Toelichting bij COM(2017)808 - Machtiging tot onderhandelingen met Marokko over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Marokkaanse autoriteiten inzake zware criminaliteit en terrorisme - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2017)808 - Machtiging tot onderhandelingen met Marokko over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Marokkaanse ... |
|---|---|
| bron | COM(2017)808  |
| datum | 20-12-2017 |
In een geglobaliseerde wereld waar zware criminaliteit en terrorisme steeds transnationaler worden en meer facetten vertonen, moeten de rechtshandhavingsinstanties over alle middelen kunnen beschikken om in samenwerking met externe partners de veiligheid van hun burgers te garanderen. Met het oog daarop moet Europol persoonsgegevens kunnen uitwisselen met rechtshandhavingsinstanties van derde landen, voor zover dit noodzakelijk is om zijn taken uit te voeren.
Sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) 2016/794 op 1 mei 2017 1 en op grond van het Verdrag is het de verantwoordelijkheid van de Commissie om namens de Unie te onderhandelen over internationale overeenkomsten met derde landen op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens met Europol. Voor zover dat noodzakelijk is om zijn taken te kunnen uitvoeren, kan Europol samenwerkingsverbanden met externe partners aangaan en onderhouden op basis van werkafspraken en administratieve afspraken die op zich niet kunnen fungeren als rechtsgrondslag voor de uitwisseling van persoonsgegevens.
Gezien de politieke strategie als uiteengezet in de Europese veiligheidsagenda 2 , de conclusies van de Raad 3 en de mondiale strategie 4 , de operationele behoeften van de rechtshandhavingsinstanties in de hele EU en de potentiële baten van nauwere samenwerking op dit gebied, acht de Commissie het noodzakelijk om op de korte termijn onderhandelingen te openen met acht landen, zoals aangegeven in het elfde verslag over de totstandbrenging van een echte en doeltreffende Veiligheidsunie 5 .
De Commissie heeft bij het bepalen van de prioritaire landen rekening gehouden met de operationele behoeften van Europol. Volgens de Europol-strategie 2016-2020 komt het Middellandse Zeegebied prioritair in aanmerking voor versterkte partnerschappen 6 . In de externe Europol-strategie 2017-2020 wordt bovendien de nadruk gelegd op de noodzaak van nauwere samenwerking tussen Europol en het Midden-Oosten/Noord-Afrika als gevolg van de bestaande terroristische dreiging en migratiegerelateerde uitdagingen 7 .
Europol heeft momenteel geen afspraken met landen in deze regio.
Deze aanbeveling betreft met name de onderhandelingen met Marokko, hoewel de samenwerking met elk land van het Midden-Oosten/Noord-Afrika moet worden bezien in de context van de hele regio. De huidige instabiliteit in de regio, meer bepaald de situatie in Syrië, vormt een aanzienlijke bedreiging voor de veiligheid van de EU op de lange termijn, waaraan dringend het hoofd moet worden geboden. Dit is niet alleen van belang voor de doeltreffende bestrijding van het terrorisme en de daarmee samenhangende georganiseerde misdaad 8 , maar ook voor het aanpakken van migratiegerelateerde uitdagingen zoals het faciliteren van irreguliere migratie en mensenhandel. Samenwerking met plaatselijke rechtshandhavingsinstanties is van essentieel belang om deze uitdagingen aan te gaan.
Op basis van de technische dialoog voor het vaststellen van gemeenschappelijke maatregelen voor betere informatie-uitwisseling en gezamenlijke operationele rechtshandhavingsacties tegen de illegale handel in vuurwapens heeft de EU met Marokko al een akkoord bereikt over een lijst van maatregelen om de samenwerking tussen de betrokken rechtshandhavingsinstanties van de EU en het Midden-Oosten/Noord-Afrika te verbeteren, de ondersteuning van capaciteitsopbouw in het kader van desbetreffende regionale en/of bilaterale programma's te waarborgen en operationele acties binnen een gezamenlijk overeengekomen kader te ontwikkelen 9 . De overdracht van persoonsgegevens valt echter niet onder dat akkoord.
Inhoudsopgave
Het historische partnerschap tussen de EU en het Koninkrijk Marokko wordt ondersteund door een aantal politieke en economische overeenkomsten. De Euro-mediterrane associatieovereenkomst tekent sinds 2000 de betrekkingen tussen de EU en Marokko 10 . Sinds 2008 heeft Marokko de “geavanceerde status” in de context van het Europees nabuurschapsbeleid. Een van de doelstellingen voor het land betreft een nauwere dialoog en samenwerking op het gebied van politiek en veiligheid.
