Overwegingen bij COM(2023)761 - Wijziging van Verordening (EU) 2022/2578 wat betreft de verlenging van de toepassingsperiode ervan - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)761 - Wijziging van Verordening (EU) 2022/2578 wat betreft de verlenging van de toepassingsperiode ervan. |
|---|---|
| document | COM(2023)761 |
| datum | 21 december 2023 |
(2) Het marktcorrectiemechanisme moet worden geactiveerd wanneer er een marktcorrectiegebeurtenis plaatsvindt, namelijk wanneer de door ICE Endex B.V. gepubliceerde afwikkelingsprijs van front-month-TTF-derivaten drie werkdagen hoger is dan 180 EUR/MWh en 35 EUR hoger is dan de referentieprijs. Wanneer zich een marktcorrectiegebeurtenis voordoet, stelt Verordening (EU) 2022/2578 een dynamische biedlimiet vast, op grond waarvan marktdeelnemers geen orders mogen aanvaarden en marktdeelnemers geen orders mogen indienen voor derivaten waarvan de prijzen 35 EUR/MWh meer bedragen dan de referentieprijs die het Agentschap van de Europese Unie voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER)2 de dag ervoor heeft gepubliceerd.
(3) In hun effectbeoordelingsverslagen die op 1 maart 2023 overeenkomstig artikel 8 van Verordening (EU) 2022/2578 zijn gepubliceerd, hebben het ACER en de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA) 3 een aantal indicatoren geanalyseerd om het effect van het marktcorrectiemechanisme sinds de inwerkingtreding van die verordening te beoordelen. Het ACER en de ESMA hebben geconcludeerd dat het marktcorrectiemechanisme niet was geactiveerd en dat er zich geen negatieve gevolgen voor de voorzieningszekerheid en de stromen binnen de Unie alsook de financiële markten en de stabiliteit hadden voorgedaan tot de publicatie van hun verslag.
(4) Voortbouwend op de indicatoren die het ACER en de ESMA in hun verslagen van 1 maart 2023 hebben geanalyseerd, heeft de Commissie de analyse uitgebreid om de marktontwikkelingen van de afgelopen maanden te beoordelen. Sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) 2022/2578 zijn er geen negatieve effecten vastgesteld en het marktcorrectiemechanisme is nooit geactiveerd.
(5) De energievoorzieningszekerheid van de Unie blijft echter met ernstige problemen kampen. De mondiale situatie op de gasmarkt blijft zeer krap. De gasprijzen zijn nog steeds aanzienlijk hoger dan vóór de crisis, met onvermijdelijke gevolgen voor de koopkracht van de burgers van de Unie en voor het concurrentievermogen van bedrijven in de Unie.
(6) De marktvolatiliteit is ook een gevolg van de krapte op de markt die voortvloeit uit geopolitieke risico’s en vormt een extra risico voor de economie van de Unie. Uit de perioden van sterke prijsvolatiliteit in de zomer en het begin van het najaar van 2023, toen de prijzen in enkele weken tijd met meer dan 50 % stegen, blijkt dat de markten nog steeds fragiel zijn en zelfs voor relatief kleine schokken aan zowel de vraag- als de aanbodzijde kwetsbaar blijven, zoals blijkt uit prijsschommelingen na recente gebeurtenissen zoals de staking in Australische installaties voor vloeibaar aardgas (lng) of de verstoring van de Balticconnector. De aanhoudende crisis in het Midden-Oosten vormt een extra aanzienlijk geopolitiek risico met mogelijke gevolgen voor de prijzen en de gasvoorziening.
(7) De mondiale gasmarkten zijn momenteel zeer krap en zullen naar verwachting nog enige tijd krap blijven. De mondiale lng-voorziening is de afgelopen twee jaar slechts licht toegenomen als gevolg van beperkte uitbreidingen op het gebied van liquefactiecapaciteit, onderbrekingen in belangrijke exportfaciliteiten en afnemende toevoer van ruw gas in lng-installaties. Naar verwachting zal pas in de loop van 2025 een aanzienlijke nieuwe lng-liquefactiecapaciteit in gebruik worden genomen. Bijgevolg blijft het marktevenwicht in de nabije toekomst precair.
