Toelichting bij COM(2014)171 - AIEM-belastingregeling die van toepassing is op de Canarische eilanden - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2014)171 - AIEM-belastingregeling die van toepassing is op de Canarische eilanden. |
|---|---|
| bron | COM(2014)171   |
| datum | 17-03-2014 |
Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), dat van toepassing is op de ultraperifere gebieden van de Unie, waartoe ook de Canarische eilanden behoren, staat in beginsel geen verschillen toe tussen belastingen die worden geheven op lokale producten en op producten uit Spanje of andere lidstaten. Artikel 349 VWEU maakt het echter mogelijk om voor deze gebieden specifieke maatregelen in te voeren omdat zij worden geconfronteerd met permanente belemmeringen die gevolgen hebben voor hun economische en sociale situatie.
Krachtens Beschikking 2002/546/EG van de Raad van 20 juni 2002[1], die is aangenomen op basis van artikel 299, lid 2, van het EG-Verdrag, mag Spanje tot 30 juni 2014 bepaalde producten die lokaal worden vervaardigd op de Canarische eilanden, vrijstellen van de 'Arbitrio sobre Importaciones y Entregas de Mercancías en las islas Canarias' (AIEM-belasting) dan wel deze belasting verminderen. De bijlage bij de beschikking bevat een lijst van producten die in aanmerking komen voor vrijstelling en vermindering van de AIEM-belasting. Afhankelijk van het product mag het belastingverschil tussen lokaal vervaardigde producten en andere producten niet meer dan 5, 15 of 25 procentpunten bedragen.
In Beschikking 2002/546/EG worden de redenen voor het nemen van specifieke maatregelen uiteengezet, waaronder: de geïsoleerde ligging, de afhankelijkheid van grondstoffen en energie, de noodzaak om voorraden aan te leggen, de beperkte omvang van de lokale markt en de geringe exportactiviteit. Al deze belemmeringen samen leiden tot hogere productiekosten en daarmee tot een hogere kostprijs van lokaal vervaardigde producten, die - als er geen specifieke maatregelen werden genomen - minder concurrerend zouden zijn dan producten van elders, zelfs wanneer rekening wordt gehouden met de kosten voor het vervoer naar de Canarische eilanden. Het behoud van de lokale productie zou daardoor worden bemoeilijkt. De specifieke maatregelen van Beschikking 2002/546/EG beogen daarom de lokale industrie te versterken door het concurrentievermogen ervan te verbeteren.
De AIEM-belasting is een indirecte staatsbelasting die in één enkel stadium wordt geheven, namelijk bij de levering van goederen op de Canarische eilanden. De maatstaf van heffing voor de ingevoerde goederen is gebaseerd op de douanewaarde; de maatstaf van heffing voor de leveringen van goederen door producenten op de Canarische eilanden is gebaseerd op de totale waarde van de tegenprestatie. Met de specifieke maatregelen van Beschikking 2002/546/EG wordt een vorm van gedifferentieerde belastingheffing ingesteld die ten goede komt van de lokale productie van sommige producten. Dit belastingvoordeel vormt staatssteun waarvoor goedkeuring van de Commissie is vereist, die bij besluit betreffende staatssteun NN 22/2008 werd verleend.
Op 16 november 2010 diende Spanje een verzoek in bij de Commissie om de toepassingsduur van Beschikking 2002/546/EG met twee jaar te verlengen, zodat de vervaldatum zou samenvallen met de datum in de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen voor de periode 2007-2013[2].
Spanje diende daarnaast ook een verzoek in om de toepassingsduur van besluit betreffende staatssteun NN 22/2008 met twee jaar te verlengen, volgens welk de door de Spaanse autoriteiten verstrekte steun, wat de AIEM betreft, met de gemeenschappelijke markt verenigbaar was. De Commissie keurde deze verlenging van twee jaar goed door middel van besluit betreffende staatssteun SA.31950 (N 544/10)[3], waarmee de toepassingsduur van besluit betreffende staatssteun NN 22/2008 werd verlengd tot en met 31 december 2013.
