Nationale hervormingsprogramma van Malta voor 2012, met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma van Malta voor de periode 2012-2015 - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 219/61

Op 26 maart 2010 heeft de Europese Raad zijn goedkeuring gehecht aan het voorstel van de Commissie voor een nieuwe groei- en werkgelegenheidstrategie; deze Europa 2020-strategie moet voor betere coördinatie van het economisch beleid zorgen en zich toespitsen op de sleutelgebieden waarop Europa’s potentieel voor duurzame groei en concurrentievermogen een krachtige impuls nodig heeft.

De Raad heeft op 13 juli 2010 een aanbeveling inzake de globale richtsnoeren voor het economisch beleid van de lidstaten en de Unie (2010-2014) en op 21 oktober 2010 een besluit betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten (2) aangenomen, die samen de „geïntegreerde richtsnoeren” vormen. De lidstaten werd verzocht in hun nationaal economisch en werkgelegenheidsbeleid met de geïntegreerde richtsnoeren rekening te houden.

Op 12 juli 2011 heeft de Raad een aanbeveling (3) inzake het nationale hervormingsprogramma voor 2011 van Malta aangenomen en een advies over het geactualiseerde stabiliteitsprogramma van Malta voor de periode 2011-2014 uitgebracht.

Op 23 november 2011 heeft de Commissie haar goedkeuring gehecht aan de tweede jaarlijkse groeianalyse en daarmee de aanzet gegeven tot het tweede Europees semester van voorafgaande en geïntegreerde beleidscoördinatie, dat op de Europa 2020-strategie berust. Op 14 februari 2012 heeft de Commissie op grond van Verordening (EU) nr. 1176/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 november 2011 betreffende de preventie en correctie van macro-economische onevenwichtigheden (4) het Waarschuwingsmechanismeverslag aangenomen; daarin is Malta niet genoemd als een van de lidstaten die aan een diepgaande evaluatie zouden worden onderworpen.

Op 1 december 2011 heeft de Raad conclusies aangenomen waarin hij het Comité voor sociale bescherming verzoekt om, in samenwerking met het Comité voor de werkgelegenheid en andere comités, de Raad zijn opvattingen kenbaar te maken over de maatregelen die in het kader van de Europa 2020-beleidscyclus worden aanbevolen. Deze opvattingen vormen een onderdeel van het advies van het Comité voor de werkgelegenheid.

Het Europees Parlement is naar behoren bij het Europees semester betrokken, in overeenstemming met Verordening (EG) nr. 1466/97, en heeft op 15 februari 2012 een resolutie over werkgelegenheid en sociale aspecten in de jaarlijkse groeianalyse 2012 en een resolutie over de bijdrage aan de jaarlijkse groeianalyse 2012 aangenomen.

Op 2 maart 2012 heeft de Europese Raad de prioriteiten inzake financiële stabiliteit, begrotingsconsolidatie en groeibevorderende maatregelen goedgekeurd. Hij benadrukte dat moet worden gestreefd naar gedifferentieerde, groeivriendelijke begrotingsconsolidatie, normalisering van de kredietverschaffing aan de economie, bevordering van groei en concurrentievermogen, aanpakken van de werkloosheid en van de sociale gevolgen van de crisis, en modernisering van de overheidsdiensten.

Op 2 maart 2012 heeft de Europese Raad voorts de lidstaten die aan het Euro Plus-pact deelnemen verzocht hun toezeggingen tijdig te presenteren zodat deze in hun stabiliteits- of convergentieprogramma’s en hun nationale hervormingsprogramma’s kunnen worden.

Malta heeft op 30 april 2012 zijn stabiliteitsprogramma 2012 voor de periode 2012-2015 en op 23 april 2012 zijn nationale hervormingsprogramma voor 2012 ingediend. Met het oog op het onderlinge verband zijn beide programma’s terzelfder tijd geëvalueerd.

