Overwegingen bij COM(2023)316 - Ontwikkeling van voorwaarden voor een kader voor de sociale economie - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)316 - Ontwikkeling van voorwaarden voor een kader voor de sociale economie. |
|---|---|
| document | COM(2023)316   |
| datum | 27 november 2023 |
(2) In juni 2021 verwelkomde de Europese Raad, in overeenstemming met de Verklaring van Porto 48 , de in het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten 49 opgenomen kerndoelen van de Unie voor 2030. Met deze doelen wordt beoogd dat de arbeidsparticipatie ten minste 78 % bedraagt, dat minstens 60 % van alle volwassenen jaarlijks een opleiding volgen, en dat het aantal mensen dat risico loopt op armoede of sociale uitsluiting met ten minste 15 miljoen mensen (waarvan ten minste 5 miljoen kinderen) wordt verminderd. De lidstaten hebben vervolgens op alle drie de gebieden nationale streefcijfers vastgesteld om deze gemeenschappelijke doelstellingen te helpen verwezenlijken.
(3) Ondanks de vooruitgang die de afgelopen tien jaar is geboekt bij het terugdringen van armoede en sociale uitsluiting, bleven 95,4 miljoen mensen in 2021 risico lopen. Het armoederisico is toegenomen voor mensen die in (bijna) werkloze huishoudens wonen, en de ernst en de duur van de armoede is in veel lidstaten verslechterd. Hoogwaardige en duurzame werkgelegenheid is van cruciaal belang om dit probleem te verlichten. Dankzij de manier waarop de sociale economie werkt, de soorten acties die in het kader ervan worden ondernomen en de beoogde doelen ervan, speelt de sociale economie een belangrijke rol bij het verbeteren van de sociale inclusie en gelijke toegang tot de arbeidsmarkt. De sociale economie draagt derhalve bij tot de succesvolle uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten.
(4) Entiteiten van de sociale economie kunnen hoogwaardige banen creëren en behouden; zij dragen bij tot de sociale en arbeidsmarktintegratie van kansarme groepen en tot gelijke kansen voor iedereen. Dit is in overeenstemming met het kader van een inclusief herstel, zoals benadrukt in de bij Besluit (EU) 2022/2296 van de Raad vastgestelde richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten 50 . Zij kunnen duurzame economische en industriële ontwikkeling stimuleren en de actieve participatie van burgers in de samenleving bevorderen. Entiteiten van de sociale economie leveren ook een belangrijke bijdrage aan de Europese socialezekerheidsstelsels door openbare diensten aan te vullen, het platteland en de ontvolkte gebieden in Europa nieuw leven in te blazen en een belangrijke rol te spelen in het internationale ontwikkelingsbeleid.
(5) Op 9 december 2021 heeft de Europese Commissie een actieplan voor de sociale economie goedgekeurd 51 . Het actieplan draagt bij tot de prioriteit van de Europese Commissie om “een economie die werkt voor de mensen” tot stand te brengen en is afgestemd op de conclusies van de Raad van 2015 over de bevordering van de sociale economie als belangrijkste motor van economische en sociale ontwikkeling in Europa 52 . In het actieplan heeft de Commissie concrete maatregelen voorgesteld die zowel op het niveau van de Unie als op nationaal niveau moeten worden uitgevoerd. De maatregelen zijn bedoeld om sociale innovatie te bevorderen, de ontwikkeling van de sociale economie te ondersteunen en het vermogen ervan tot sociale en economische transformatie vrij baan te geven. De maatregelen zijn erop gericht de juiste voorwaarden te scheppen voor het gedijen van de sociale economie, kansen te creëren zodat entiteiten van de sociale economie kunnen opstarten en opschalen, en de zichtbaarheid van de sociale economie en haar potentieel te vergroten. Het Europees Parlement heeft het actieplan in zijn resolutie van 6 juli 2022 53 verwelkomd.