In de context van het arrest van het Gerecht van december 2015 11 zijn de politieke betrekkingen met Marokko, onder meer op het gebied van veiligheid en terrorismebestrijding, opgeschort. Nadat bij het Hof van Justitie beroep werd ingesteld 12 , zijn evenwel politieke gesprekken gevoerd waarbij in de eerste plaats werd ingegaan op de vraag hoe de rechtsgevolgen van het arrest voor de bilaterale betrekkingen tussen de EU en Marokko kunnen worden aangepakt. Marokko heeft informeel het belang aangegeven dat het hecht aan samenwerking met de EU op het gebied van veiligheid. Het was het eerste land in het Midden-Oosten/Noord-Afrika dat het aanbod kreeg om een dialoog over terrorismebestrijding te starten en de voorbereidingen waren al goed gevorderd toen de dialoog medio 2015 werd opgeschort.
Marokko heeft al een goede bilaterale samenwerking inzake terrorismebestrijding tot ontwikkeling gebracht met EU-lidstaten als Spanje en Frankrijk, en slaagt er regelmatig in terreurnetwerken te ontmantelen. Het land is medevoorzitter van het Mondiaal Forum Terrorismebestrijding en lid van de wereldwijde coalitie tegen Da’esh. Het huisvest ook een van de door de EU gefinancierde regionale CBRN-kenniscentra.
Volgens de gegevens in SOCTA 2017 13 en TE-SAT 2017 14 , de bovengenoemde besprekingen en de interne expertise van Europol is samenwerking met Marokko noodzakelijk, met name om het hoofd te bieden aan de volgende vormen van criminaliteit.
Terrorisme vormt een ernstige bedreiging zowel voor Marokko als voor de EU, die beide al het doelwit zijn geweest van terroristische aanslagen. Nauwere samenwerking, onder meer in de vorm van uitwisseling van persoonsgegevens, levert niet alleen een beter beeld van de dreiging en van nieuwe trends op, maar is tevens noodzakelijk om het fenomeen van de buitenlandse terroristische strijders aan te pakken (onder meer met betrekking tot verdachten met twee nationaliteiten of met een legale verblijfplaats zowel in de EU als in Marokko) en om reizen met terroristisch oogmerk, misbruik van het internet door terroristen, alsook terrorismefinanciering en de band tussen die financiering en de georganiseerde misdaad doeltreffend op te sporen, te voorkomen en te vervolgen.
Handel in vuurwapens: de aanhoudende instabiliteit in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, en met name de conflicten in Libië, zorgen voor een forse toename van de handel in vuurwapens in de regio. Zowel op de korte als op de lange termijn wordt de veiligheid hierdoor bedreigd. Marokko kan een belangrijke rol spelen om de stroom van illegale vuurwapens naar zijn buurlanden in te perken en de illegale wapeninvoer in de EU via containerschepen, veerboten en kleinere vaartuigen over de Middellandse Zee te voorkomen.
Migratie: de samenwerking met Marokko blijft van groot belang voor de EU om irreguliere migratie te voorkomen, nu de migratiestroom naar de EU opnieuw toeneemt. Marokko is een bron van irreguliere migratie, maar ook een belangrijk transitland voor migranten uit sub-Saharisch Afrika. In het risicoanalyseverslag van de Europese grens- en kustwacht van 2017 zijn fraude met documenten en migrantensmokkel als belangrijke risico’s aangemerkt.
Drugshandel: de regio Midden-Oosten/Noord-Afrika is een belangrijke bron, doorvoerroute en verbruiker als het gaat om drugs. Met een vaste klantenbasis in het noorden, de Sahel-smokkelroute in het zuiden en de heroïneroute van oost naar west beïnvloedt de regio het drugsgebruik en de drugsproductie – en ondervindt zij er de negatieve invloed van. Marokko is een grote producent van cannabis en een belangrijke bron van cannabisproducten die op de EU-markt terechtkomen. Ook de productie van synthetische drugs op basis van geneesmiddelen is een probleem.
In 2016 is in Marokko een gezamenlijke luchthaventaskforce opgezet in het kader van het door de EU gefinancierde cocaïnerouteprogramma (onderdeel AIRCOP).
Cybercriminaliteit: Marokko maakt vorderingen bij het aanpakken van de dreiging van cybercriminaliteit, doordat het prioriteit krijgt bij de gezamenlijke programma’s van de EU en de Raad van Europa voor capaciteitsopbouw inzake cybercriminaliteit, onder meer op gebieden als seksuele uitbuiting van kinderen en reizende plegers van kindermisbruik. Als de samenwerkingscapaciteit van Marokko verder tot ontwikkeling komt, zal er waarschijnlijk meer behoefte zijn aan informatie-uitwisseling om transnationale bedreigingen aan te pakken op gebieden als cybercriminaliteit en de seksuele uitbuiting van kinderen.
