Hervormingsprogramma 2015 en convergentieprogramma 2015 van Tsjechië - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 272/32

Op 26 maart 2010 heeft de Europese Raad zijn goedkeuring gehecht aan het voorstel van de Commissie voor een nieuwe groei- en werkgelegenheidsstrategie. Deze Europa 2020-strategie berust op een versterkte coördinatie van het economische beleid en spitst zich toe op de sleutelgebieden waarop Europa's potentieel voor duurzame groei en concurrentievermogen een krachtige impuls nodig heeft.

Op voorstel van de Commissie heeft de Raad op 14 juli 2015 een aanbeveling inzake de globale richtsnoeren voor het economisch beleid van de lidstaten en de Unie vastgesteld, en op 21 oktober 2010 heeft hij een besluit betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten vastgesteld (2), die samen de „geïntegreerde richtsnoeren” vormen. De lidstaten werd verzocht in hun nationaal economisch en werkgelegenheidsbeleid met de geïntegreerde richtsnoeren rekening te houden.

Op 8 juli 2014 heeft de Raad een aanbeveling (3) over het nationale hervormingsprogramma 2014 van Tsjechië vastgesteld en een advies over het geactualiseerde convergentieprogramma voor 2014 van Tsjechië uitgebracht.

Op 28 november 2014 heeft de Commissie haar goedkeuring gehecht aan de jaarlijkse groeianalyse en daarmee de aanzet gegeven tot het Europees semester 2015 voor coördinatie van het economisch beleid. Tevens heeft de Commissie op die datum op grond van Verordening (EU) nr. 1176/2011 van het Europees Parlement en de Raad (4) het waarschuwingsmechanismeverslag aangenomen, waarin Tsjechië niet werd genoemd als een van de lidstaten die aan een diepgaande evaluatie zouden worden onderworpen.

Op 18 december 2014 heeft de Europese Raad de volgende prioriteiten goedgekeurd: stimuleren van investeringen, intensiveren van structurele hervormingen en nastreven van een verantwoorde, groeivriendelijke begrotingsconsolidatie.

Op 26 februari 2015 heeft de Commissie haar landenverslag 2015 voor Tsjechië gepubliceerd. In het landenverslag worden de vorderingen beoordeeld die Tsjechië bij de tenuitvoerlegging van de op 8 juli 2014 vastgestelde landenspecifieke aanbevelingen heeft gemaakt.

Op 30 april 2015 heeft Tsjechië zijn nationale hervormingsprogramma 2015 en zijn convergentieprogramma 2015 ingediend. Om met de onderlinge verbanden tussen beide programma's rekening te houden, zijn deze tegelijkertijd geëvalueerd.

Tsjechië valt momenteel onder het preventieve deel van het stabiliteits- en groeipact. De regering is, blijkens haar convergentieprogramma 2015, van plan het nominale tekort geleidelijk terug te dringen tot 1,9 % van het bbp in 2015 en vervolgens tot 0,6 % van het bbp in 2018. De regering geeft te kennen voornemens te zijn de middellangetermijndoelstelling — een structureel tekort van 1 % van het bbp — in 2018 te halen, maar op basis van het herberekende structurele saldo (5) zal deze doelstelling naar verwachting reeds in 2016 worden gehaald. Volgens het convergentieprogramma zal de overheidsschuldquote naar verwachting bijna 41 % bedragen in 2015 en daarna geleidelijk dalen tot 40,2 % in 2018. Het macro-economische scenario dat aan deze begrotingsprognoses ten grondslag ligt, is plausibel en de maatregelen om vanaf 2016 de geplande tekortdoelstellingen te ondersteunen zijn voldoende gespecificeerd. Er bestaat evenwel een risico dat de geplande maatregelen aan de ontvangstenzijde minder impact zullen hebben dan geraamd. Op basis van de voorjaarsprognose 2015 van de Commissie wordt ervan uitgegaan dat in 2015 aan de uitgavenbenchmark wordt voldaan. In 2016 wordt een lichte afwijking verwacht, aangezien de groei van de netto-uitgaven 0,3 % van het bbp hoger ligt dan de benchmark. Daarom zullen in 2016 verdere maatregelen nodig zijn.

