Besluit 2008/1098 - Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (2010) - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 298/20

De bestrijding van armoede en sociale uitsluiting is een van de bijzondere engagementen van de Europese Unie en haar lidstaten.

Door het Verdrag van Amsterdam werden in 1997 nieuwe bepalingen over de bestrijding van de sociale uitsluiting toegevoegd aan de bestaande sociale bepalingen van het EG-Verdrag — met name de artikelen 136 en 137 — en werden een rechtskader en een rechtsgrondslag voor een nieuwe beleidsinzet op dit gebied vastgelegd.

Op 23 en 24 maart 2000 stelde de Europese Raad van Lissabon vast dat het aantal mensen dat onder de armoedegrens leefde en sociaal was uitgesloten, onaanvaardbaar hoog was. De bevordering van de sociale integratie in de Europese Unie werd derhalve van groot belang geacht voor het verwezenlijken van haar strategische doel voor de komende tien jaar, namelijk economische groei, meer en betere banen en een hechtere sociale cohesie.

Tijdens de Europese Raad van Lissabon werden de lidstaten en de Commissie opgeroepen tot stappen die een doorslaggevend effect moesten hebben op de uitbanning van armoede in het jaar 2010. De Europese Raad van Lissabon bereikte aldus overeenstemming over de invoering van een open coördinatiemethode (OCM) op dit gebied.

Van meet af aan was de OCM voor sociale bescherming en sociale integratie een belangrijk hulpmiddel waarmee deze beleidsinzet kan worden ondersteund en waarmee de Europese Unie de lidstaten een betere ondersteuning kan bieden bij hun streven naar een grotere sociale cohesie in Europa.

Dankzij de OCM kunnen de lidstaten van elkaar leren en is het besef gegroeid dat uitsluiting en armoede veel verschijningsvormen kent. De OCM schept hierdoor de voorwaarden om meer resultaten in de praktijk te behalen en om het belang dat de Europese Unie aan sociale waarden hecht, duidelijker kenbaar te maken aan haar burgers.

Aanzienlijke bevolkingsgroepen zien zich ondanks deze resultaten nog steeds geconfronteerd met achterstelling of een beperkte en ongelijke toegang tot voorzieningen of zijn uitgesloten van de samenleving. In het gezamenlijke verslag over sociale bescherming en sociale integratie 2008 wordt onderstreept dat 78 miljoen mensen in de Europese Unie het risico lopen tot armoede te vervallen, waaronder 19 miljoen kinderen. De genderkloof ligt rond de twee procentpunten.

Daarnaast zijn de ongelijke welvaartsverdeling en ernstige armoede punten van toenemende zorg in de Europese Unie.

Er is in het belang van de sociale en economische cohesie nood aan steun voor minder begunstigde regio’s, gebieden met permanente structurele nadelen, de meest perifere regio’s, bepaalde eilanden en insulaire lidstaten en gebieden die te maken hebben gehad met recente de-industrialisatie of industriële omschakeling.

Sociale uitsluiting schaadt het welzijn van burgers, doordat het hun capaciteit zich uit te drukken en aan het maatschappelijk leven deel te nemen, beperkt. Dit aspect moet daarom in het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (hierna: „het Europees Jaar”) de nodige zichtbaarheid krijgen.

In zijn resolutie van 15 november 2007 over de balans van de sociale realiteit benadrukt het Europees Parlement dat het versterken van de sociale samenhang en het uitbannen van armoede en sociale uitsluiting een politieke prioriteit moeten worden voor de Europese Unie.

Armoede en sociale uitsluiting moeten zowel intern, binnen de Europese Unie, worden bestreden als extern overeenkomstig de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling van de VN, die de Europese Unie en de lidstaten hebben onderschreven.