(6) De sociale economie (in sommige lidstaten ook de solidariteitseconomie en/of de sociale en solidaire economie genoemd) omvat een breed scala aan entiteiten met verschillende bedrijfs- en organisatiemodellen die sociale en/of milieudoeleinden voorrang verlenen boven winst. Deze entiteiten kunnen verschillende rechtsvormen aannemen, zoals coöperaties, onderlinge maatschappijen, verenigingen en stichtingen, en omvatten ook sociale ondernemingen, die in sommige lidstaten als een aparte rechtsvorm worden erkend. Deze entiteiten hebben met elkaar gemeen dat zij het grootste deel van hun winst herinvesteren om hun sociale en/of milieudoeleinden na te streven en dat zij democratisch en/of participatief bestuur toepassen. De aard en omvang van deze entiteiten van de sociale economie en de context waarin zij actief zijn, bepaalt de specifieke vorm van bestuur en beheer. Daarom kan het beginsel van democratisch of participatief bestuur in verschillende gedaanten tot uiting worden gebracht, variërend van de rechtstreekse betrokkenheid van de leden bij de bestuursprocessen tot de representatieve betrokkenheid van leden of partners bij afzonderlijke bestuurs- en managementfuncties. In coöperaties, onderlinge maatschappijen en verenigingen neemt dit beginsel bijvoorbeeld vaak de vorm aan van “één persoon, één stem”. De besluitvormingsprocessen in entiteiten van de sociale economie worden gekenmerkt door een reeks controlesystemen en onderlinge verhoudingen tussen de verschillende actoren die aan de entiteit deelnemen, waaronder managers, partners, werknemers en begunstigden. Door deze verschillende actoren samen te brengen, bevorderen entiteiten van de sociale economie dat meerdere belanghebbenden zich in een cultuur van participatie, verantwoordingszin en transparantie inzetten voor een gemeenschappelijk doel.
(7) Entiteiten van de sociale economie streven er vaak naar economische kansen te creëren die sociale inclusie en de integratie op de arbeidsmarkt bevorderen van kansarme groepen, waaronder personen met een handicap en mensen met geestelijke gezondheidsproblemen. Een sociale onderneming voor arbeidsintegratie is een soort sociale onderneming die erop gericht is deze groepen mensen in de samenleving en op het werk te helpen integreren door te zorgen voor banen op verschillende vaardigheidsniveaus met inclusieve en flexibele arbeidsomstandigheden. Het bieden van taalkundige ondersteuning aan migrerende werknemers en aangepaste taken en werkomgevingen voor personen met een handicap, bijvoorbeeld, kunnen hen een uitweg bieden uit armoede en sociale uitsluiting. Deze arbeidskansen kunnen als opstap naar andere sectoren van de arbeidsmarkt dienen en helpen om belemmeringen voor de werkgelegenheid voor langdurig werklozen en andere mensen die moeilijkheden ondervinden bij de toegang tot de arbeidsmarkt, weg te nemen.
(8) Nieuwe sociale ondernemingen kunnen een krachtig instrument zijn voor het scheppen van banen en positieve sociale verandering. De sociale economie kan een aantal ondervertegenwoordigde groepen, zoals vrouwen en jongeren, kansen bieden om de arbeidsmarkt te betreden of sociale ondernemingen op te richten. Volgens de Global Entrepreneurship Monitor zijn naar schatting 55 % van de sociale ondernemers in de wereld mannen en 45 % vrouwen, en zijn er meer dan twee keer zoveel mannelijke dan vrouwelijke zelfstandigen in het algemeen. Volgens een recente Eurobarometer over de houding van jongeren ten opzichte van sociaal ondernemerschap hechten jongeren waarde aan het belang van sociale en milieudoelstellingen en participatief leiderschap. De lidstaten zouden manieren kunnen overwegen om de negatieve prikkels voor potentiële ondernemers tot een minimum te beperken, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat zij toegang hebben tot adequate sociale bescherming. Sommige lidstaten hebben de socialezekerheidsbijdragen verlaagd om entiteiten van de sociale economie ertoe aan te zetten meer mensen aan te werven. Het waarborgen van een faciliterend kader voor de overdracht van ondernemingen aan werknemers om werknemerscoöperaties te vormen, kan ook een manier zijn om de voortzetting van kleine en familiebedrijven te waarborgen en banenverlies te voorkomen, bijvoorbeeld in geval van herstructurering.