(8) Als gevolg van de sterke daling van de Russische gasinvoer via pijpleiding in het voorbije jaar is de beschikbaarheid van gasleveringen aan de Unie bovendien aanzienlijk afgenomen in vergelijking met de situatie vóór de crisis. Gezien de huidige niveaus van de gasinvoer zal de Unie in 2023 naar verwachting ongeveer 20 miljard kubieke meter Russisch gas via pijpleiding ontvangen, wat ongeveer 110 miljard kubieke meter minder is dan in 2021. Er blijft derhalve een ernstig risico bestaan dat zich op korte termijn een tekort aan gas zal voordoen in de Unie. Gezien de huidige krappe marktomstandigheden kunnen de prijzen opnieuw pieken als gevolg van onvoorspelbare gebeurtenissen en plotselinge schokken zoals een opleving van de Aziatische vraag naar lng, waardoor de beschikbaarheid van gas op de mondiale gasmarkt zou kunnen afnemen; extreme weersomstandigheden die gevolgen kunnen hebben voor de opslag van waterkracht of de nucleaire productie waardoor meer beroep moet worden gedaan op gasgestookte elektriciteitsopwekking; en verdere mogelijke verstoringen van de gasvoorziening, waaronder een volledige stopzetting van de gasinvoer uit Rusland alsook verdere verstoringen van kritieke gasinfrastructuren na de sabotage tegen de NordStream 1-pijpleiding in september 2022 en de verstoring van de Balticconnector-pijpleiding in oktober 2023.
(9) Aanhoudende ernstige problemen stellen de hele Unie bloot aan risico’s door een tekort aan energie en hoge energieprijzen. Het niveau van de gasprijzen kan negatieve gevolgen hebben voor de economische situatie van de Unie, het industriële concurrentievermogen en de koopkracht van de burgers.
(10) In deze omstandigheden, met name in een situatie van verschillende geopolitieke risico’s met mogelijke gevolgen voor de gasprijzen, kan de angst voor schaarste aanleiding geven tot sterke reacties die ernstige gevolgen kunnen hebben voor de prijzen. Gezien het huidige krappe evenwicht tussen vraag en aanbod zou zelfs een matige verstoring van de gasvoorziening een dramatische impact op de gasprijzen kunnen hebben en de economie en de burgers van de Unie ernstig en langdurig kunnen schaden.
(11) Op het hoogtepunt van de crisis heeft de Unie krachtig en gecoördineerd gereageerd om haar burgers en haar economie te beschermen tegen buitensporige prijzen en ervoor te zorgen dat gas naar alle consumenten in nood stroomt over de grenzen heen, ook in situaties van gasschaarste. De reactie van de Unie in het kader van het REPowerEU-plan4 en de daaropvolgende initiatieven, met inbegrip van de maatregelen vastgesteld in Verordening (EU) 2022/2578, hebben bijgedragen tot de verbetering van de situatie. Indien die maatregelen niet langer van toepassing zouden zijn, bestaat het risico dat de gestabiliseerde, maar fragiele situatie die de Unie heeft bereikt, zou worden verstoord en dat de veerkracht tegen mogelijke toekomstige gebeurtenissen en plotselinge schokken, zoals de hierboven genoemde, zou verslechteren.
(12) Aangezien de Unie een interne markt is en de TTF doorgaans wordt beschouwd als de “standaard” prijsmaatstaf op de gasmarkten van de Unie, zouden hoge gasprijzen voor de aan de TTF gekoppelde derivaten ernstige gevolgen hebben in alle lidstaten, zij het mogelijk variërend afhankelijk van de lidstaat. Derivaten die aan alle andere VTP’s in de Unie zijn gekoppeld, moeten ook in de verlenging van Verordening (EU) 2022/2578 opgenomen blijven om mogelijke verschuivingen van de handel naar aan andere VTP’s gekoppelde derivaten te vermijden, aangezien dergelijke verschuivingen tot verstoringen op de energie- of financiële markten van de Unie kunnen leiden. Het marktcorrectiemechanisme versterkt de solidariteit van de Unie door het voorkomen van buitensporig hoge gasprijzen, die zelfs in geval van korte perioden voor veel lidstaten onhoudbaar zijn. De voorgestelde maatregel kan ertoe bijdragen dat gasleverende bedrijven uit alle lidstaten in een geest van solidariteit gas kunnen kopen tegen redelijke prijzen.