Het probleem van armoede en sociale uitsluiting neemt brede, complexe en veelgeschakeerde vormen aan. Deze houden verband met een groot aantal factoren, zoals inkomen en levensstandaard, kansen op het gebied van onderwijs en behoorlijk werk, effectieve socialebeschermingsstelsels, huisvesting en toegang tot gezondheidszorg en andere voorzieningen van goede kwaliteit, alsmede actief burgerschap. Bijgevolg moeten de belanghebbenden op alle relevante beleidsterreinen bij de zaak worden betrokken.

Armoedepreventie en -bestrijding vereisen daarom meerdimensionale beleidsmaatregelen op nationaal, regionaal en lokaal niveau die een evenwicht waarborgen tussen economisch en sociaal beleid en gerichte strategieën voor groepen of mensen in bijzonder kwetsbare situaties. Het Europees Jaar kan helpen dit meerdimensionale beleid te stimuleren, alsmede de verdere ontwikkeling van indicatoren ervoor.

De sociale agenda 2005-2010, die de strategie van Lissabon aanvult en ondersteunt, vervult een essentiële rol bij de bevordering van de sociale dimensie van de economische groei en de actieve deelname van de burgers aan het maatschappelijk leven en op de arbeidsmarkt. Een van de prioriteiten van de sociale agenda is de bevordering van gelijke kansen voor iedereen als drijvende kracht achter sociale solidariteit en solidariteit tussen de generaties en de totstandbrenging van een sterker op integratie gerichte samenleving zonder armoede.

Verscheidene lidstaten wijzen in hun nationale actieplannen betreffende sociale integratie op het grote risico van armoede en/of uitsluiting waarmee sommige groepen geconfronteerd worden, zoals kinderen, vroegtijdige schoolverlaters, alleenstaande ouders, grote gezinnen, gezinnen met een enkel inkomen, jongeren, met name jonge vrouwen, bejaarden, migranten en etnische minderheden, mensen met een handicap en hun verzorgers, daklozen, werklozen, met name langdurig werklozen, gevangenen, vrouwen en kinderen die het slachtoffer van geweld zijn, en zware drugsgebruikers. Nationaal beleid en ondersteunende maatregelen voor de meest kwetsbare groepen kunnen een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting.

Behoorlijk werk kan voor het individu de kans op armoede aanzienlijk geringer maken. Werk op zich is evenwel niet altijd voldoende om mensen uit hun armoede te bevrijden; ook werkenden staan nog steeds aan het risico van armoede bloot. Armoede onder werkenden houdt verband met lage lonen, de kloof tussen beloning van mannen en vrouwen, een laag niveau van vaardigheden, beperkte kans op een beroepsopleiding, de noodzaak baan en gezin te combineren en onzeker werk en werkomstandigheden, en ook met moeilijke omstandigheden in het huishouden. Kwalitatief hoogwaardig werk en sociale en economische ondersteuning zijn daarom essentiële voorwaarden om mensen uit armoede te bevrijden.

Het ontbreken van basiscompetenties en -kwalificaties die aansluiten bij de veranderende eisen van de arbeidsmarkt, vormt eveneens een belangrijke belemmering voor integratie in de samenleving. Er bestaat dus een steeds groter gevaar dat er een nieuwe kloof ontstaat in de maatschappij tussen degenen die toegang hebben tot een leven lang leren en zo hun arbeidskansen en aanpassingsvermogen verbeteren en hun persoonlijke ontwikkeling en actieve deelname aan de samenleving bevorderen enerzijds en degenen die hiervan uitgesloten blijven en te maken hebben met diverse vormen van discriminatie anderzijds. Mensen die geen toereikende kwalificaties bezitten, zullen meer moeilijkheden ondervinden om aan het arbeidsproces deel te nemen en een goede baan te vinden en lopen een groter risico om gedurende lange perioden inactief te zijn of om in laagbetaalde banen terecht te komen.

De toegang tot informatie- en communicatietechnologie en de mogelijkheid hiervan gebruik te maken worden een steeds belangrijkere voorwaarde voor integratie. Een op 11 juni 2006 te Riga goedgekeurde ministeriële verklaring bevat een oproep voor een informatiemaatschappij voor allen.