(9) Entiteiten van de sociale economie bevorderen ook de inclusie van jongeren, met name jongeren die geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen. Zij voorzien in programma’s voor opleiding en ontwikkeling van vaardigheden en leerlingplaatsen als bedoeld in Aanbeveling van de Raad van 15 maart 2018 voor een Europees kader voor hoogwaardige en doeltreffende leerlingplaatsen 54 , en bieden arbeidskansen. Zij dragen derhalve bij tot de verwezenlijking van de doelstellingen van de jongerengarantie waarnaar wordt verwezen in Aanbeveling van de Raad van 30 oktober 2020 inzake een brug naar banen — versterking van de jongerengarantie 55 en Aanbeveling van de Raad van 16 juni 2022 betreffende een Europese aanpak van microcredentials voor een leven lang leren en inzetbaarheid op de arbeidsmarkt 56 . Financiering van de Unie, zoals het bij Verordening (EU) 2021/1057 57 vastgestelde programma van het Europees Sociaal Fonds Plus, kan entiteiten van de sociale economie in deze rol ondersteunen. Daartoe hebben in de lidstaten succesvolle samenwerkingsinitiatieven plaatsgevonden tussen openbare diensten voor arbeidsvoorziening en entiteiten van de sociale economie 58 . In het kader van deze initiatieven spelen entiteiten van de sociale economie een belangrijke rol bij het identificeren van mensen die hulp nodig hebben en bij het ontwikkelen van op maat gesneden plannen om hen te helpen sociale en beroepsintegratie te verwezenlijken, met inbegrip van opleiding en arbeidskansen.
(10) Entiteiten van de sociale economie kunnen eerlijke arbeidsvoorwaarden bevorderen door werknemers te betrekken bij hun bestuur en besluitvorming. Het bevorderen van de sociale dialoog en collectieve onderhandelingen in de sociale economie kan de arbeidsomstandigheden van werknemers verbeteren. De lidstaten kunnen dit aspect van de sociale economie bevorderen en daarop voortbouwen, en gebruikmaken van de knowhow van entiteiten van de sociale economie door die entiteiten te betrekken bij het ontwerpen en uitvoeren van een actief arbeidsmarktbeleid 59 .
(11) De sociale economie draagt bij tot de Unie van gelijkheid door de sociale inclusie van kansarme en ondervertegenwoordigde groepen te bevorderen door het aanbieden van sociale en zorgdiensten (met inbegrip van kinderopvang, gezondheidszorg en langdurige zorg), sociale huisvesting en ondersteuning van kinderen en jongeren met speciale behoeften. Zij helpen ongelijkheden zoals de genderkloof op het gebied van arbeidsparticipatie te verminderen, zowel door een groot aandeel vrouwen rechtstreeks in dienst te nemen als door zorgdiensten te verlenen die verzorgers, van wie het merendeel vrouwen zijn, in staat stellen toe te treden tot de arbeidsmarkt. Als belangrijke partner voor de publieke sector kan de sociale economie een waardevolle bijdrage leveren aan het ontwerp en de levering van residentiële zorg, thuiszorg en zorgverlening in gemeenschapsverband. Via partnerschapsinitiatieven kunnen overheden en entiteiten van de sociale economie hoogwaardige, toegankelijke en betaalbare zorgdiensten aanbieden.
(12) Stelsels voor beroepsonderwijs en -opleiding spelen een cruciale rol bij het toerusten van mensen met de vaardigheden die nodig zijn voor de werkplek, de persoonlijke ontwikkeling en het burgerschap. Zij helpen ook te zorgen voor een geschoolde beroepsbevolking die kan bijdragen tot een eerlijke groene en digitale transitie. Entiteiten van de sociale economie bieden arbeidskansen, opleidingen op de werkplek en programma’s voor werkplekleren die zijn afgestemd op de behoeften van individuen en de lokale economie. Zij kunnen helpen bij de uitrol van individuele leerrekeningen als bedoeld in Aanbeveling van de Raad van 16 juni 2022 inzake individuele leerrekeningen 60 . Daarom kunnen zij bijdragen tot het bereiken van een geschoolde en flexibele beroepsbevolking die in staat is te reageren op veranderingen op de arbeidsmarkt, waardoor de overgang van de ene baan naar de andere kan worden vergemakkelijkt en tekorten aan arbeidskrachten kunnen worden verlicht, en aldus wordt bijgedragen aan de algemene economische groei. De lidstaten kunnen dit potentieel benutten bij het ontwikkelen van kennis over vaardigheden, het faciliteren van opleidingen en het ontwerpen van onderwijsprogramma’s.
