samenwerking zijn volledig samenhangend met de luchtvaartstrategie van de Unie, het beleid inzake het gemeenschappelijk Europees luchtruim, het SESAR-project en de daarmee verband houdende wetgeving. In de strategie wordt benadrukt dat het belangrijk is het gemeenschappelijke Europese luchtruim te voltooien door de totstandbrenging van een volledig geoptimaliseerd Europees systeem voor luchtverkeersbeheer dat de kosten ten gevolgen van gebrekkige efficiëntie (vertragingen, omwegen enz.) beperkt. Van fundamenteel belang voor de totstandbrenging van een dergelijk systeem zijn de tenuitvoerlegging van het SESAR-project en een sterke en efficiënte samenwerking met de VS, teneinde ervoor te zorgen dat de systemen voor luchtverkeersbeheer van beide partijen op elkaar worden afgestemd en interoperabel zijn.
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
Dit initiatief is in overeenstemming met de politieke prioriteiten van de Commissie met betrekking tot de interne markt, groei en werkgelegenheid en de rol van de EU als mondiale speler. Het voorstel is ook samenhangend met het beleid van de EU op het gebied van onderzoek en innovatie en het beleid inzake de trans-Europese netwerken, waarop het onderzoeks-, ontwikkelings- en uitrolkader van SESAR is gebaseerd.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
De rechtsgrondslag voor dit voorstel is artikel 100, lid 2, in samenhang met artikel 218, lid 5, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
Niet van toepassing.
• Evenredigheid
De voorgestelde wijziging van het memorandum van samenwerking brengt geen extra administratieve of financiële lasten met zich mee voor de autoriteiten van de lidstaten of de sector.
• Keuze van het instrument
Niet van toepassing.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
Niet van toepassing.
• Raadpleging van belanghebbenden
De Commissie heeft de gemeenschappelijke onderneming SESAR en de SESAR-uitrolbeheerder betrokken bij de onderhandelingen; zij hebben de resultaten van de onderhandelingen goedgekeurd. Deze entiteiten vertegenwoordigen een breed platform van belanghebbenden in de luchtvaart, die potentieel profijt kunnen trekken van het gewijzigde memorandum. De Commissie heeft voorts via het speciaal comité dat door de Raad is opgericht voor het memorandum, ook de lidstaten geraadpleegd alvorens de ontwerpteksten te paraferen. Spanje, Polen en Cyprus hebben om verduidelijking gevraagd over de structuur van het gewijzigde memorandum, de governanceregelingen en de noodzaak om Eurocontrol bij de samenwerking te betrekken voor de beoordeling van de prestaties. Nadat de Commissie toelichting had gegeven bij deze punten, hebben de lidstaten in het speciaal comité hun steun uitgedrukt voor het gewijzigde memorandum.
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
Tijdens de onderhandelingen hebben de gemeenschappelijke onderneming SESAR, de SESAR-uitrolbeheerder en Eurocontrol technische deskundigheid verstrekt. De juridische dienst van de Commissie heeft juridische deskundigheid verstrekt. Andere externe deskundigheid was niet nodig.
• Effectbeoordeling
De Raad heeft de Commissie gemachtigd om te onderhandelen over een wijziging van het memorandum van samenwerking, op basis van drie doelstellingen: uitbreiding van het toepassingsgebied van het memorandum van samenwerking tot de volledige cyclus voor de modernisering van het luchtverkeersbeheer, herziening van de governanceregelingen teneinde ze efficiënter en praktischer te maken, en opname van specifieke regelingen betreffende ATM-uitrol. Deze drie doelstellingen zijn volledig bereikt. Het voorstel bouwt voort op dezelfde doelstellingen en beginselen die ten grondslag lagen aan het bestaande memorandum van samenwerking tussen de Unie en de VS, maar breidt het toepassingsgebied ervan uit tot alle fasen van de modernisering van het luchtverkeersbeheer, met inbegrip van de uitrol. Deze wijziging is een natuurlijke evolutie van de werkzaamheden die met succes zijn uitgevoerd in het kader van het bestaande memorandum. Bovendien garandeert de governance van het gewijzigde memorandum een slanker, efficiënter en effectiever beheer op hoog niveau (het uitvoerend beheer), dat voorziet in een passende vertegenwoordiging van beide partijen in vergaderingen en de juiste plaats biedt voor meer strategische besprekingen.
Dit initiatief heeft echter niet tot doel nieuwe programma's of nieuwe financieringsmechanismen op te zetten. Daarom is geen effectbeoordeling verricht, zoals aangegeven in het stappenplan.