Een brede steun onder de bevolking en ruime politieke steun voor het optreden van de Gemeenschap op het gebied van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting is een beslissende factor voor het welslagen ervan. Daarnaast draagt de uitvoering van de EU-wetgeving inzake gelijkheid en niet-discriminatie ook bij tot het halen van de doelstellingen van het Europees Jaar. Het Europees Jaar moet daarom een katalyserende rol vervullen bij het bewustmakings- en activeringsproces alsmede bij de uitwisseling van beste praktijken tussen de lidstaten, plaatselijke en regionale autoriteiten en internationale organisaties die betrokken zijn bij de strijd tegen armoede. Het moet ertoe bijdragen dat de politieke aandacht gefocust is en dat alle betrokkenen worden gestimuleerd om vorderingen te maken met de OCM voor sociale bescherming en sociale integratie en deze methode te versterken, alsook om verdere acties en initiatieven op communautair en nationaal niveau op dit gebied, samen met de mensen die het slachtoffer zijn van armoede en hun vertegenwoordigers, te bevorderen.

In het kader van het Europees Jaar moet een op actieve integratie gericht beleid worden bevorderd als middel om armoede en sociale uitsluiting te voorkomen en een bijdrage worden geleverd aan de bevordering van beste praktijken op dit gebied binnen de OCM.

Gezien de uiteenlopende mate van vooruitgang in de verschillende landen en de uiteenlopende nationale sociaaleconomische en culturele contexten en gevoeligheden moet het merendeel van de activiteiten van het Europees Jaar op nationaal niveau gedecentraliseerd worden door middel van een systeem van indirect gecentraliseerd management overeenkomstig de procedures van artikel 54, lid 2, onder c), van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (4) en Verordening (EG, Euratom) nr. 2342/2002 van de Commissie van 23 december 2002 tot vaststelling van uitvoeringsvoorschriften van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (5).

De Commissie dient echter toe te zien op de vaststelling van de beleidsprioriteiten op nationaal niveau, zodat de samenhang met de voor het Europees Jaar overeengekomen strategische doelstellingen en uiteindelijk met de voor de OCM vastgelegde gemeenschappelijke doelstellingen gewaarborgd wordt.

Effectieve coördinatie tussen alle deelnemende partners op communautair, nationaal, regionaal en lokaal niveau is een basisvereiste om te bereiken dat het Europees Jaar effect sorteert. Lokale en regionale partners hebben een specifieke rol te spelen met betrekking tot de verdediging van de belangen van mensen die in armoede of sociale uitsluiting leven.

Deelname aan het Europees Jaar moet openstaan voor de lidstaten, de tot de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA) behorende landen die partij zijn bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EER), overeenkomstig de bepalingen van die overeenkomst, de kandidaat-lidstaten waarvoor een pretoetredingsstrategie geldt en de landen van de westelijke Balkan, overeenkomstig de voorwaarden in de respectieve overeenkomsten, en de landen die onder het Europees nabuurschapsbeleid (ENB) vallen, overeenkomstig de bepalingen van het strategiedocument van mei 2004 en de nationale actieplannen.

Het Europees Jaar kan bijdragen tot een betere coördinatie tussen bestaande programma’s en initiatieven voor de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting op communautair niveau, inclusief de OCM voor sociale bescherming en sociale integratie.

Samenhang en complementariteit met andere communautaire acties zijn noodzakelijk, in het bijzonder met het Progress-programma, de structuurfondsen en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO), acties op het gebied van de bestrijding van discriminatie en de bevordering van de gelijkheid van vrouwen en mannen en van de grondrechten, op het gebied van onderwijs en scholing, cultuur en interculturele dialoog, jeugd, burgerschap, immigratie en asiel, en onderzoek. In dit besluit worden de financiële middelen voor de gehele looptijd van het programma vastgesteld.

Tijdens het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting dienen de beste praktijken naar aanleiding van vorige Europese Jaren, met name het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen (2007) en het Europees Jaar van de interculturele dialoog (2008), te worden voortgezet.