(13) De uitdagingen van de dubbele transitie en de demografische veranderingen moeten op regionaal en lokaal niveau worden aangepakt om economische, sociale en territoriale cohesie tot stand te brengen. Entiteiten van de sociale economie passen over het algemeen een bottom-upbenadering toe, dicht bij gemeenschappen, burgers en de problemen waarmee zij worden geconfronteerd, treden daarbij vaak op als sociale innovatoren, en vinden vaak oplossingen die kunnen worden opgeschaald en/of gereproduceerd en die bijdragen tot echte sociale verandering. De sociale economie zou bijvoorbeeld bijscholingsmogelijkheden kunnen bieden aan laaggeschoolde werknemers uit sectoren die ingrijpende veranderingen ondergaan en ervoor kunnen zorgen dat lage-inkomensgroepen beschikken over betaalbare basisgoederen. In afgelegen en plattelandsgebieden met minder werkgelegenheid en onderwijsmogelijkheden kunnen entiteiten van de sociale economie de broodnodige kansen bieden, waardoor deze regio’s aantrekkelijker worden. De ontwikkeling van de ecosystemen van de sociale economie van de EU draagt derhalve bij tot het verzachten van de gevolgen van vergrijzing, ontvolking en andere demografische trends, en tot het bevorderen van lokale economische en industriële ontwikkeling waaronder in de landbouw, de biologische voedselproductie en de blauwe economie, met name in landelijke en afgelegen gebieden en in de ultraperifere gebieden van de EU.
(14) Het bevorderen van vanuit de gemeenschap geleide lokale ontwikkeling en van gunstige ecosystemen voor sociale innovatie versterkt de sociale economie en stimuleert de overgang naar een klimaatneutrale economie zoals beoogd in de Europese Green Deal 61 en het industriële plan voor de Green Deal 62 . Gezien de belangrijke rol van de sociale economie bij de ontwikkeling van de circulaire economie zou het ontwerpen van transversaal en coherent industrieel beleid op het gebied van hergebruik, reparatie en recycling een goed functionerende markt voor secundaire grondstoffen kunnen bevorderen, de bijdrage van de sociale economie aan de doelstellingen van het actieplan voor de circulaire economie 63 kunnen optimaliseren en het concurrentievermogen van de Europese nettonulindustrie kunnen versterken. Entiteiten van de sociale economie die actief zijn op digitaal gebied hebben hun vermogen getoond om burgers en bedrijven in staat te stellen deel te nemen aan een inclusieve en mensgerichte digitale transitie en een actieve rol te spelen bij de verwezenlijking van de doelstellingen en streefdoelen van het bij Besluit (EU) 2022/2481 64 vastgestelde beleidsprogramma voor het digitale decennium 2030 en van de Europese verklaring over digitale rechten en beginselen voor het digitale decennium 65 . Om de veerkracht van deze dubbele transitie naar een groene en digitale samenleving te vergroten, heeft de Commissie in mei 2021 haar industriestrategie van de Unie geactualiseerd. De strategie beschrijft de uitdagingen waarmee de 14 industriële ecosystemen worden geconfronteerd, waaronder het ecosysteem “buurt- en sociale economie”.
(15) Om de sociale economie in staat te stellen optimaal bij te dragen aan de ondersteuning van de toegang tot de arbeidsmarkt, sociale inclusie, ontwikkeling van vaardigheden, territoriale cohesie en duurzame economische ontwikkeling, is er een faciliterend kader nodig. Aangezien de sociale economie wordt beïnvloed door horizontale en sectorale beleidsmaatregelen en voorschriften, moet in een faciliterend kader rekening worden gehouden met de specifieke kenmerken van de sociale economie en met de extra belemmeringen waarmee entiteiten van de sociale economie bij hun ontwikkeling worden geconfronteerd en die hun mogelijkheden om naast reguliere bedrijven te opereren, beperken. Entiteiten van de sociale economie streven niet naar maximalisering van (kosten)efficiëntie en winst, maar naar positieve maatschappelijke resultaten. Zij hebben steunmaatregelen en een gunstig financieel, administratief en juridisch klimaat nodig waarin rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van hun bedrijfsmodellen wat betreft governance, winstverdeling, arbeidsomstandigheden en impact. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om maatregelen waardoor zij minder productieve werknemers in dienst kunnen nemen of sociale diensten tegen toegankelijke prijzen kunnen verlenen. Voor de vaststelling van faciliterende kaders zijn er alomvattende strategieën nodig. Het kan daarbij gaan om het vaststellen van regelgeving of het uitvoeren of aanpassen van beleid en initiatieven om de bijdragen van de sociale economie aan sociale en milieudoelstellingen te ondersteunen en de economische en industriële waarde ervan te vergroten. Deze strategieën moeten de vooruitgang volgen en de doeltreffendheid van de initiatieven meten, waar nodig aanpassingen en verbeteringen doorvoeren, en er uiteindelijk toe leiden dat de resultaten van de sector efficiënter zijn en een grotere impact hebben. Het kan zijn dat strategieën op verschillende bestuursniveaus (nationaal, regionaal en lokaal) vastgesteld moeten worden, afhankelijk van de institutionele organisatie en context in elke lidstaat. Regio’s en andere subnationale eenheden zouden strategieën voor de sociale economie kunnen vaststellen die duidelijk gekoppeld zijn aan regionale ontwikkelingsdoelstellingen en -prioriteiten, waardoor de wederzijdse voordelen geoptimaliseerd kunnen worden.
