Overwegingen bij COM(2025)62 - Beleidsagenda voor de Europese Onderzoeksruimte (2025-2027) - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2025)62 - Beleidsagenda voor de Europese Onderzoeksruimte (2025-2027). |
|---|---|
| document | COM(2025)62  |
| datum | 28 februari 2025 |
(2) De ontwikkeling van de Europese Onderzoeksruimte (EOR) vormt de kern van onze inspanningen om deze uitdagingen het hoofd te bieden. De ambitie om de EOR tot stand te brengen als een eengemaakte markt voor onderzoek, technologie en innovatie ontstond in 2000 en is als een specifieke EU-doelstelling verankerd in het Verdrag van Lissabon. De recente politieke ambitie om een unie voor onderzoek en innovatie tot stand te brengen, die moet leiden tot een gezamenlijke Europese O&I-strategie en een gezamenlijk Europees O&I-beleid, en om de “vijfde vrijheid” verder na te streven, toont aan dat er onverminderd behoefte is aan de verdere ontwikkeling van een ruimte waarbinnen landen samenkomen om hun nationale O&I-beleid en -ecosystemen te coördineren en te verbeteren, en waarbinnen kennis, onderzoekers en technologieën vrij kunnen circuleren. Meer EU-brede coördinatie via de EOR kan investeringen en hervormingen helpen stimuleren en een essentiële rol spelen bij het bevorderen van duurzaam concurrentievermogen, in overeenstemming met de doelstellingen van het kompas voor concurrentievermogen5.
(3) De EOR heeft de afgelopen 25 jaar belangrijke resultaten geboekt op belangrijke beleidsterreinen, waaronder onderzoeksinfrastructuren, open wetenschap, internationale samenwerking, genderevenwicht in O&I, gezamenlijke programmering, onderzoeksloopbanen en mobiliteit van onderzoekers. Deze resultaten zijn onder meer behaald dankzij de Marie Skłodowska-Curie-acties (MSCA’s), waarmee ruim 150 000 uitmuntende onderzoekers zijn gefinancierd, met name via uitmuntende doctoraatsprogramma’s, postdoctorale beurzen en uitwisselingen van O&I-personeel, Euraxess, waarmee meer dan 2 miljoen onderzoekers bij hun loopbaanontwikkeling en mobiliteit in heel Europa zijn ondersteund, en de Europese openwetenschapscloud, waarmee naadloze toegang tot hoogwaardige gegevens en digitale diensten wordt geboden en samenwerking over grenzen en disciplines heen wordt ondersteund.
(4) In 2021 kwamen de lidstaten en de Commissie een nieuwe visie en een nieuw beleidskader overeen, die zijn uiteengezet in de conclusies van de Raad over de toekomstige governance van de Europese Onderzoeksruimte6 en het pact voor O&I7. In de visie worden de gemeenschappelijke waarden en beginselen uiteengezet die als leidraad zullen dienen voor O&I, en worden prioriteiten voor gezamenlijk optreden vastgesteld. In het pact herhaalden de lidstaten dat zij vastbesloten zijn samen te werken aan de verwezenlijking van de EOR-doelstellingen om integratie en samenwerking te bevorderen en de versnippering van wetenschappelijk onderzoek, technologie en innovatie in heel Europa tegen te gaan. In de conclusies van de Raad van 2024 over het versterken van het concurrentievermogen van de EU, het versterken van de Europese Onderzoeksruimte en het vinden van een oplossing voor de versnippering ervan8 bevestigden de lidstaten hun toezegging om de coördinatie te verbeteren en het nationale O&I-beleid op elkaar af te stemmen teneinde een beter geïntegreerd en efficiënter onderzoeksecosysteem tot stand te brengen.
(5) Met de eerste EOR-beleidsagenda 2022-2024 is een solide basis gelegd om de EOR-doelstellingen te verwezenlijken. Door middel van deze agenda zijn de prioritaire gebieden van het pact voor O&I omgezet in een reeks concrete acties. 17 acties werden gezamenlijk uitgevoerd door de Commissie, de lidstaten, de met Horizon Europa geassocieerde landen en belanghebbenden op EU-niveau. Als onderdeel van het nieuwe governancestructuur vervullen het EOR-forum en de bijbehorende subgroepen een unieke rol bij de ondersteuning van de verwezenlijking van de EOR en de uitvoering van de bijbehorende acties. Zij fungeren als brug tussen EU-, nationale en regionale instanties en vergemakkelijken de samenwerking. Door de inclusieve en participatieve aanpak worden alle stemmen gehoord. Dit bevordert innovatieve strategieën en een gedeelde verantwoordelijkheid voor beleid ter versterking van het Europese O&I-ecosysteem. Als adviesorgaan voor strategisch beleid op hoog niveau verstrekt het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie (CEOR) in een vroeg stadium advies aan de Raad en de Commissie.
(6) In de mededeling van 2024 getiteld “Uitvoering van de Europese Onderzoeksruimte”9 vestigde de Commissie de aandacht op de resultaten van de EOR-beleidsagenda 2022-2024 en de nieuwe bestuursstructuur. De belangrijkste resultaten bij het aanpakken van een reeks O&I-behoeften in heel Europa in het kader van de eerste EOR-beleidsagenda 2022-2024 omvatten: 1) de oprichting van de Coalitie voor het bevorderen van onderzoeksbeoordeling (CoARA); 2) de publicatie van de gedragscode voor nultolerantie bij de bestrijding van gendergerelateerd geweld in het O&I-systeem van de EU; 3) het stimuleren van de groene energietransitie door de uitvoering van de strategische agenda van het EOR-proefproject inzake groene waterstof; 4) de oprichting van het netwerk van beheersautoriteiten voor O&I en cohesie (RIMA), waarin O&I-beleidsactoren en -beheersautoriteiten worden samengebracht om de innovatiekloof in kaart te brengen, uitmuntendheid te vergroten en voort te bouwen op bestaande verbredingsinstrumenten, en 5) de ontwikkeling van een nieuw monitoring- en evaluatiekader voor de EOR.
(7) De tweede EOR-beleidsagenda voor 2025-2027 bouwt voort op deze benadering en is bedoeld om de huidige uitdagingen aan te pakken. Op basis van de prioritaire gebieden van het pact voor O&I voor gezamenlijk optreden en de resultaten van de uitvoering van de eerste EOR-beleidsagenda voor 2022-2024 worden daarin elf structurele EOR-beleidsmaatregelen en acht concrete EOR-acties uiteengezet. Deze komen voort uit een uitgebreid cocreatieproces binnen het EOR-forum en het CEOR, en het doel is om in 2025 met de uitvoering te beginnen. De eerste en de tweede EOR-beleidsagenda zijn met elkaar verbonden. De EOR-beleidsagenda 2025-2027 zorgt voor continuïteit van het beleid in het kader van de eerste agenda, pakt de belangrijkste langetermijndoelstellingen van de EOR aan en beschikt over de nodige flexibiliteit om in te spelen op nieuwe strategische behoeften,