In dit besluit worden de financiële middelen voor de gehele looptijd van het programma vastgesteld. Dit bedrag vormt voor de begrotingsautoriteit het voornaamste referentiepunt in de zin van punt 37 van het Interinstitutioneel Akkoord van 17 mei 2006 tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie betreffende de begrotingsdiscipline en een goed financieel beheer (6).

De voor de uitvoering van dit besluit vereiste maatregelen moeten worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (7).

Aangezien de doelstellingen van dit besluit niet volledig door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt vanwege de behoefte aan onder meer multilaterale samenwerkingsverbanden, transnationale informatie-uitwisseling en de verspreiding van goede werkwijzen in de gehele Gemeenschap, en derhalve wegens de omvang van de actie beter door de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt, kan de Gemeenschap overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag neergelegde subsidiariteitsbeginsel maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat dit besluit niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken,

erkenning van rechten — De erkenning van het fundamentele recht van mensen die zich in een situatie van armoede en sociale uitsluiting bevinden, op een waardig leven en volwaardige rol in de samenleving. Het Europees Jaar zal het publieke bewustzijn vergroten omtrent de situatie van mensen die armoede lijden, met name groepen of mensen in kwetsbare situaties, en zal bijdragen tot de bevordering van hun effectieve toegang tot sociale, economische en culturele rechten alsook tot toereikende middelen en diensten van goede kwaliteit. Het Europees Jaar zal tevens bijdragen tot de bestrijding van stereotypen en stigmatisering;

gedeelde verantwoordelijkheid en participatie — Een grotere gezamenlijke verantwoordelijkheid voor beleid en acties op het gebied van de sociale integratie, met het accent op zowel de collectieve als de individuele verantwoordelijkheid bij de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting, alsmede het belang van bevordering van en steun aan vrijwillige activiteiten. Het Europees Jaar stimuleert de betrokkenheid van openbare en particuliere actoren, o.a. door middel van proactieve partnerschappen. Het zal de bewustmaking en de betrokkenheid bevorderen en kansen creëren voor bijdragen van alle burgers, met name mensen met directe of indirecte ervaring met armoede;

cohesie — Bevordering van een op grotere cohesie gerichte samenleving door een betere publieke voorlichting over de voordelen die iedereen ten goede zouden komen als armoede is uitgebannen, eerlijke verdeling wordt ondersteund en niemand in de marge leeft. Het Europees Jaar zal een samenleving bevorderen die voor allen levenskwaliteit, inclusief de kwaliteit van vaardigheden en banen, maatschappelijk welzijn, inclusief het welzijn van kinderen, en gelijke kansen ondersteunt en verbetert. Het zal voorts duurzame ontwikkeling, solidariteit tussen en binnen de generaties en samenhang van het beleid met activiteiten van de Europese Unie op de gehele wereld waarborgen;

inzet en concreet optreden — Herbevestiging van de krachtige politieke inzet van de Europese Unie en de lidstaten om een beslissende impact op de uitbanning van armoede en sociale uitsluiting te hebben en stimulering van deze inzet en dit optreden op alle bestuursniveaus. Door voort te bouwen op de resultaten en het potentieel van de OCM voor sociale bescherming en sociale integratie geeft het Europees Jaar door de nadruk te leggen op politieke aandacht en het in beweging brengen van alle belanghebbende partijen meer gewicht aan politieke inzet voor de preventie en bestrijding van armoede en sociale uitsluiting en geeft het een verdere impuls aan het optreden van de lidstaten en de Europese Unie op dit gebied.

bijeenkomsten en evenementen;

voorlichtings-, promotie- en educatieve campagnes;

enquêtes en studies op communautair of nationaal niveau, indien nodig op basis van genderspecifieke gegevensverzameling.