(16) De betrokkenheid van belanghebbenden van de sociale economie is van essentieel belang voor het welslagen van de ontwikkeling en uitvoering van strategieën voor de sociale economie. Verscheidene lidstaten hebben reeds groepen op hoog niveau opgericht die de dialoog tussen overheidsinstanties en entiteiten van de sociale economie bevorderen 66 . Representatieve netwerken van de sociale economie kunnen ook een platform voor collectieve actie zijn, samenwerking en informatie-uitwisseling vergemakkelijken en mogelijkheden creëren voor capaciteitsopbouw en peer learning.
(17) Overheidsfinanciering speelt een belangrijke rol bij de opstart en ontwikkeling van entiteiten van de sociale economie. Over het algemeen kost het entiteiten van de sociale economie meer moeite om toegang te krijgen tot financiële middelen dan andere ondernemingen. De situatie is enigszins verbeterd, maar uit een analyse van financiële markten van sociale ondernemingen blijkt dat wat de toegang tot schulden en het eigen vermogen betreft, de kloof tussen het aanbod aan en de vraag naar financiering van sociale ondernemingen in Europa hardnekkig is. Aangezien entiteiten van de sociale economie streven naar positieve sociale en/of milieueffecten en slechts in beperkte mate winsten kunnen uitkeren aan hun financiers en eigenaars, zijn zij over het algemeen niet aantrekkelijk voor beleggers die een aanzienlijk financieel rendement nastreven. De steunmaatregelen waarmee dit probleem aangepakt kan worden, zijn vaak versnipperd en kunnen sterk verschillen wat doeltreffendheid betreft. De maatregelen variëren van subsidies tot adviesdiensten en capaciteitsopbouwdiensten en worden vaak door starterscentra verleend. Er is dus nog veel ruimte voor verbetering bij de verstrekking van financiering op maat voor de verschillende fasen van de levenscyclus van entiteiten van de sociale economie, en verdere steun voor het mobiliseren van particuliere financiering en andere aanvullende maatregelen om de toegang tot financiering voor entiteiten van de sociale economie te verbeteren, zouden nuttig kunnen zijn. Individuele spaarders of werknemers die deelnemen aan door de werkgever gefinancierde pensioen- of spaarplannen, zouden de mogelijkheid geboden kunnen worden een spaarplan te kiezen waarbij een deel van hun spaargeld in een sociale onderneming wordt geïnvesteerd 67 , om maar een voorbeeld te noemen.
(18) De Unie biedt tal van financieringsmogelijkheden ter ondersteuning van de sociale economie. Financiering wordt verstrekt door het Europees Sociaal Fonds Plus, het bij Verordening (EU) 2021/1058 68 opgerichte Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het bij Verordening (EU) 2021/1056 69 opgerichte Fonds voor een rechtvaardige transitie, het bij Verordening (EU) nr. 1305/2013 70 opgerichte Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling, het bij Verordening (EU) 2021/690 71 ingestelde programma voor de eengemaakte markt, het bij Verordening (EU) 2021/523 72 ingestelde InvestEU-programma en, voor zover van toepassing, de bij Verordening (EU) 2021/241 73 ingestelde herstel- en veerkrachtfaciliteit. De Unie verleent ook advies via het fi-compass-platform voor het ontwerpen van financiële instrumenten in het kader van de fondsen voor het cohesiebeleid. De lidstaten, met inbegrip van de regionale en lokale overheden, zouden deze mogelijkheden beter kunnen benutten door specifieke maatregelen voor de sociale economie vast te stellen. Technische ondersteuning 74 is een ander instrument van de Unie dat beschikbaar is om de lidstaten beter in staat te stellen beleid ter versterking van de sociale economie te ontwikkelen en uit te voeren.