Met betrekking tot het verzoek om de toepassingsduur van Beschikking 2002/546/EG te verlengen, heeft de Commissie gekeken naar de omvang van de belemmeringen die zich voordoen op de Canarische eilanden en achtte zij het gerechtvaardigd om de gevraagde verlenging toe te staan.
In het op 28 augustus 2008 aangenomen verslag van de Commissie aan de Raad over de uitvoering van de bijzondere regeling betreffende de AIEM-belasting die van toepassing is op de Canarische eilanden, werd immers bevestigd dat de regeling naar behoren functioneerde en dat de bepalingen van Beschikking 2002/546/EG niet moesten worden aangepast.
Daarom werd Beschikking 2002/546/EG bij Besluit nr. 895/2011/EU van de Raad van 19 december 2011[4] gewijzigd en de toepassingsduur ervan verlengd tot en met 31 december 2013.
Op 4 maart 2013 verzochten de Spaanse autoriteiten de Commissie een besluit van de Raad op te stellen waarbij Spanje voor de periode 2014-2020 wordt gemachtigd vrijstelling of vermindering van de AIEM-belasting te verlenen voor bepaalde producten die lokaal op de Canarische eilanden worden vervaardigd; dit verzoek voorzag in een aanpassing van de lijst van producten en van het toepasselijke maximumtarief voor sommige daarvan.
Op 28 juni 2013 heeft de Commissie nieuwe richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen voor de periode 2014-2020[5] goedgekeurd. Deze richtsnoeren maken deel uit van een bredere strategie voor de modernisering van het staatssteuntoezicht, die tot doel heeft de groei op de eengemaakte markt te bevorderen door bij te dragen aan doeltreffender steunmaatregelen en het handhavingsbeleid van de Commissie te concentreren op zaken met de grootste impact op de mededinging.
Aangezien deze richtsnoeren op 1 juli 2014 in werking treden, leek het gerechtvaardigd om de toepassingsduur van Beschikking 2002/546/EG, zoals gewijzigd bij Besluit nr. 895/2011/EU, met zes maanden te verlengen, zodat de vervaldatum samenvalt met de datum van inwerkingtreding van de richtsnoeren. Dienovereenkomstig werd Besluit 2002/546/EG bij Besluit nr. 1413/2013/EU[6] gewijzigd en de toepassingsduur ervan verlengd tot en met 30 juni 2014.
De Commissie heeft het verzoek van de Spaanse autoriteiten geanalyseerd, evenals de informatie die zij heeft ontvangen van vele verschillende stakeholders die het initiatief hebben genomen om contact met haar op te nemen. Deze analyse bevestigt dat de specifieke kenmerken van de Canarische eilanden hun ontwikkeling belemmeren en extra kosten met zich meebrengen voor de marktdeelnemers daar. Het is derhalve gerechtvaardigd de vrijstelling van de AIEM-belasting te handhaven voor een lijst van lokaal vervaardigde industriële producten. Deze maatregel is noodzakelijk en evenredig en doet geen afbreuk aan de integriteit en de samenhang van de rechtsorde van de Unie.
2. ANALYSE VAN HET SPAANSE VERZOEK EN EVENREDIGHEID VAN HET BESLUIT TOT AFWIJKING
Volgens artikel 110 VWEU heffen de lidstaten al dan niet rechtstreeks op producten van de overige lidstaten geen hogere binnenlandse belastingen van welke aard ook dan die welke, al dan niet rechtstreeks, op gelijksoortige nationale producten worden geheven. Bovendien heffen de lidstaten op de producten van de overige lidstaten geen zodanige binnenlandse belastingen dat daardoor andere producties zijdelings worden beschermd.