de lidstaten;

de kandidaat-lidstaten die onder een pretoetredingsstrategie vallen, overeenkomstig de algemene beginselen en de algemene bepalingen en voorwaarden voor deelname van deze landen aan communautaire programma’s, die respectievelijk in de kaderovereenkomst en de besluiten van de Associatieraden zijn vastgesteld;

de landen van de westelijke Balkan, overeenkomstig de regelingen die met die landen moeten worden vastgesteld in het kader van de kaderovereenkomsten over de algemene beginselen voor hun deelname aan communautaire programma’s;

EVA-landen die partij zijn bij de EER-overeenkomst, overeenkomstig de bepalingen van die overeenkomst;

de partnerlanden in het kader van het ENB, overeenkomstig de algemene beginselen en de algemene bepalingen en voorwaarden ten aanzien van de deelname van deze landen aan communautaire programma’s zoals vastgesteld in het strategiedocument van mei 2004 en de nationale actieplannen. Financiële steun van de Gemeenschap voor acties in ENB-partnerlanden valt in deze context onder het ENB-instrument, overeenkomstig de prioriteiten en procedures vastgesteld in het kader van de algemene samenwerking met deze landen.

De organisatie van diverse solidariteitsinitiatieven tot bestrijding van armoede en bevordering van sociale integratie die alle burgers de kans bieden om rechtstreeks of via hun organisaties desnoods een bescheiden bijdrage te leveren in welke vorm dan ook; mediacampagnes op communautair en nationaal en EU-niveau kunnen fondsenwerving in het kader van het Europees Jaar ondersteunen.

Het ontwerpen van een in verschillende formaten beschikbaar logo en bedenken van slagzinnen voor het Europees Jaar, die in het kader van alle activiteiten in verband met het Europees Jaar gebruikt kunnen worden.

Een voorlichtingscampagne op communautair niveau en de lokalisering van die campagne op nationaal en lokaal niveau via zowel traditionele als nieuwe communicatiekanalen en nieuwe technologieën.

De productie van in de hele Gemeenschap verkrijgbare communicatie- en mediamiddelen om de belangstelling van het publiek te wekken.

Adequate maatregelen en initiatieven om informatie te verstrekken, bekendheid te geven aan de resultaten en te zorgen voor een betere zichtbaarheid van de communautaire programma’s en acties en initiatieven die tot de verwezenlijking van de doelstellingen van het Europees Jaar bijdragen.

Geschikte initiatieven van onderwijsinstellingen, niet-gouvernementele organisaties en liefdadigheidsorganisaties op communautair en nationaal niveau, tot verspreiding van informatie over het Europees Jaar en over maatregelen ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting.

De organisatie van Europese wedstrijden om de resultaten en de ervaringen in verband met de thema’s van het Europees Jaar voor het voetlicht te brengen.

Nauwe contacten met organisaties en sectoren die in de regel niet betrokken zijn bij met armoede en sociale uitsluiting samenhangende kwesties (bijvoorbeeld sport, kunst), onder meer in de vorm van benefietwedstrijden en voorstellingen en „ambassadeurs”.

De ontwikkeling van inhoud voor de website Europa.

De gehele Gemeenschap omvattende enquêtes en studies, indien nodig op basis van genderspecifieke gegevensverzameling, voor de beoordeling van en de rapportage over de voorbereiding, de doeltreffendheid en het onmiddellijke en langetermijneffect van het Europees Jaar. Met het oog op het vaststellen van innoverende oplossingen zal een van deze enquêtes de publieke opinie peilen ten aanzien van beleid tot preventie en bestrijding van armoede en sociale uitsluiting, inclusief in voorkomend geval socialebeschermingsstelsels, alsook ten aanzien van de mogelijke rol van de Europese Unie bij de bestrijding van armoede en uitsluiting. Deze enquête zal in 2009 worden uitgevoerd, zodat de resultaten ervan tijdens de openingsconferentie van het Europees Jaar bekend kunnen worden gemaakt.

De bevordering van onderzoek naar het verband tussen ernstige armoede en grondrechten.

Samenwerking met de particuliere sector, omroeporganisaties en andere media als partners bij de verspreiding van informatie over het Europees Jaar en bij activiteiten die gericht zijn op een dialoog op de lange termijn over sociale kwesties.