(19) Het leveren van goederen en diensten en het samenwerken met zowel overheidsinstanties als reguliere bedrijven is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de sociale economie, het genereren van inkomsten en om entiteiten van de sociale economie te helpen financieel autonoom te worden. Dankzij de ruimte voor flexibiliteit in het kader van de aanbestedingsregels van de Unie kunnen aanbestedende diensten overheidsopdrachten op een meer strategische manier gebruiken door innovatieve, groene en sociale criteria vast te stellen en uiteindelijk bij te dragen tot een economie die duurzamer, inclusiever en concurrerender is. De meeste inschrijvingen worden echter nog steeds uitsluitend op basis van de prijs gegund. Aangezien entiteiten van de sociale economie ernaar streven maatschappelijke en collectieve voordelen te bieden in plaats van diensten te verlenen tegen de laagste prijs, hebben zij moeite om te concurreren in reguliere aanbestedingsprocedures, ondanks het feit dat zij een bredere meerwaarde kunnen bieden aan het aanbestedingsproces. Het vermogen van entiteiten van de sociale economie om zaken te doen, kan ook worden vergroot, onder meer door zulke bedrijven systematischer in de reguliere waardeketens te integreren en met hen partnerschappen aan te gaan voor het gezamenlijk inschrijven op overheidsopdrachten en nieuwe marktkansen te creëren.
(20) Het komt vaak voor dat overheidsinstanties niet optimaal gebruikmaken van de bestaande staatssteunregels om de sociale economie te ondersteunen in situaties waarbij de markt alleen niet in staat is een bevredigende toegang tot de arbeidsmarkt en sociale inclusie te bewerkstelligen, zich beperken tot maatregelen onder de algemene de-minimisdrempel en niet gebruikmaken van de mogelijkheid om maatregelen vast te stellen op grond van Verordening (EU) nr. 651/2014 van de Commissie 75 (de algemene groepsvrijstellingsverordening), zoals regionale steun, risicofinancieringssteun en steun voor de aanwerving van kwetsbare werknemers. Wat de-minimissteun betreft, is deze momenteel beperkt tot 200 000 EUR over een periode van drie jaar, maar de huidige regels lopen af op 31 december 2023 en worden momenteel herzien. De Unieregels voor diensten van algemeen economisch belang bieden ook ruimte om staatssteun goed te keuren, maar overheidsinstanties maken vaak niet ten volle gebruik van deze mogelijkheden, met name voor sociale diensten op het gebied van de arbeidsintegratie van kwetsbare personen.
(21) Het belastingbeleid kan ook een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de sociale economie en het waarborgen dat entiteiten van de sociale economie het zich kunnen veroorloven om naast reguliere bedrijven te opereren, waardoor een rechtvaardiger ondernemingsklimaat wordt gecreëerd en tegelijkertijd wordt bijgedragen tot sociale inclusie en een betere toegang tot werk. Weinig lidstaten hebben een consistent belastingkader tot stand gebracht dat de ontwikkeling van de sector stimuleert en fiscale prikkels omvat die zijn afgestemd op de behoeften van de sociale economie, en tegelijkertijd de diversiteit ervan erkent en versnippering voorkomt. Goed doordachte fiscale stimulansen voor donaties aan entiteiten van de sociale economie kunnen de financiering ervan stimuleren, ook over de grenzen van de Unie heen, in overeenstemming met het in het Verdrag neergelegde beginsel van non-discriminatie. In verschillende lidstaten blijven administratieve belemmeringen bestaan met betrekking tot donaties van algemeen nut over de grenzen van de lidstaten heen, en is het niet duidelijk welke documenten nodig zijn om in aanmerking te komen voor de status “van algemeen nut”. De afgifte van gestandaardiseerde formulieren van de in een andere lidstaat gevestigde ontvangende entiteit zou de administratieve belemmeringen kunnen verminderen. Als eerste stap kunnen de lidstaten vertalingen van de nationale formulieren verstrekken in de talen die door andere lidstaten worden gebruikt. Als tweede stap zouden de lidstaten de ontwikkeling van standaardformulieren voor directe belastingen op grensoverschrijdende donaties kunnen onderzoeken.