Op basis van de overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1466/97 verrichte evaluatie van het stabiliteitsprogramma komt de Raad tot de conclusie dat het aan de begrotingsprognoses ten grondslag liggende macro-economische scenario optimistisch is, vooral wat de laatste jaren van de periode van het programma betreft, in vergelijking met de door de Commissie geraamde potentiële groei. De in het stabiliteitsprogramma opgenomen begrotingsstrategie heeft tot doel het tekort geleidelijk te verlagen tot 0,3 % van het bbp in 2015, na de geplande correctie van het buitensporige tekort in 2011. Het stabiliteitsprogramma bevestigt de eerdere middellangetermijnbegrotingsdoelstelling (MTD) van een structureel sluitende begrotingssituatie, die na afloop van de programmaperiode moet worden bereikt. De MTD geeft de vereisten van het stabiliteits- en groeipact op adequate wijze weer. Er is een risico dat het tekort groter zou kunnen uitvallen dan wordt beoogd, wegens i) lagere inkomsten gezien het enigszins optimistische macro-economische scenario, ii) mogelijke overschrijdingen bij de lopende primaire uitgaven; en iii) de aan de gang zijnde herstructurering van de nationale luchtvaartmaatschappij (Air Malta) en de financiële situatie van de energieleverancier (Enemalta). Uitgaande van het (opnieuw berekende) structurele begrotingssaldo (5) is de geplande jaarlijkse vooruitgang bij de verwezenlijking van de MTD in overeenstemming met de benchmark van 0,5 % van het bbp in het stabiliteits- en groeipact.

Gelet op de door de Commissie gesignaleerde eenmalige maatregelen die in de begrotingsdoelstellingen zijn opgenomen, ligt de gemiddelde vooruitgang bij de verwezenlijking van de MTD iets hoger (0,75 % van het bbp), maar is die zeer ongelijkmatig verspreid: in 2012 is er geen vooruitgang en in 2013 zullen de inspanningen 1,25 % bedragen. Volgens de informatie in het stabiliteitsprogramma zou de groei van de overheidsuitgaven, rekening houdend met discretionaire maatregelen aan de ontvangstenzijde, tijdens de gehele programmaperiode in overeenstemming zijn met de uitgavenbenchmark van het stabiliteits- en groeipact. Gezien de risico’s voor de begrotingsdoelstellingen zou de gemiddelde aanpassing in de richting van de MTD evenwel langzamer kunnen verlopen dan wenselijk is. Nadat de brutoschuldquote van de overheid in 2011 met 72 % van het bbp een hoogtepunt heeft bereikt, moet zij volgens het stabiliteitsprogramma beginnen te dalen en in 2015 uitkomen op 65,3 % van het bbp (wat nog altijd hoger is dan de referentiewaarde van 60 % van het bbp genoemd in het Verdrag).

Volgens de plannen van het stabiliteitsprogramma boekt Malta voldoende vooruitgang om aan het einde van de overgangsperiode (2015) aan de schuldreductiebenchmark van het stabiliteits- en groeipact te voldoen, maar aan deze beoordeling kleven risico’s, omdat de schuldquote hoger dan gepland zou kunnen uitvallen, gelet op de mogelijk hogere tekorten en stock-flow adjustments. Het begrotingskader van Malta voor de middellange termijn blijft echter niet-bindend, waardoor de planninghorizon voor de begroting betrekkelijk kort is. In het stabiliteitsprogramma staat dat de regering hervormingen van de jaarlijkse begrotingsprocedure, met inbegrip van tijdschema’s, overweegt, alsmede de invoering van een in de grondwet verankerde begrotingsregel, met inbegrip van toezichts- en correctiemechanismen, in overeenstemming met de recente wijzigingen van het governancekader voor het eurogebied.

Wat de langetermijnhoudbaarheid van de overheidsfinanciën betreft, wordt voor Malta mettertijd een toename van de ouderdomgerelateerde uitgaven verwacht die ver boven het EU-gemiddelde ligt. De zeer geringe arbeidsparticipatie van oudere werknemers, met inbegrip van oudere vrouwen, de relatief lage pensioenleeftijd en de gebruikmaking van regelingen voor vervroegde uittreding maken het probleem nog groter. Een onafhankelijke pensioenwerkgroep diende in december 2010 voorstellen in voor een verdere pensioenhervorming, onder meer betreffende een koppeling tussen het aantal pensioneringen en de levensverwachting alsmede de invoering van meer pijlers in het pensioenstelsel. De betrokken actoren zijn hierover reeds geraadpleegd, maar de regering heeft nog geen standpunt ingenomen. Bovendien wordt in het nationale hervormingsprogramma geen brede strategie voor actief ouder worden voorgesteld. Hoewel Malta maatregelen heeft genomen om zwartwerken tegen te gaan, komt dit nog zo vaak voor dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën ook hierdoor buitensporig onder druk zou kunnen komen te staan.