2. JURIDISCHE ELEMENTEN VAN DE AANBEVELING
Verordening (EU) 2016/794 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) voorziet in een rechtskader voor Europol, met name wat betreft doelstellingen, taken, bevoegdheden, waarborgen voor gegevensbescherming en samenwerking met externe partners.
Deze aanbeveling is in overeenstemming met de bepalingen van de Europol-verordening.
Het doel van deze aanbeveling is dat de Commissie door de Raad wordt gemachtigd om namens de EU over de toekomstige overeenkomst te onderhandelen. Artikel 218, leden 3 en 4, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) is de rechtsgrondslag op basis waarvan de Raad machtiging verleent voor het openen van onderhandelingen.
Overeenkomstig artikel 218 VWEU wordt de Commissie aangewezen als de onderhandelaar van de Unie voor de sluiting van een overeenkomst tussen de Europese Unie en Marokko over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Marokkaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
BESLUIT VAN DE RAAD
houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en het Koninkrijk Marokko op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Marokkaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,
Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 218, leden 3 en 4,
Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie,
Overwegende hetgeen volgt:
Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad 15 is op 11 mei 2016 vastgesteld en is sinds 1 mei 2017 van toepassing.
Bij die verordening, met name artikel 25, zijn de regels vastgesteld voor de overdracht van persoonsgegevens door het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) aan derde landen en internationale organisaties. Europol mag persoonsgegevens aan een autoriteit van een derde land overdragen op basis van een op grond van artikel 218 VWEU gesloten internationale overeenkomst tussen de Unie en dat derde land, waarin passende waarborgen zijn opgenomen betreffende de bescherming van de privacy en de grondrechten en fundamentele vrijheden van burgers.
Er moeten onderhandelingen worden geopend met het oog op de sluiting van een dergelijke overeenkomst tussen de Europese Unie en het Koninkrijk Marokko.
Deze overeenkomst moet de grondrechten eerbiedigen en de beginselen in acht nemen die in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie zijn neergelegd, inzonderheid het recht op eerbiediging van het privéleven en van het familie- en gezinsleven, conform artikel 7 van het Handvest, het recht op de bescherming van persoonsgegevens, conform artikel 8 van het Handvest, en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht, conform artikel 47 van het Handvest. De overeenkomst dient te worden toegepast overeenkomstig die rechten en beginselen,
HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD:
De Commissie wordt hierbij gemachtigd om namens de Unie te onderhandelen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en het Koninkrijk Marokko op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Marokkaanse autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
De onderhandelingsrichtsnoeren zijn opgenomen in de bijlage.
De onderhandelingen worden gevoerd in overleg met [door de Raad in te voegen naam van het speciale comité].
Dit besluit is gericht tot de Commissie.
Gedaan te Brussel,
De voorzitter
(1) Verordening (EU) 2016/794 van 11 mei 2016 (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53).
(2) COM(2015) 185 final.
(3) Document 10384/17 van de Raad van 19 juni 2017.
(4) "Gedeelde visie, gemeenschappelijke actie: Een sterker Europa – Een mondiale strategie van de Europese Unie voor buitenlands en veiligheidsbeleid", europa.eu/globalstrategy/en .
(5) COM(2017) 608 final.
(6) Europol-strategie 2016-2020, goedgekeurd door de raad van bestuur van Europol op 1 december 2015, www.europol.europa.eu/publications-documents">https://www.europol.europa.eu/publications-documents .
(7) Externe Europol-strategie 2017-2020, goedgekeurd door de raad van bestuur van Europol op 13 december 2016, EDOC#865852v3.
(8) Europol noemt in dit verband de illegale handel in vuurwapens, drugshandel, financiële criminaliteit zoals witwassen, en cybercriminaliteit in de regio.
(9) Verschillende initiatieven in dit verband zijn opgenomen in de prioriteit 'Vuurwapens' in het kader van de EU-beleidscyclus inzake zware en georganiseerde criminaliteit, alsook in de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad "De Europese veiligheidsagenda uitvoeren: actieplan van de EU ter bestrijding van de illegale handel in en het gebruik van vuurwapens en explosieven” (COM(2015) 624 final van 2.12.2015).
(10) De Euro-mediterrane associatieovereenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Gemeenschappen en hun lidstaten, enerzijds, en het Koninkrijk Marokko, anderzijds (PB L 70 van 18.3.2000).
(11) Zaak T-512/12, Front Polisario/Raad.
(12) Zaak C-104/16, Raad/Front Polisario.
(13) www.europol.europa.eu/socta/2017">https://www.europol.europa.eu/socta/2017
(14) www.europol.europa.eu/sites/default/files">https://www.europol.europa.eu/sites/default/files
(15) Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2016 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en tot vervanging en intrekking van de Besluiten 2009/371/JBZ, 2009/934/JBZ, 2009/935/JBZ, 2009/936/JBZ en 2009/968/JBZ van de Raad (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53).