(22) Processen voor het meten en beheren van sociale effecten zijn bijzonder belangrijk voor entiteiten van de sociale economie, aangezien zij deze in staat stellen hun impact te begrijpen en te communiceren en toegang te krijgen tot effectgestuurde financiering. Bij het meten van de sociale impact wordt gebruikgemaakt van maatstaven en instrumenten om de sociale impact van een bepaalde interventie of een bepaald initiatief na te gaan. Het beheren van sociale effecten omvat het opbouwen van de systemen, processen en capaciteiten die een organisatie nodig heeft om haar impact proactief te beheren en te vergroten. Maar de vele verschillende beschikbare kaders en instrumenten kunnen een uitdaging vormen, met name voor entiteiten met minder middelen. Het monitoren van de sociale resultaten van overheidsinvesteringen maakt publieke controle mogelijk, kan de grondgedachte ondersteunen om belastinggeld te gebruiken om entiteiten of activiteiten van de sociale economie te ondersteunen, en kan helpen om “impactwassen” (ten onrechte impact claimen, of de impact overdrijven) te voorkomen. In dit verband kunnen weloverwogen, evenredige methoden voor het meten en beheren van sociale effecten die op de behoeften van individuele entiteiten afgestemd zijn, nuttig zijn. Zij moeten gebaseerd zijn op standaardmethoden en -indicatoren, alsook op factoren als omvang, ontwikkelingsstadium en diversiteit van de entiteiten.
(23) De afgelopen tien jaar is de zichtbaarheid en erkenning van de sociale economie op nationaal en regionaal niveau in de Unie verbeterd. In veel landen van de Unie blijft het potentieel van de sector echter onbenut. De verschillen in de ontwikkeling van de sociale economie worden bestendigd door een gebrek aan coördinatie en uitwisseling tussen landen, wat kansen schept voor de lidstaten om van elkaar te leren en beste praktijken uit te wisselen. Ook is het grote publiek maar weinig bekend met de sociale economie en de positieve bijdragen die zij levert. Dit kan de ontwikkeling van ondersteunend beleid en marktkansen voor de sociale economie belemmeren. Regelgeving waarbij ervoor wordt gezorgd dat nieuwe wetgeving tegemoetkomt aan de behoeften van entiteiten van de sociale economie, kan het bewustzijn en de legitimiteit van die entiteiten vergroten, waardoor zij makkelijker toegang krijgen tot financiering en markten. Nationale overheden en belanghebbenden hebben verschillende initiatieven genomen, zoals specifieke rechtsvormen, keurmerken en statussen 76 voor de sociale economie, en grootschalige communicatiecampagnes om de bekendheid met en zichtbaarheid van de sociale economie te vergroten. Andere succesvolle hervormingen zijn de oprichting van specifieke ministeriële eenheden voor de sociale economie en een versterkte dialoog tussen belanghebbenden en overheden. Zoals in het actieplan voor de sociale economie met de lancering van een toegangspoort voor de sociale economie is benadrukt, is vergroting van de zichtbaarheid van de sociale economie van cruciaal belang om de positieve uitwerking van de sociale economie op de samenleving ten volle te kunnen erkennen.
(24) Nauwkeurige gegevens en statistieken zijn van cruciaal belang om een beter inzicht te krijgen in de bedrijfsmodellen van de sociale economie en om empirisch onderbouwde beleidsbeslissingen te kunnen nemen. Er is echter een tekort aan betrouwbare gegevens over de sociale economie, met inbegrip van gegevens over haar economische meerwaarde en prestaties. De bestaande gegevens zijn vaak onvolledig en moeilijk met elkaar te vergelijken. Zo hebben slechts een klein aantal lidstaten hun nationale boekhoudsysteem uitgebreid om bijkomende gegevens over de sociale economie te verzamelen (bv. in satellietrekeningen), ondanks de financiële steun die hiervoor beschikbaar is uit de begroting van de Unie. Gegevens over de sociale economie worden doorgaans niet opgenomen in structurele bedrijfsstatistieken, bijvoorbeeld wanneer de statistieken zijn gebaseerd op economische gegevens die zijn gegenereerd door ondernemingen met winstoogmerk, en traditionele entiteiten van de sociale economie alleen in restcategorieën worden opgenomen. De ingevoerde strategieën en maatregelen zouden efficiënter zijn en beter op de verschillende situaties in de sector afgestemd kunnen worden als men de beschikking had over essentiële statistieken over de omvang, de beroepsbevolking, de ontwikkeling en de uitdagingen van de sociale economie.