Zoals vermeld in het voorstel van de Commissie om te onderhandelen over een gewijzigd memorandum van samenwerking, was de beste optie een uitbreiding van het toepassingsgebied van het bestaande memorandum tot alle fasen van de modernisering van het luchtverkeersbeheer, met inbegrip van de uitrol, binnen het toepassingsgebied van het gemeenschappelijk Europees luchtruim, waarbij de samenwerking inzake niet-ATM-gerelateerde aspecten van de burgerluchtvaart beperkt wordt tot onderzoek en ontwikkeling. Het voordeel van deze aanpak is dat het memorandum van samenwerking ruimte blijft bieden voor samenwerking met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling inzake niet-ATM-gerelateerde aspecten van de burgerluchtvaart en dat het bindende kader voor samenwerking met de VS, dat reeds door onderhandelingen tot stand is gekomen, behouden blijft.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
Niet van toepassing.
• Grondrechten
Het voorstel heeft geen gevolgen voor de bescherming van de grondrechten.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Dit voorstel heeft geen gevolgen voor de begroting. De activiteiten van het gewijzigde memorandum zullen worden uitgevoerd in het kader van bestaande instrumenten en budgetten en werkprogramma's, zoals het meerjarig werkprogramma van de gemeenschappelijke onderneming SESAR 2020 en de kader-partnerschapsovereenkomst met de SESAR-uitrolbeheerder.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage
De gemeenschappelijke onderneming SESAR blijft verantwoordelijk voor de onderzoeks-, ontwikkelings- en valideringsactiviteiten in het kader van het memorandum van samenwerking. De uitrolactiviteiten worden gepland en gemonitord door de SESAR-uitrolbeheerder in het kader van de specifieke subsidieovereenkomsten die met de Commissie zijn ondertekend. De Commissie zal toezicht houden op de algemene voortgang van de tenuitvoerlegging van het memorandum van samenwerking via de gevestigde rapporteringsmechanismen van deze twee entiteiten, overeenkomstig de onderliggende juridische en contractuele kaders en die van de governance van het memorandum van samenwerking.
• Toelichtende stukken (bij richtlijnen)
Niet van toepassing.
• Artikelsgewijze toelichting
De Commissie heeft voldaan aan de richtsnoeren en doelstellingen van de machtiging van de Raad om met de FAA te onderhandelen over een voorstel tot wijziging van het memorandum van samenwerking. De wijziging omvat, in de vorm van een addendum, de herziene hoofdtekst van het memorandum van samenwerking en een herziene bijlage 1 inzake 'ATM-modernisering en mondiale interoperabiliteit', die bestaat uit drie appendices en vijf aanhangsels. Deze nieuwe structuur van het memorandum van samenwerking biedt ruimte voor volledige flexibiliteit en maakt het mogelijk de prestaties van de samenwerkingsactiviteiten in overeenstemming te brengen met het herziene afgeslankte en effectiever beheer van het memorandum van samenwerking.
–In de herziene tekst van het memorandum van samenwerking wordt het gezamenlijk comité vervangen door een eenvoudiger regeling voor toezicht op de werking van het gehele memorandum van samenwerking, waar een vertegenwoordiger van elke partij bij betrokken is, en de besluitvorming op beleidsniveau (artikel III van het memorandum van samenwerking). In de tekst is nu ook vermeld dat de directeur-generaal van het directoraat-generaal voor mobiliteit en vervoer (DG MOVE) en de beheerder van de Federal Aviation Administration (FAA) de twee partijen vertegenwoordigen; het toezicht op het gehele memorandum van samenwerking valt voortaan dus onder het hoogste beheersniveau van de FAA en de relevante dienst van de Commissie. In het gewijzigde memorandum van samenwerking wordt voorts ook een 'beheersproces' vastgesteld, onder de verantwoordelijkheid van de vertegenwoordigers van de partijen. Dit proces vervangt het in de machtiging van de Raad bedoelde 'proces voor de goedkeuring van het memorandum van samenwerking'. Tijdens de onderhandelingen bleek ook dat de term 'proces voor goedkeuring' geen goede weergave was van het werkelijke proces, dat in feite betrekking heeft op het beheer van het memorandum van samenwerking. Dit proces zorgt voor toezicht op en aansturing van het memorandum van samenwerking op hoog niveau en voor de link met de respectieve politieke autoriteiten van de partijen waaraan verslag moet worden uitgebracht. Via dit proces kunnen de vertegenwoordigers van de partijen nieuwe bijlagen vaststellen of wijzigingen van het memorandum van samenwerking voorstellen. In het licht van deze overwegingen zijn de partijen overeengekomen de term 'goedkeuringsproces' te vervangen door 'beheersproces'.