Op basis van zijn beoordeling van het convergentieprogramma en rekening houdend met de voorjaarsprognose 2015 van de Commissie is de Raad van mening dat Tsjechië naar verwachting grotendeels aan de bepalingen van het stabiliteits- en groeipact zal voldoen. De voornaamste elementen van het huidige begrotingskader zijn reeds voorhanden. De begrotingsplanning op middellange termijn en de cijfermatige begrotingsregel hebben evenwel een beperkt toepassingsgebied en de handhaving is zwak. Een ontwerp voor een hervormingspakket is herhaaldelijk gewijzigd en uitgesteld en de goedkeuring ervan is momenteel gepland in de loop van 2015. Tsjechië wordt nog steeds geconfronteerd met problemen op het vlak van de langetermijnhoudbaarheid van de begroting, voornamelijk wegens de verwachte stijgingen van de uitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg. Door gunstiger demografische projecties is er enige verbetering wat betreft de vooruitzichten voor het pensioenstelsel. De wettelijke pensioenleeftijd zal bij wet geleidelijk worden verhoogd, maar de voor de middellange termijn geprogrammeerde aanpassing verloopt te traag. Momenteel zijn er besprekingen aan de gang over wijzigingen in het huidige systeem van pensioenindexering, maar er zijn nog geen maatregelen vastgesteld. Hoewel enkele maatregelen zijn genomen om de kostenefficiëntie en het beheer van de gezondheidszorgsector te verbeteren, is op dit gebied weinig vooruitgang geboekt. Uit indicatoren voor het meten van de prestaties van de ziekenhuissector blijkt dat medische behandelingen niet altijd op een kostenefficiënte manier worden verstrekt, terwijl de toewijzing van de middelen wordt gehinderd door aanhoudende problemen bij de invoering van een systeem voor de vergoeding van de door de ziekenhuizen gemaakte kosten. Bovendien zijn er aanwijzingen dat huisartsen hun rol als poortwachter niet op adequate wijze vervullen. Bij overheidsopdrachten in de gezondheidszorgsector doen zich zeer veel onregelmatigheden voor, wat wijst op onvoldoende begeleiding en toezicht.

De belangrijkste uitdagingen op belastinggebied zijn de belastingontduiking te verminderen en de belastinginning minder duur en minder tijdrovend te maken, zowel voor de belastingplichtigen als voor de overheid. Tsjechië heeft de naleving van de belastingwetgeving en de bestrijding van belastingontduiking als prioriteiten aangemerkt en neemt op deze gebieden een aantal stappen. In 2015 zijn verschillende maatregelen genomen betreffende zowel directe als indirecte belastingen en voor 2016 zijn verdere maatregelen gepland. Toch zijn de nalevingskosten nog steeds te hoog. Standaardisering van de belastinggrondslagen voor de personenbelasting, de sociale bijdragen en de gezondheidszorgbijdragen zou helpen om het belastingstelsel te vereenvoudigen, maar deze wijziging is niet ingevoerd en er zijn momenteel geen plannen om deze kwestie aan te pakken. De werkzaamheden om de belastingaangiften te vereenvoudigen en het gebruik van vooraf ingevulde formulieren te doen toenemen, worden niet systematisch uitgevoerd. In plaats van het btw-stelsel te vereenvoudigen, heeft Tsjechië in 2014 een derde btw-tarief ingevoerd. Bij het wegwerken van de verschillen in de fiscale behandeling van werknemers en zelfstandigen is beperkte vooruitgang geboekt. De fiscale ontvangsten in Tsjechië zijn nog sterk afhankelijk van de belasting op arbeid, en bij de werknemers met een laag inkomen, met name die zonder kinderen, is de belastingdruk op arbeid vrij hoog. De maatregelen die in 2015 van kracht worden, verminderen enigszins de belasting op arbeid voor specifieke groepen, maar zullen in het algemeen een beperkte impact hebben. De vastgoed- en milieubelastingen (behalve voor brandstoffen) blijven laag, wat aangeeft dat er ruimte is om belastingen weg te halen van arbeid.

In 2014 is beperkte vooruitgang geboekt bij het versnellen van de hervorming van de gereglementeerde beroepen, maar het in april 2015 aangenomen tussentijds nationaal actieplan bevat een aantal concrete maatregelen en acties om het regelgevend kader te verbeteren en om ongerechtvaardigde en onevenredige voorschriften te schrappen.

De inspanningen van de afgelopen jaren om het probleem van de corruptie aan te pakken, hebben ernstige vertragingen opgelopen. Het meest recente actieplan voor corruptiebestrijding heeft betrekking op een aantal prioritaire gebieden. Daarbij gaat het om rechtsbesluiten inzake financiële controle, het openbaar ministerie, de financiering van politieke partijen, de bescherming van klokkenluiders, een nieuw beleid voor het beheer van overheidsbedrijven en een wijziging van de wet inzake vrije toegang tot informatie. Maar blijkbaar wordt weinig gedaan om ervoor te zorgen dat die rechtsbesluiten worden aangenomen. Met de aanneming en uitvoering van de ambtenarenwet en daarmee samenhangende maatregelen is Tsjechië begonnen om de problemen op het gebied van de efficiëntie en de stabiliteit van zijn openbaar bestuur aan te pakken. Zowel de administratieve en regelgevende belemmeringen op het gebied van de investeringsplanning als het gebrek aan transparantie en de lange duur van de procedures voor het verkrijgen van bouw- en grondgebruikvergunningen vormen een rem voor overheidsinvesteringen. De afgelopen jaren lag de focus van een aantal initiatieven op de overheidsopdrachten, maar transparantie is nog steeds een punt van zorg. Met name worden overheidsopdrachten nog steeds niet in een centraal register bekendgemaakt. De doeltreffendheid van de procedures voor overheidsopdrachten wordt afgeremd door de ontoereikende begeleiding en opleiding van de aanbestedende diensten. Het toezicht op het systeem blijft zwak.