Technische bijstand ten behoeve van de overdracht van leerervaringen.

Een evaluatieverslag over de doeltreffendheid en reikwijdte van het Europees Jaar.

het aankopen van goederen en diensten, in het bijzonder op het gebied van communicatie, via aanbestedingen;

het inhuren van adviesdiensten via aanbestedingen;

subsidies voor uitgaven voor speciale manifestaties op communautair niveau die de aandacht op het Europees Jaar vestigen en er bekendheid aan geven. Deze financiering mag niet meer dan 80 % van de totale uitgaven van de ontvanger bedragen.

met de doelstellingen van het Europees Jaar verband houdende bijeenkomsten en evenementen, zoals nationale evenementen bij de opening en ter promotie van het Europees Jaar, die een katalysatoreffect bewerkstelligen en ruimte bieden voor een debat over concrete maatregelen tot bestrijding van armoede en sociale uitsluiting;

seminars voor de uitwisseling van leerervaringen op nationaal, regionaal en lokaal niveau;

andere evenementen die verband houden met de voorbereiding van initiatieven op communautair niveau (zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse Europese rondetafelconferentie over armoede en sociale uitsluiting en de Europese bijeenkomst van mensen die in armoede leven);

voorlichtings-, educatieve en promotiecampagnes en andere activiteiten in scholen en maatregelen met een krachtig multiplicatoreffect, waaronder de toekenning van prijzen en de organisatie van wedstrijden, om op nationaal, regionaal en lokaal niveau algemene bekendheid te geven aan de beginselen en onderliggende waarden van het Europees Jaar;

andere enquêtes en studies dan die in deel I, punt 3, zijn vermeld, om de voornaamste thema’s van het Europees Jaar diepgaander te onderzoeken;

scholingsmogelijkheden voor ambtenaren, de sociale partners, de media, vertegenwoordigers van niet-gouvernementele organisaties en andere actoren om hun kennis te verdiepen van verschijnselen van armoede en sociale uitsluiting, van Europees en nationaal op sociale integratie gericht beleid en van de diverse beschikbare beleidsinstrumenten, zodat zij beter kunnen inspelen op armoedegerelateerde kwesties en zij worden aangemoedigd om een actieve rol te spelen bij de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting;

samenwerking met de media;

de ontwikkeling van experimentele regionale en lokale actieplannen ten behoeve van sociale integratie.

bevordering van meerdimensionale geïntegreerde strategieën voor de preventie en terugdringing van armoede, met name ernstige armoede, en benaderingen die worden ingevoerd op alle relevante beleidsterreinen;

bestrijding van kinderarmoede met inbegrip van „overerving” van armoede van generatie op generatie alsmede armoede binnen gezinnen, met bijzondere aandacht voor grote gezinnen, eenoudergezinnen, en gezinnen die een zorgbehoevende persoon verzorgen, alsook armoede waarmee kinderen in instellingen te maken hebben;

bevordering van op integratie gerichte arbeidsmarkten, met aandacht voor armoede onder werkenden en de noodzaak van lonend werk;

beëindiging van de achterstelling in onderwijs en scholing, ook bij de verwerving van digitale vaardigheden en bevordering van gelijke toegang voor iedereen tot ICT, met bijzondere nadruk op de behoeften van gehandicapten;

aanpak van de gender- en leeftijdsdimensie van de armoede;

garanderen van gelijke toegang tot adequate faciliteiten en diensten, zoals behoorlijke huisvesting, gezondheidszorg en sociale bescherming;

vergemakkelijken van de toegang tot cultuur en mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding;

de bestrijding van discriminatie en de bevordering van de sociale inclusie van immigranten en etnische minderheden in de samenleving;

de bevordering van een geïntegreerde aanpak van actieve integratie;

inspelen op de behoeften van mensen met een handicap en hun gezinnen en daklozen, alsmede andere groepen of mensen in kwetsbare situaties.