Op grond van artikel 349 VWEU mag de Raad lidstaten met ultraperifere gebieden evenwel machtigen van de bepalingen in artikel 110 VWEU af te wijken, teneinde rekening te houden met de structurele sociale en economische situatie van deze gebieden, die wordt bemoeilijkt door andere factoren die hun ontwikkeling ernstig schaden. Een dergelijke afwijking mag geen afbreuk doen aan de integriteit en de samenhang van de rechtsorde van de Unie, met inbegrip van de interne markt en het gemeenschappelijk beleid, zoals een gemeenschappelijk fiscaal beleid op grond van artikel 113 VWEU. Dergelijke afwijkingen dienen dus evenredig te blijven, dat wil zeggen dat zij niet verder mogen gaan dan nodig is ter bestrijding van de ongunstige randvoorwaarden die de economische ontwikkeling van deze gebieden schaden, en de mededinging in de interne markt niet buitensporig mogen verstoren. Derhalve dient elke afwijking van artikel 110 VWEU beperkt te blijven tot het geheel of gedeeltelijk compenseren van het kostennadeel dat producenten uit deze gebieden ondervinden.
De economie van de Canarische eilanden is sterk afhankelijk van het toerisme. Deze afhankelijkheid vormt een ernstige bedreiging voor de ontwikkeling van de Canarische eilanden, omdat wijzigingen van voorkeur, natuurrampen of economische recessies een enorme impact kunnen hebben op de economische en sociale situatie van de eilandengroep. Dit is precies wat er gebeurd is tijdens de wereldwijde financiële crisis van 2008 en 2009, die grote gevolgen heeft gehad voor het aantal toeristen dat de eilanden bezocht en bijgevolg ook voor de economie. De daling in het toerisme heeft geleid tot een sterke stijging van de werkloosheid, tot zelfs boven de cijfers van het Spaanse moederland, dat samen met Griekenland een van de twee lidstaten met de hoogste werkloosheid in de Europese Unie is. De toename kwam nog duidelijker tot uiting in de jeugdwerkloosheid, hetgeen kan worden verklaard door het grote aantal jongeren dat afhankelijk is van de seizoensgebonden banen in de toeristische sector.
De markt van de Canarische eilanden wordt ook gekenmerkt door zijn kleinere omvang, die verhindert dat bedrijven hun optimale productiepeil kunnen bereiken. De meeste industriële machines zijn ontworpen om op grote schaal te produceren en zo de productiviteit en de winstgevendheid te verhogen. Deze machines zijn niet ontworpen voor een kleinere markt, waardoor productiecapaciteit onbenut blijft; bedrijven zijn genoodzaakt op een lager niveau te werken dan wat vereist is om de productiekosten te minimaliseren, waardoor schaalvoordelen moeilijk te realiseren zijn.
De landen en gebieden in de nabijheid van de Canarische eilanden (Marokko, de Westelijke Sahara en Mauritanië) hebben hun afnamecapaciteit verlaagd en de aanzienlijke ontwikkelingskloof beperkt de uitvoermogelijkheden voor de Canarische eilanden.
Een ander kenmerk van de Canarische eilanden dat een grote impact heeft op de extra kosten voor de ondernemers die daar gevestigd zijn, is de geografische versnippering en het feit dat de meeste grondstoffen van ver moeten worden aangevoerd, wat leidt tot hogere transportkosten. Dit probleem is nog verergerd door de stijging van de olieprijzen, die een grote impact had op de stijging van de transportkosten.
Water is een schaarse hulpbron op de Canarische eilanden. Het spreekt voor zich dat deze schaarste een impact heeft op de prijs, waardoor een concurrentienadeel ontstaat ten opzichte van bedrijven in andere delen van Spanje of de Europese Unie. Dit is met name het geval in de bedrijfstakken die water gebruiken als een belangrijke grondstof (bv. voeding, chemie, papier), maar ook de bedrijfstakken waar koeling een belangrijke rol speelt.