De totale werkgelegenheid is momenteel hoog, maar sommige kansarme bevolkingsgroepen blijven ondervertegenwoordigd op de arbeidsmarkt. Hierbij gaat het onder meer om ouders met jonge kinderen, laaggeschoolde werknemers, personen met een handicap en Roma. Er zijn stappen gezet om de efficiëntie en de doeltreffendheid van de openbare diensten voor arbeidsvoorziening te versterken. De werkgelegenheid onder jongeren neemt toe en de openbare diensten voor arbeidsvoorziening proberen hun diensten vooral op de jongeren af te stemmen. Het gebrek aan betaalbare en hoogwaardige kinderopvang en de beperkte toepassing van flexibele werktijdregelingen maken het voor vrouwen met kinderen moeilijk om aan de arbeidsmarkt deel te nemen. Er zijn stappen gezet om voor meer kinderopvang te zorgen, maar het beleid ter ondersteuning van de opvang voor de jongste kinderen is nog steeds ontoereikend.

De onderwijsresultaten in Tsjechië zijn de afgelopen jaren verbeterd, maar er zijn nog steeds structurele problemen. De deelname aan het tertiair onderwijs is snel toegenomen, maar er is bezorgdheid ontstaan rond het verlies aan vaardigheden van jonge afgestudeerden uit het tertiair onderwijs. Gehoopt wordt dat de langverwachte hervorming van het hoger onderwijs, die normaal gezien in 2015 wordt goedgekeurd, tot de invoering van institutionele accreditering, een sterkere interne kwaliteitsborging en een groter gebruik van profilering van studenten zal leiden en de financiering zal verbeteren. In het verplichte onderwijs moeten meer leerkrachten in dienst worden genomen, maar de lage lonen en een negatieve perceptie van het beroep maken het moeilijk getalenteerde kandidaten aan te trekken. Een nieuwe loopbaanstructuur die zowel de indienstneming van leerkrachten als hun professionele ontwikkeling moet verbeteren, moet in het eerste halfjaar van 2015 worden afgerond en in september 2016 worden ingevoerd. Het totale effect ervan zal evenwel grotendeels afhangen van de beschikbare financiering. Een alomvattende benadering om slecht presterende scholen en leerlingen te evalueren en te ondersteunen is er intussen nog steeds niet. De invoering van een dergelijke aanpak zou de efficiëntie en de gelijke kansen in het onderwijs kunnen verbeteren. Hoewel de regering een alomvattende strategie voor het onderwijs heeft goedgekeurd, is de vooruitgang bij het inclusiever maken van het onderwijs gering. Jonge mensen uit lage sociaaleconomische milieus, zoals de Roma, blijken minder succesvol te zijn in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.

In de context van het Europees semester heeft de Commissie een brede analyse van het economische beleid van Tsjechië verricht. Deze analyse is gepubliceerd in het landenverslag 2015. Voorts heeft de Commissie zowel het convergentieprogramma als het nationale hervormingsprogramma doorgelicht en onderzocht welk gevolg is gegeven aan de aanbevelingen die in eerdere jaren tot Tsjechië zijn gericht. Daarbij heeft zij niet alleen gekeken naar de relevantie ervan voor een houdbaar budgettair en sociaaleconomisch beleid in Tsjechië, maar is zij ook nagegaan of de EU-regels en -richtsnoeren in acht zijn genomen, gezien de noodzaak de algemene economische governance van de Unie te versterken door middel van een EU-inbreng in toekomstige nationale besluiten. De aanbevelingen in het kader van het Europees semester worden in de onderstaande aanbevelingen 1 tot en met 4 weergegeven.

In het licht van deze beoordeling heeft de Raad het convergentieprogramma onderzocht en zijn advies (6) daarover is met name in onderstaande aanbeveling 1 weergegeven,

In 2016 een budgettaire aanpassing van 0,5 % van het bbp halen. De kostenefficiëntie en het beheer van de gezondheidszorgsector verder verbeteren.

Belastingontduiking bestrijden, het belastingstelsel vereenvoudigen en het corruptiebestrijdingsplan uitvoeren. Maatregelen nemen om de transparantie en de efficiëntie van openbare aanbestedingen te verhogen, met name door de opstelling van een centraal register voor overheidsopdrachten en het opvoeren van begeleiding en toezicht.

De hoge belastingdruk op mensen met een laag inkomen verlagen door de belastingheffing te verleggen naar andere gebieden. De beschikbaarheid van betaalbare kinderopvang verder verbeteren.

De hervorming van het hoger onderwijs goedkeuren. Zorgen voor een adequate opleiding van de leerkrachten, slecht presterende scholen ondersteunen en maatregelen nemen om de participatie van kansarme kinderen, onder wie Roma, te verhogen.