De herstructurering van de economie van Malta heeft geleid tot een scheefgetrokken verhouding tussen vraag naar en aanbod van vaardigheden, die nog wordt versterkt door het lage percentage afgestudeerden in het hoger onderwijs en hoge schooluitvalcijfers. De inspanningen met het oog op een betere afstemming van het onderwijsstelsel op de behoeften van de arbeidsmarkt moeten worden voortgezet om duurzame resultaten te waarborgen. Naar verwachting zal Malta uiterlijk eind 2012 een strategie voor het aanpakken van schooluitval presenteren. Bovendien ontbreekt een uitgebreid systeem voor het verzamelen en analyseren van gegevens over dit fenomeen.

De arbeidsmarktparticipatie van vrouwen en oudere werknemers in Malta blijft gering. Het land onderneemt stappen om de herintreding van vrouwen te stimuleren en onderkent de moeilijkheden met betrekking tot de situatie van oudere vrouwen. Vrouwen verkeren door het verschil in werkgelegenheid tussen mannen en vrouwen evenwel in een bijzonder ongunstige positie, hoofdzakelijk door het gebrek aan voldoende beschikbare betaalbare kinderopvang en bereikbare faciliteiten voor naschoolse opvang, in combinatie met het geringe gebruik van gezinsvriendelijke maatregelen zoals flexibele werktijden en telewerken.

Malta is nog steeds een van de weinige lidstaten met een algemeen loonindexeringsstelsel. Hoewel het mechanisme kenmerken heeft waardoor de effecten ervan kunnen worden afgezwakt, brengt het een risico van loon-prijsspiralen mee, met name omdat de prijzen van invoer niet van de indexering zijn uitgesloten, en kan het het concurrentievermogen, vooral in arbeidsintensieve sectoren, schade berokkenen. De autoriteiten hebben een evaluatie uitgevoerd, waarvan de uitkomst echter nog niet beschikbaar is, en de discussie over concrete hervormingsvoorstellen moet nog van start gaan.

Malta blijft voor zijn energievoorziening nagenoeg volledig afhankelijk van de invoer van olie, terwijl de bijdrage van de hernieuwbare energiebronnen nog steeds marginaal is. Hoge elektriciteitsprijzen kunnen het concurrentievermogen van het midden- en kleinbedrijf aantasten. Het verhelpen van tekortkomingen op het gebied van energie-efficiëntie zou als dubbel voordeel hebben dat het concurrentievermogen wordt verbeterd en de energie- en klimaatdoelstellingen worden gehaald. Op deze gebieden is een begin gemaakt met een aantal initiatieven, zoals het aanmoedigen van de productie van fotovoltaïsche energie en het opzetten van windmolenparken, het aanleggen van een koppellijn voor elektriciteit met Sicilië en het stimuleren van het gebruik van zuinige auto’s. Het is evenwel nog te vroeg om het uiteindelijke effect van deze initiatieven te beoordelen, zodat de uitvoering daarvan op de voet moet worden gevolgd.

Malta kent in verhouding tot de omvang van zijn economie een zeer groot bankwezen, met een totaal aan activa van ongeveer 800 % van het bbp. Alleen al door de omvang van de sector zouden verstoringen van de financiële stabiliteit onevenredig grote gevolgen voor de binnenlandse economie kunnen hebben. De wereldwijde economische neergang heeft geleid tot een toename van dubieuze kredieten, zonder dat hier evenwel een stijging van de reserves tegenover stond. Met name de vele schuldvorderingen in de vastgoedmarkt, die goed is voor meer dan de helft van alle kredieten die aan binnenlandse ingezetenen zijn verstrekt, maken de economie kwetsbaar, vooral omdat een verdere neerwaartse correctie van de vastgoedprijzen niet valt uit te sluiten en er momenteel sprake is van een overaanbod op de woningmarkt.

Malta heeft een aantal toezeggingen gedaan in het kader van het Euro Plus-pact. De toezeggingen, en de nakoming van de in 2011 gedane toezeggingen, hebben betrekking op het verbeteren van het concurrentievermogen, het bevorderen van de werkgelegenheid en het vergroten van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. De Commissie heeft de nakoming van de in het kader van het Euro Plus-pact gedane toezeggingen onderzocht. In de aanbevelingen is met de resultaten van dit onderzoek rekening gehouden.

