Bijlagen bij COM(2024)470 -

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2024)470 - .
document COM(2024)470
datum 9 oktober 2024
bijlage).

Moldavië onderhoudt reeds nauwe handelsbetrekkingen met zijn EU-buurlanden, die de afgelopen tien jaar zijn verdubbeld. Verdere mogelijkheden moeten worden onderzocht om de toename van het volume en de toegevoegde waarde te ondersteunen en de potentiële voordelen voor Moldavië te vergroten, onder meer door de handelsbetrekkingen met Oekraïne verder te versterken. De verbeterde toegang van Moldavië tot de eengemaakte markt van de EU wordt ook ondersteund door zijn deelname aan de Midden-Europese Vrijhandelsovereenkomst (Cefta)10. In dit verband wordt van Moldavië verwacht dat het de werkzaamheden van deze regionale organisatie constructief blijft ondersteunen. Er zal verdere bijstand worden verleend om het regionale ontwikkelingsbeleid van het land en slimme specialisatie te versterken, rekening houdend met de interregionale samenwerking in de EU, onder meer in het Donaugebied en het Zwarte Zeegebied11.

Pijler 3: de financiële bijstand verhogen om sociaaleconomische en fundamentele hervormingen te ondersteunen en investeringen aan te trekken

De EU heeft de afgelopen jaren een centrale rol gespeeld bij het verlenen van de nodige financiële bijstand om Moldavië weerbaarder te maken en heeft daarbij gerichte steun geboden. Sinds 2021 heeft de EU haar steun voor en solidariteit met Moldavië met klem herbevestigd door 2,2 miljard EUR aan leningen en niet-terugbetaalbare steun beschikbaar te stellen. Moldavië ontvangt momenteel steun van de EU in het kader van het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking (NDICI). De financiering is verstrekt via verschillende vormen van steun, zoals directe begrotingssteun, macrofinanciële bijstand, deelname aan EU-programma’s en projecten met internationale financiële instellingen die worden gedekt door de EU-begroting.

Met het oog op het toetredingstraject van het land heeft de hervormings- en groeifaciliteit voor Moldavië (de faciliteit) tot doel meer financiële steun te verlenen voor de uitvoering van de uitgebreide hervormingsagenda. De investeringen zullen Moldavië helpen zijn potentieel op het gebied van duurzame economische en sociale ontwikkeling optimaal te benutten in vergelijking met de EU-lidstaten, waarmee de levensstandaard zal worden verbeterd en de toetreding van Moldavië zal worden versneld.

De faciliteit, die afzonderlijk als wetgevingsvoorstel bij het Europees Parlement en de Raad is ingediend, zal maximaal 1,8 miljard EUR aan steun verlenen en komt in grote mate overeen met de hervormings- en groeifaciliteit voor de Westelijke Balkan12. De faciliteit zal worden gefinancierd uit de 420 miljoen EUR aan bilaterale toewijzingen voor Moldavië in het kader van het NDICI en heeft betrekking op de periode 2025-2027. Een deel van dit bedrag zal worden gebruikt om leningen te mobiliseren, die rechtstreeks aan de nationale begroting van Moldavië worden uitbetaald, om de in de hervormingsagenda beschreven hervormingen te versnellen en de vereiste investeringen mogelijk te maken. Deze leningen zullen tegen zeer gunstige voorwaarden worden verstrekt, met een lange terugbetalingstermijn en voordelige rentetarieven. Nog steeds zal niet-terugbetaalbare financiële steun uit de bilaterale portefeuille worden verstrekt, met inbegrip van technische bijstand om de uitvoering van de prioriteiten van het groeiplan te begeleiden en steun te verlenen aan het maatschappelijk middenveld. Moldavië zal blijven profiteren van regionale initiatieven en aan EU-programma’s blijven deelnemen.

