Toelichting bij COM(2002)514 - Solidariteitsfonds van de EU - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2002)514 - Solidariteitsfonds van de EU. |
|---|---|
| bron | COM(2002)514   |
| datum | 18-09-2002 |
De recente overstromingen die verwoestingen hebben aangericht in Midden-Europa, hebben proporties aangenomen die de jongste tijd vrijwel nooit zijn geëvenaard. De omvang van de schade en de daardoor veroorzaakte kosten zijn enorm: tientallen mensen hebben het leven verloren, de sociaal-economische infrastructuur van hele regio's is ingestort en het natuurlijke en culturele erfgoed is aangetast.
Soortgelijke of andere rampen van ontzagwekkende afmetingen zijn in het verleden meer voorgekomen; helaas valt niet uit te sluiten dat zij zich in de toekomst zullen herhalen. Er zijn weliswaar communautaire instrumenten opgezet om hulp te bieden bij rampen elders in de wereld, maar er bestaat niets vergelijkbaars voor hulpverlening binnen de lidstaten zelf.
Wij zijn een gemeenschap van volkeren die ernaar streven zich sterker te verenigen. Tegelijk bereidt de Unie zich voor op een uitbreiding in de nabije toekomst. Het is dan ook niet meer dan gepast en vanzelfsprekend dat in geval van een grote ramp de burgers, de lidstaten en de landen waarmee toetredingsonderhandelingen worden gevoerd, en de communautaire instellingen spontaan de behoefte voelen om hun solidariteit met de slachtoffers te betuigen door concrete daden van met name financiële solidariteit.
Daarom stelt de Commissie door middel van dit voorstel voor een verordening van de Raad voor een nieuw Solidariteitsfonds van de Europese Unie op te richten om steun te verlenen aan de door een grote natuur-, technologische of milieuramp getroffen regio's in de lidstaten en de landen die toetredingsonderhandelingen voeren.
Brede steun
Het Europees Parlement heeft eveneens uiting aan zijn bezorgdheid gegeven en heeft beloofd de voorstellen die de goedkeuring van de begrotingsautoriteit behoeven, met uiterste spoed te zullen behandelen. Op 3 september 2002 heeft het Parlement in een plenaire vergadering in Straatsburg verklaard volledig voorstander te zijn van de oprichting van een speciaal communautair instrument dat ermee wordt belast hulp te bieden bij rampen in de lidstaten of de kandidaat-lidstaten.
Ook de Raad van Ministers deelt dit gevoel van solidariteit met de slachtoffers van de overstromingen en erkent het spoedeisende karakter van een communautair optreden. In een speciale vergadering van de vertegenwoordigers van de lidstaten die op 29 augustus 2002 op initiatief van het Deense voorzitterschap is gehouden om te onderzoeken welke maatregelen de Unie zou kunnen nemen, is algemene instemming gebleken met het perspectief van de oprichting van een specifiek communautair instrument om aan de gevolgen van grote rampen het hoofd te bieden door de snelle beschikbaarstelling van nieuwe middelen.
Het Solidariteitsfonds van de Europese Unie
Het Solidariteitsfonds moet fundamenteel verschillen van de Structuurfondsen en andere bestaande communautaire instrumenten en dient te worden toegespitst op de toekenning van onmiddellijke financiële bijstand om de door de ramp getroffen bewoners, regio's en landen te helpen bij het terugkrijgen van zo normaal mogelijke levensomstandigheden. Het actieterrein van het Solidariteitsfonds moet dus worden beperkt tot de meest dringende behoeften. Met de wederopbouw op lange termijn van de infrastructuur en van het economische weefsel zullen andere instrumenten zich bezighouden.
De steun van de Unie moet de inspanningen van de betrokken landen aanvullen en moet een deel dekken van de overheidsuitgaven die worden gedaan om de door een grote ramp veroorzaakte schade het hoofd te bieden. Het Fonds zal noodhulp bieden aan elke door een grote ramp getroffen regio, ongeacht de status van deze regio in het kader van de Structuurfondsen. Het steunbedrag zal evenredig zijn met de omvang van de ramp, maar bij de bepaling ervan kan ook rekening worden gehouden met andere potentiële financieringsbronnen.
Het subsidiariteitsbeginsel geldt ook in geval van een ramp. Hulpverlening door de Europese Unie is dus alleen in noodsituaties van zeer grote omvang noodzakelijk en gerechtvaardigd. Deze overweging wordt kracht bijgezet door de beperkte omvang van de extra begrotingsmiddelen.
De middelen uit het Solidariteitsfonds zullen op verzoek van het getroffen land in de vorm van een enig steunbedrag worden toegekend op basis van een overeenkomst tussen de Europese Commissie en dat land en in voorkomend geval de regionale of plaatselijke autoriteiten van het getroffen gebied of de getroffen gebieden.
Wanneer zich een grote ramp voordoet die hulpverlening op Europees niveau rechtvaardigt, zal de Commissie bij de begrotingsautoriteit een voorstel indienen waarin deze situatie wordt erkend en het steunbedrag wordt gepreciseerd (volgens een procedure die snel kan blijken). De tenuitvoerlegging van de steun, en vooral de selectie van de te ondersteunen specifieke projecten, zou plaatsvinden onder de verantwoordelijkheid van het betrokken land en de betrokken regio's. Het Fonds zou zijn onderworpen aan de communautaire regels die normaliter voor financiële steun gelden, waarbij de controleaspecten niet zouden worden vergeten.
Beschikbaarstelling van de middelen
De oprichting van een nieuw Fonds binnen de begroting van de EG is een proces dat in twee fasen verloopt: het opzetten van een instrument dat de beschikbaarstelling van de middelen mogelijk maakt, gevolgd door de vaststelling van nieuwe operationele begrotingsonderdelen waarnaar de bedragen zullen worden overgemaakt voor gebruik. Voor de laatste fase moet een rechtsgrondslag worden geschapen.
- Een nieuw flexibiliteitsinstrument
Op 11 september 2002 heeft de Commissie een voorstel goedgekeurd voor een nieuw flexibiliteitsinstrument inzake rampen dat het mogelijk zou maken het hoofd te bieden aan onvoorziene en uitzonderlijke situaties, in welk voorstel de regels voor de activering van dit instrument zijn bepaald. De desbetreffende uitgaven zullen moeten worden opgenomen in de betrokken rubrieken van de begroting. Zij komen bovenop het in de financiële vooruitzichten vastgestelde bedrag.
- Schepping van een rechtsgrondslag
De Raad en het Parlement zullen op voorstel van de Commissie een rechtsbesluit moeten aannemen waarbij de wijze van toepassing van het instrument en de criteria voor de aanwending ervan worden vastgesteld. Dit mogelijk te maken is het doel van het bijgaande voorstel voor een verordening van de Raad.