–De thematische bijlagen worden beheerd door uitvoerende comités die bestaan uit vertegenwoordigers van de partijen die dichter bij het operationele niveau staan voor wat betreft de specifieke thema's die zij behandelen. Voor bijlage 1 worden de respectieve partijen vertegenwoordigd door de Chief NextGen Officer van de FAA en het hoofd van de 'Single Sky'-eenheid van de Commissie (artikel IV van bijlage 1). De uitvoerende comités rapporteren aan de vertegenwoordigers van de partijen. Bijlage 1 heeft betrekking op de uitbreiding van het toepassingsgebied van het memorandum van samenwerking tot de volledige ATM-uitrol (artikelen I en III van bijlage 1).
–Appendix 3 beschrijft de samenwerkingsregelingen op het gebied van de ATM-uitrol.
–Elk aanhangsel wordt beheerd door een specifiek comité dat toezicht houdt op de tenuitvoerlegging van de samenwerkingsactiviteiten. Deze comités rapporteren aan hun respectieve uitvoerende comités (artikel V van appendix 1 en artikel IV van appendices 2 en 3).
–In het licht van de hierboven beschreven wijzigingen zijn de partijen overeengekomen dat het memorandum van samenwerking op de meest passende en duidelijke wijze kon worden gewijzigd door alle bestaande tekst te vervangen door een nieuwe versie waarin alle overeengekomen wijzigingen zijn opgenomen en door een nieuwe samenwerkingsregeling voor de uitrol toe te voegen, in plaats van elk individueel document te wijzigen. De oorspronkelijke versies van bijlage 1, de 5 appendices daarvan, en bijlage 2 zijn gewijzigd om te zorgen voor samenhang met het uitgebreide toepassingsgebied en de nieuwe structuur van het memorandum van samenwerking, om het beheer te stroomlijnen en om hun formaat te harmoniseren. De oorspronkelijke bijlage 1 is appendix 1 geworden, en de vijf appendices zijn aanhangsels geworden; en de oorspronkelijke bijlage 2 is appendix 2 geworden. Samengevat bestaat de nieuwe structuur van het memorandum van samenwerking uit appendix 1 over 'samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake onderzoek, ontwikkeling, validering en mondiale interoperabiliteit'; deze appendix heeft 5 aanhangsels:
(1)"samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake transversale activiteiten met het oog op mondiale interoperabiliteit";
(2)"samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake informatiebeheer met het oog op mondiale interoperabiliteit";
(3)"samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake trajectbeheer met het oog op mondiale interoperabiliteit";
(4)"samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake interoperabiliteit van communicatie, navigatie, surveillance (CNS) en activiteiten in de lucht, met het oog op mondiale interoperabiliteit";
(5)"samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake samenwerkingsprojecten met het oog op mondiale interoperabiliteit";
–appendix 2 inzake 'samenwerking inzake het meten van prestaties van het luchtverkeersbeheer';
–appendix 3 inzake 'samenwerking tussen SESAR en NextGen inzake uitrolactiviteiten en mondiale interoperabiliteit'.
De partijen hoeven alleen de nieuwe overeenkomst te ondertekenen, die bestaat uit de wijziging van het memorandum van samenwerking en alle andere documenten, namelijk bijlage I, de drie appendices en de vijf aanhangsels van appendix 1.
De Europese Unie wordt in het memorandum van samenwerking en alle bijbehorende uitvoeringsregelingen (bijlagen en appendices) vertegenwoordigd door de Europese Commissie. De Commissie en de FAA kunnen de uitvoering van de samenwerkingsactiviteiten uitbesteden of kunnen worden bijgestaan door andere entiteiten, zoals de gemeenschappelijke onderneming SESAR, de SESAR-uitrolbeheerder of Eurocontrol, langs de kant van de EU, afhankelijk van de vereiste competenties. De Commissie is voornemens de gemeenschappelijke onderneming SESAR te betrekken bij appendix 1, Eurocontrol bij appendix 2 en de SESAR-uitrolbeheerder bij appendix 3.
In de voorgestelde wijziging blijft het speciaal comité zijn oorspronkelijke rol spelen in het beheer van het memorandum van samenwerking. In het voorgestelde besluit inzake de ondertekening en de voorlopige toepassing van het gewijzigde memorandum van samenwerking is bepaald voor welke taken het speciaal comité vooraf moet worden geraadpleegd en welke taken - hoofdzakelijk administratieve taken of taken die betrekking hebben op de tenuitvoerlegging van het memorandum van samenwerking - de Commissie op eigen verantwoordelijkheid mag uitvoeren.