In de context van het Europees semester heeft de Commissie een alomvattende analyse van het economische beleid van Malta verricht. Zij heeft het stabiliteitsprogramma 2012 en het nationale hervormingsprogramma 2012 onderzocht. Daarbij heeft zij niet alleen gekeken naar de relevantie ervan voor een houdbaar budgettair en sociaaleconomisch beleid in Malta, maar is zij ook nagegaan of de EU-regels en -richtsnoeren in acht zijn genomen, gezien de noodzaak de algemene economische governance van de Unie te versterken door middel van een EU-inbreng in toekomstige nationale besluiten. Haar aanbevelingen in het kader van het Europees semester worden in de onderstaande aanbevelingen 1 tot en met 6 weergegeven.

In het licht van deze beoordeling heeft de Raad het stabiliteitsprogramma onderzocht; zijn advies (6) daarover is met name in onderstaande aanbeveling 1 weergegeven,

De begrotingsstrategie in 2012 te versterken door middel van aanvullende permanente maatregelen teneinde voor passende vooruitgang bij de verwezenlijking van de MTD te zorgen en het tekort onder 3 % van het bbp te houden zonder gebruik te maken van eenmalige maatregelen. Daarna de begrotingsconsolidatie in een passend tempo voort te zetten, om voldoende vooruitgang te boeken bij de verwezenlijking van de MTD, wat ook inhoudt dat de uitgavenbenchmark wordt gehaald, en bij het voldoen aan de benchmark voor de schuldreductie, door concrete maatregelen te specificeren om vanaf 2013 de tekortdoelstellingen te ondersteunen en tegelijkertijd klaar te staan om in geval van ontsporingen aanvullende maatregelen te treffen. Uiterlijk eind 2012 een bindend, op regels gebaseerd meerjarig begrotingskader uit te voeren. De naleving van de belastingwetgeving te vergroten, belastingontduiking te bestrijden en vennootschapsbelastingschulden te ontmoedigen.

Onverwijld maatregelen te nemen om de langetermijnhoudbaarheid van het pensioenstelsel te garanderen door een verhoging van de effectieve pensioenleeftijd — onder meer via een aanzienlijke versnelling van de geleidelijke verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd in vergelijking met de huidige wetgeving — en door een duidelijke koppeling van de wettelijke pensioenleeftijd aan de levensverwachting, alsook maatregelen om particulier pensioensparen aan te moedigen. Maatregelen te treffen om de arbeidsparticipatie van oudere werknemers te vergroten en het gebruik van regelingen voor vervroegde uittreding te ontmoedigen.

Maatregelen te treffen om het hoge percentage schooluitval te verlagen. Door te gaan met de beleidsinspanningen in het onderwijsstelsel om de vaardigheden aan te passen aan de behoeften van de arbeidsmarkt. Meer en betaalbaardere kinderopvang en buitenschoolse opvangfaciliteiten aan te bieden, teneinde het verschil in werkgelegenheid tussen mannen en vrouwen te verkleinen.

De noodzakelijke verdere maatregelen te treffen om in overleg met de sociale partners en conform de nationale praktijken het systeem voor het voeren van loononderhandelingen en het loonindexeringssysteem te hervormen, zodat de ontwikkelingen van de arbeidsproductiviteit beter worden weergegeven en de gevolgen van de prijzen van ingevoerde producten voor de index worden beperkt.

Met het oog op het verkleinen van de afhankelijkheid van Malta van de invoer van olie meer inspanningen te doen om de energie-efficiëntie te bevorderen en het aandeel van uit hernieuwbare bronnen opgewekte energie te vergroten door zorgvuldig toezicht te houden op de bestaande stimuleringsmechanismen en voorrang te geven aan de uitbouw van de infrastructuur, onder meer door het voltooien van de elektriciteitsverbinding met Sicilië.

Met het oog op de versterking van de bankensector maatregelen te nemen teneinde de mogelijke risico’s als gevolg van de vele schuldvorderingen in de vastgoedmarkt zo klein mogelijk te houden. Maatregelen te nemen voor het aanleggen van meer reserves voor waardeverminderingen op kredieten.