De uitbetalingen in het kader van de faciliteit zullen afhankelijk worden gesteld van de uitvoering van specifieke hervormingen en investeringen die in de hervormingsagenda zijn vastgesteld en die als betalingsvoorwaarden zullen fungeren, d.w.z. dat zij, zodra zij zijn uitgevoerd, aanleiding zullen geven tot de vrijgave van middelen in het kader van de nieuwe hervormings- en groeifaciliteit volgens een vooraf vastgesteld tijdschema.

Door de verhoogde financiële steun in het kader van pijler 3 en de hervormingsagenda in het kader van pijler 1 aan elkaar te koppelen, samen met de kansen die worden geboden door pijler 2 (toegang tot de eengemaakte markt van de EU), zal het groeiplan de sociaaleconomische convergentie van Moldavië met de EU en het toetredingsproces van het land ondersteunen door de aanpassing aan de waarden, wetten en normen van de EU te versnellen.

Naar verwachting zal de faciliteit ongeveer 2,5 miljard EUR aan nieuwe investeringen van internationale financiële instellingen en de particuliere sector mobiliseren. Deze aanzienlijke toename van publieke en particuliere investeringen zal hand in hand gaan met de uitvoering van de hervormingsagenda om de infrastructuur op het gebied van energie, vervoer en digitale connectiviteit tot stand te brengen die nodig is om het bedrijfsleven en de handel te laten floreren. De faciliteit zal ook investeringen genereren om Moldavië te begeleiden op zijn weg naar decarbonisatie. Het nabuurschapsinvesteringsplatform (NIP)13 zal het belangrijkste instrument zijn voor de uitvoering van deze investeringen. Hiermee zal worden voortgebouwd op het werk dat reeds is verricht via het economisch en investeringsplan voor Moldavië14, dat de aanzet heeft gegeven tot investeringen in kritieke sectoren zoals connectiviteit, energie-efficiëntie, bedrijfsontwikkeling en concurrentievermogen.

Het groeiplan, waarin de nadruk ligt op de hervormingsagenda en op elkaar afgestemde investeringen, zal dienen als een sterk strategisch kader en zou Moldavië kunnen ondersteunen bij zijn inspanningen voor donorcoördinatie, met name in de context van het partnerschapsplatform voor Moldavië, waarin de EU-lidstaten, de G7-landen, internationale partners en gelijkgestemde partners zijn verenigd.


CONCLUSIE

Moldavië is op weg naar toetreding tot de EU. In het licht van de gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en de hybride oorlogvoering van Rusland tegen Moldavië, blijft het land voor grote uitdagingen staan om zijn economische groei nieuw leven in te blazen en in een passend tempo sociaaleconomische hervormingen door te voeren. Voortbouwend op het groeiplan voor de Westelijke Balkan vormt het groeiplan voor Moldavië een tijdige uitbreiding van het aanbod van de EU om Moldavië te helpen zijn vooruitzichten voor duurzame economische ontwikkeling te verbeteren en de fundamentele hervormingen te versnellen die nodig zijn om de economische convergentiekloof te verkleinen.

Via de drie onderling verbonden pijlers zal via het plan de integratie van Moldavië in de EU en haar eengemaakte markt worden ondersteund. Het plan heeft tot doel structurele problemen te overwinnen, fundamentele hervormingen op het gebied van de rechtsstaat en de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad te bevorderen. Het plan zal ervoor zorgen dat belangrijke investeringstekorten in infrastructuur en bedrijven worden aangevuld, dat de groene en digitale transitie wordt bevorderd en dat de productiviteit wordt verhoogd, doordat het is gericht op belangrijke sectoren met een hoog groeipotentieel. Uiteindelijk zal dit de Moldavische economie in staat stellen om in de komende tien jaar mogelijk te verdubbelen en nieuwe kapitaalinvesteringen aan te trekken. Het plan zal de oprichting van 5 000 nieuwe bedrijven helpen vergemakkelijken en 100 000 Moldavische burgers aan een baan helpen.