Er zijn plannen voor de invoering van aardgas op de twee grootste eilanden van de Canarische eilanden, maar het is vooralsnog onduidelijk wanneer deze brandstof effectief zal kunnen worden gebruikt. Het ontbreken van aardgas speelt een belangrijke rol bij het verlies van concurrentievermogen, aangezien de kosten voor de opwekking van warmte en energie op basis van andere hulpbronnen aanzienlijk hoger zijn.
Aangezien er geen recyclingfabrieken zijn en afval naar het vasteland moet worden vervoerd en giftig afval buiten de Canarische eilanden moet worden verwerkt, brengen de verwijdering van industrieel afval en de verwerking van giftig afval hogere milieukosten met zich mee.
De hierboven beschreven kenmerken van de Canarische eilanden beïnvloeden tot op zekere hoogte alle binnenlandse productie. Het is derhalve passend na te gaan welk effect de bestaande gedifferentieerde belastingheffing heeft gehad op het marktaandeel van de lokale productie en deze gedifferentieerde heffing aan te passen om te garanderen dat er geen buitensporige verstoring van de mededinging optreedt.
In de analyse van de toegestane gedifferentieerde tarieven is niet alleen rekening gehouden met het gemiddelde marktaandeel van de lokale productie in de periode 2008-2011, maar ook met de ontwikkeling ervan en met andere informatie van belanghebbenden die contact hebben opgenomen met de Commissie om relevante informatie te verstrekken. Voor bedrijfstakken die producten vervaardigen met een verschillend gemeenschappelijk douanetarief, heeft de analyse betrekking op de ontwikkeling van het gecombineerde marktaandeel voor alle producten samen en niet op de individuele marktaandelen. Om die reden hebben producten met vergelijkbare gemiddelde marktaandelen van de lokale industrie een verschillend maximumtarief voor de gedifferentieerde belastingheffing.
Voor tabak wordt voorgesteld het gedifferentieerde tarief op 25 % te handhaven en het minimum voor 1 000 sigaretten te verhogen van 6 EUR tot 18 EUR, zoals door de Spaanse autoriteiten is gevraagd.
In de lijst van producten die aan de gedifferentieerde heffing zullen worden onderworpen, hebben de Spaanse autoriteiten een aantal producten opgenomen met een uiterst laag marktaandeel van de lokale industrie. Als argument hiervoor verwijzen zij naar plannen om de lokale productie van deze producten uit te breiden, wat zonder gedifferentieerde belastingheffing niet mogelijk is.
Voor 119 van de in totaal 139 producten in het Spaanse verzoek aanvaardt de Commissie het gevraagde tarief; voor de overige 20 daarentegen meent zij dat het gedifferentieerde tarief lager moet zijn om mogelijke gevallen van concurrentieverstoring te voorkomen.