(13) De verlenging van de toepassingsperiode van Verordening (EU) 2022/2578 is een noodmaatregel als reactie op aanhoudende ernstige moeilijkheden bij de energievoorziening die een dreigende crisis met zich meebrengen en vereisen dat de in die verordening vastgestelde maatregel, die bijdraagt tot het onder controle houden van de prijzen, van toepassing blijft.
(14) Met inachtneming van het feit dat Verordening (EU) 2022/2578 op 31 januari 2024 niet langer van toepassing zal zijn, is de verlenging van de toepassingsperiode ervan een noodmaatregel in een geest van solidariteit tussen de lidstaten, die bedoeld is om te reageren op aanhoudende ernstige problemen bij de energievoorziening. Dergelijke problemen brengen ook een dreigende crisis en buitensporig hoge prijzen met zich mee, met name wanneer zich gebeurtenissen als hierboven beschreven zouden voordoen.
(15) Een verlenging van de toepassingsperiode van Verordening (EU) 2022/2578 is ook in overeenstemming met het REPowerEU-plan, dat tot doel heeft de burgers en de economie van de Unie te beschermen tegen buitensporige prijzen en tekorten in de energievoorziening.
(16) Deze verordening moet op 1 februari 2024 in werking treden om een continue bescherming tegen buitensporig hoge prijzen gedurende het hele winterseizoen 2023/2024 te verzekeren.
(17) De verlengde bepalingen moeten tijdelijk zijn en tot eind januari 2025 van kracht blijven. De verlenging met één jaar is noodzakelijk en evenredig vanwege het aanhoudende karakter van de ernstige problemen en de hierboven beschreven extra risico’s, alsook de onzekerheid van de huidige situatie.
(18) Daar de doelstelling van deze verordening niet voldoende door de lidstaten, maar beter op het niveau van de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie maatregelen nemen overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstelling te verwezenlijken.
(19) Verordening (EU) 2022/2578 moet derhalve dienovereenkomstig worden gewijzigd,
HEEFT DEZE VERORDENING VASTGESTELD:
Artikel 1
Wijziging van Verordening (EU) 2022/2578
Artikel 12, lid 1, tweede zin, van Verordening (EU) 2022/2578 wordt vervangen door:
“Het is van toepassing tot en met 31 januari 2025.”.
Artikel 2
Inwerkingtreding en toepassing
Deze verordening treedt in werking op 1 februari 2024.
Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.
Gedaan te Brussel,
Voor de Raad
De voorzitter
1IEA: Medium-Term Gas Report 2023.
2IEA: World Energy Outlook 2023.
3Het IEA merkte op dat “de mondiale vraag naar gas in 2024 naar verwachting weer een gematigde groei zal kennen, voornamelijk onder impuls van Azië en het Stille Oceaangebied en van het Midden-Oosten” en dat de vraag vanuit Azië en het Stille Oceaangebied naar verwachting “tegen 2026 met 20 % zal toenemen ten opzichte van 2022”, zie het Medium-Term Gas Report 2023.
4De binnenlandse tekorten op het gebied van waterkracht en kernenergie als gevolg van klimatologische omstandigheden en andere beschikbaarheidsfactoren hebben de druk op de gasmarkt nog verergerd, waardoor de prijzen in de zomer van 2022 verder zijn gestegen. De productiekloof voor opwekking van waterkracht en kernenergie bedroeg in 2022 respectievelijk ongeveer 60 TWh en 120 TWh, vergeleken met 2021.
5IEA, “Global Security Review 2023”. Begin november 2023 bereikten de gasvoorraden in de EU een recordhoogte van meer dan 99 % van de capaciteit.
1https://acer.europa.eu/Publications/ACER_FinalReport_MCM.pdf
2www.esma.europa.eu/sites/default/files/library">https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library
1 Verordening (EU) 2022/2578 van de Raad van 22 december 2022 tot vaststelling van een marktcorrectiemechanisme om de burgers van de Unie en de economie te beschermen tegen buitensporig hoge prijzen (PB L 335 van 29.12.2022, blz. 45, ELI: data.europa.eu/eli/reg/2022/2578/oj).
2https://acer.europa.eu/Publications/ACER_FinalReport_MCM.pdf
3www.esma.europa.eu/sites/default/files/library">https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library
4Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, REPowerEU-plan, COM(2022) 230 final van 18 mei 2022.
NL NL