Om ten volle van het groeiplan te kunnen profiteren, moet Moldavië hervormingen doorvoeren en zorgen voor een brede aanpak waarbij alle geledingen van de samenleving worden betrokken. Dit moet op zijn beurt leiden tot een snellere aanpassing aan de wetten en normen van de EU en tot hervormingen op de fundamentele gebieden van het uitbreidingsproces. Voor een doeltreffende uitvoering is een robuust mechanisme nodig met een sterke interinstitutionele coördinatie binnen het land.

Het groeiplan zal dienen als een strategisch stappenplan voor investeringen in de komende jaren en een platform bieden voor betere donorcoördinatie, of om brede en gerichte steun voor essentiële hervormingen en investeringen zeker te stellen.

Door een sterke en veerkrachtige economie te stimuleren, zal het groeiplan voor Moldavië tastbare voordelen opleveren voor alle burgers en de basis leggen voor een duurzame, welvarende en vreedzame toekomst voor Moldavië, waarin de ambitie om de integratie met de EU te versnellen tot uiting komt.


1 Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en de Republiek Moldavië, anderzijds; https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:22014A0830(01).

2 SWD(2021) 186 final.

3 Op 4 december 2023 stelde Rusland een volledig verbod op de invoer van groenten en fruit uit Moldavië in.

4 COM(2023) 691 final.

5 Na een daling van 8 % van het bbp in 2020 als gevolg van de COVID-19-pandemie, gevolgd door een sterke heropleving met 14 % in 2021, kromp de Moldavische economie opnieuw met 5 % in 2022, na het begin van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. De economie maakte ook een energiecrisis door vanwege haar afhankelijkheid van Russisch gas en ernstige droogteperioden die van invloed waren op de landbouwoogsten, die cruciaal zijn voor de economische prestaties van Moldavië. De Moldavische economie kwam geleidelijk in een herstelfase, zij het in een traag tempo, met een reële groei van het bbp van 0,7 % voor 2023.

6 Het cluster van fundamentele hervormingen omvat: hoofdstuk 23 — Rechterlijke macht en grondrechten, hoofdstuk 24 — Justitie, vrijheid en veiligheid, economische criteria, functioneren van de democratische instellingen, hervorming van het openbaar bestuur, hoofdstuk 5 — Overheidsopdrachten, hoofdstuk 18 — Statistieken en hoofdstuk 32 — Financiële controle.

7 COM(2020) 57 final.

8 LP315/2022 (legis.md).

9 Prioritair actieplan voor een versterkte uitvoering van het onderdeel diepe en brede vrijhandelsruimte van de associatieovereenkomst tussen de Republiek Moldavië en de Europese Unie in 2023-2024: Handelsbetrekkingen van de EU met Moldavië (europa.eu).

10 De Midden-Europese Vrijhandelsovereenkomst (Cefta) uit 2006 brengt de landen van de Westelijke Balkan en Moldavië samen in een regionaal handelsgebied en is bedoeld om de handel in goederen en diensten binnen de regio te liberaliseren. Het werk in het kader van de Cefta is in 2020 opgenomen in het actieplan voor de gemeenschappelijke regionale markt.

11 Met name via de strategie van de Europese Unie voor het Donaugebied en de gemeenschappelijke maritieme agenda voor de Zwarte Zee.

12 Verordening (EU) 2024/1449 van het Europees Parlement en de Raad van 14 mei 2024 tot oprichting van de hervormings- en groeifaciliteit voor de Westelijke Balkan.

13 Het NIP is een mechanisme om extra middelen aan te trekken voor de financiering van infrastructuurprojecten in de landen van het Oostelijk en Zuidelijk Nabuurschap. In dit mechanisme worden subsidies van de EU en haar lidstaten gebundeld en gebruikt om leningen van Europese financiële instellingen en bijdragen van de partnerlanden zelf te genereren.

14 In het kader van het EIP is al 1,6 miljard EUR aan publieke en particuliere investeringen gemobiliseerd, waaruit blijkt dat het effectief is in het aantrekken van middelen en het versterken van de economische veerkracht.

NL NL