Op basis van de gedetailleerde analyse van de Commissie kunnen de verschillende productlijsten worden vastgesteld volgens de tarieven van de belastingdifferentiatie, de sector en het gemeenschappelijk douanetarief:
5 %
Landbouw- en visserijproducten:
0207 11/0207 13
Mineralen:
2516 90 00 00/6801/6802
Bouwmaterialen:
3816/3824 40 00 00/3824 50/3824 90 45 00/3824 90 70 00/ 3824 90 97 99/ 6809
Chemische industrie:
2804 30 00 00/2804 40 00 00/3105 20 90 00/3208/3209/3210/3212 90 00 00/3213/3214/3304 99 00 00/3925 90 80 00/ 3401/3402/3406/3814 00 90/3923 90 00 00/4012 11 00/4012 12 00/4012 13/4012 19
Metaalindustrie:
7604/7608
Voedingsindustrie:
0210 12 11 00/0210 12 19 00/0210 19 40 00/0210 19 81/0305 41 00/0305 43 00 90/
0901 22 00 00/1101/1102/1601/1602/1704 90 30 00/1704 90 51 00/1704 90 55 00/
1704 90 75 00/1704 90 71 00/1806/1901 20 00 00/1901 90 91 00/1901 90 99/
1904 10 10/1905/2005 20 20/2006 00 31 00/2008 11 96 00/2008 11 98 00/2008 19 92/
2008 19 93/2008 19 95/2008 19 99/2309
Dranken:
2009 11/2009 12 00/2009 19/2009 41/2009 49/2009 50/2009 61/2009 71/2009 79/2009 89/ 2009 90/2201/2202/2204
Textiel en leder:
6112 31/6112 41
Papier:
4818 90 90 00/4823 90 85 90
Artikelen van de grafische industrie en van de uitgeverij:
4910
10 %
Landbouw- en visserijproducten:
0203 11/0203 12/0203 19/0701 90/0703
Bouwmaterialen:
2523 29 00 00/
Voedingsindustrie:
0210 11 11 00/0210 11 31 00/1905/2105
Papier:
4808/4819/4823 90 40 00/
15 %
Landbouw- en visserijproducten:
0407 21 00 00/0407 29 10 00/0407 90 10 00
Bouwmaterialen:
2523 90/7010
Chemische industrie:
3809 91 00/3917 21/3917 23/3917 32 00/ 3917 33 00/3917 39 00/3917 40 00/3923 10 00/39 23 21 00/3923 30 10/3924 10 00
Metaalindustrie:
7309 00/7610 10 00 00/9403 20 80 90
Voedingsindustrie:
0403/0901 21/1902/2103 20 00 00/2103 30/2103 90 90/2106 90 98/
Dranken:
2203/2208 40
Textiel en leder:
6302
Papier:
4818 10/4818 20/4818 30/4821
Artikelen van de grafische industrie en van de uitgeverij:
4909/4911
25 %
Tabak:
2402
Met deze lijsten van producten wordt aangesloten bij de doelstelling van artikel 349, namelijk het nemen van specifieke maatregelen om rekening te houden met de bijzondere kenmerken van de Canarische eilanden als ultraperifeer gebied, zonder dat de mededinging wordt verstoord op een wijze die afbreuk kan doen aan de interne markt.
Wanneer de Spaanse autoriteiten het verslag als bedoeld in artikel 2 van dit besluit van de Raad voorleggen, is het dienstig dat de Commissie de effecten van de gedifferentieerde tarieven evalueert en onderzoekt of aanpassingen vereist zijn. Het is ook zaak dat zij op dat moment nagaat of er sprake is van een toename van de lokale productie van de producten waarvoor een gedifferentieerde heffing is gevraagd, maar die momenteel lokaal niet in significante hoeveelheden worden vervaardigd.
Samenvatting van de voorgestelde maatregelen
Machtiging van Spanje om vrijstelling of vermindering van de AIEM-belasting te verlenen voor bepaalde producten die lokaal worden vervaardigd op de Canarische eilanden.
Rechtsgrondslag
Artikel 349 VWEU.
Subsidiariteitsbeginsel
Alleen de Raad is gemachtigd, op basis van artikel 349 VWEU, om specifieke maatregelen te nemen ten gunste van de ultraperifere gebieden om de toepassing van de verdragen – met inbegrip van gemeenschappelijk beleid – op deze gebieden aan te passen wegens de permanente belemmeringen die gevolgen hebben voor hun economische en sociale situatie.
Het voorstel is derhalve in overeenstemming met het subsidiariteitsbeginsel.
Evenredigheidsbeginsel
Het voorstel is om de volgende redenen in overeenstemming met het evenredigheidsbeginsel:
Keuze van instrumenten
Voorgesteld instrument: besluit van de Raad.
Andere instrumenten zouden om de volgende reden ongeschikt zijn.
Afwijkingen krachtens artikel 349 VWEU worden verleend door middel van besluiten van de Raad.
Het voorstel heeft geen gevolgen voor de begroting van de Europese Unie.