Geactualiseerde convergentieprogramma van Tsjechië voor de periode 2007-2010 - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 74/24

Op 4 maart 2008 heeft de Raad het geactualiseerde convergentieprogramma van de Tsjechische Republiek voor de periode 2007-2010 onderzocht.

De Tsjechische Republiek maakt een periode van sterke groei door, die op middellange termijn naar verwachting zal afzwakken. De recente scherpe daling van de werkloosheid is voornamelijk te danken aan conjuncturele factoren. De arbeidsmarkt lijkt nog bepaalde starheden te vertonen die van structurele aard zijn. Dit blijkt uit het hoge aantal vacatures, mismatches tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden en regionale werkloosheidsverschillen. Deze problemen moeten in het toekomstige werkgelegenheidsbeleid worden aangepakt.

Het stabilisatieprogramma van 2007 lijkt een stap in de goede richting, hoewel verdere maatregelen nodig zijn om de budgettaire consolidatie voort te zetten. Met name bestaan er gezien de vergrijzing en de huidige staat van het pensioenstelsel en de gezondheidszorg nog risico's voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn. Een gedegen pensioenhervorming kan ook een gunstige uitwerking hebben op de potentiële groei. Door de stijging van de indirecte belastingen en de internationale grondstoffenprijzen zal de inflatiedruk toenemen, ook al heeft de Tsjechische Republiek op het gebied van prijsstabiliteit een goede staat van dienst opgebouwd.

Volgens het convergentieprogramma komt de bbp-groei in 2007 uit op zo'n 6 % en vlakt deze af tot ongeveer 5 % in de rest van de programmaperiode. Afgaande op de thans beschikbare informatie (2) lijkt dit scenario van plausibele hypothesen uit te gaan. Volgens de najaarsprognoses 2007 van de diensten van de Commissie blijft de particuliere consumptie door de sterke loonsverhogingen in de particuliere sector en door de stijgende werkgelegenheid krachtig, maar wordt het hoge niveau van 2007 niet vastgehouden vanwege de door de regering beoogde budgettaire consolidatie. Zowel het convergentieprogramma als de najaarsprognoses van de diensten van de Commissie gaan ervan uit dat de inflatie in 2008 door de stijging van de indirecte belastingen en de grondstoffenprijzen sterk toeneemt. Daarvan kan een negatieve invloed uitgaan op de nominale convergentie.

Voor 2007 wordt het overheidstekort in de najaarsprognoses van de diensten van de Commissie en in het convergentieprogramma geraamd op 3,4 % van het bbp, zijnde 0,6 procentpunt onder het streefcijfer van de vorige actualisering. Recente informatie over de uitvoering van de begroting wijst er echter op dat het uiteindelijke resultaat over 2007 duidelijk beter kan uitvallen dan waarop in het huidige programma wordt gerekend; en de meest recente informatie doet vermoeden dat het algemene tekort in 2007 circa 2 % van het bbp zou kunnen zijn. Het meevallende begrotingsresultaat is voornamelijk te danken aan het basiseffect van een ontvangstenquote die in 2006 hoger is uitgevallen dan in het voorgaande convergentieprogramma nog was verwacht, aan enige beperking van de uitgaven in 2007 en aan een dynamische groei van de ontvangsten omdat de nominale bbp-groei krachtiger was dan verwacht. Als het tekort over 2007 inderdaad lager uitvalt dan het begrotingsresultaat van 2006, is dit in lijn met het verzoek in het advies van de Raad van 10 juli 2007 over de vorige actualisering van het convergentieprogramma (3), namelijk om de verslechtering van de begroting in 2007 binnen de perken te houden.

De begrotingsstrategie van het programma is er vooral op gericht het buitensporig tekort in 2008 te corrigeren en de consolidatie daarna voort te zetten tot de middellangetermijndoelstelling (MTD) — een structureel tekort van 1 % van het bbp — in 2012 is bereikt. Het overheidstekort loopt terug van 3,4 % van het bbp in 2007 naar 2,9 % in 2008, 2,6 % in 2009 en 2,3 % in 2010. Het primaire tekort volgt eenzelfde traject en daalt van 2,3 % van het bbp in 2007 naar 1,1 % in 2010. De consolidatie vindt voornamelijk aan de uitgavenzijde plaats. Zo wordt de verwachte daling van de ontvangstenquote (deels door de invoering van een vlaktaks in 2008) meer dan goedgemaakt door een daling van de uitgavenquote. De uitgaven dalen over een breed front, maar het duidelijkst bij de sociale voorzieningen. De enige rubriek waarin de uitgaven als percentage van het bbp stijgen, zijn de overheidsinvesteringen. Door het meevallende resultaat van 2006 zijn de streefcijfers voor de overheidsfinanciën beter dan in het vorige convergentieprogramma. Aangezien het overheidstekort over 2007 in de meest recente raming nog lager uitvalt, zouden deze streefcijfers redelijk gemakkelijk haalbaar moeten zijn.

Het resultaat over 2008 kan gunstiger uitvallen dan verwacht terwijl de risico's voor de begrotingsresultaten vanaf 2009 elkaar in evenwicht houden. De Tsjechische Republiek heeft in het verleden vaker een lager tekort gerealiseerd dan waarop eerder was gerekend, en de meest recente raming voor 2007 is duidelijk beter dan in het programma wordt voorspeld. Daardoor kan een gunstig basiseffect ontstaan vanaf 2008. Ook al zijn goede belastingramingen vanwege de grote omvang van de fiscale wijzigingen moeilijk te maken, toch lijken deze ramingen in het programma aan de voorzichtige kant. Daar staat tegenover dat het voor de beoogde consolidatie nodig is dat de uitgaven goed in toom worden gehouden (waarbij wordt gedacht aan loonmatiging en banenreductie in de publieke sector), maar dat in voorgaande jaren niet de hand is gehouden aan uitgavenplafonds. Voor de jaren na 2008 moeten nog meer consolidatiemaatregelen verder worden uitgewerkt.

Gezien deze risicobeoordeling, en met name gezien het meevallende resultaat over 2007, lijkt het buitensporig tekort overeenkomstig de aanbeveling van de Raad in 2008 te worden gecorrigeerd met de begrotingskoers van het programma. Voorwaarde is wel dat de uitgaven onder controle blijven en dat de budgettaire risico's van de fiscale hervormingen in het stabilisatieprogramma nauwlettend in het oog worden gehouden. In de programmaperiode wordt echter geen veiligheidsmarge bereikt die ruim genoeg is om te voorkomen dat het tekort bij normale macro-economische fluctuaties de drempel van 3 % van het bbp overschrijdt. Om in lijn te blijven met het stabiliteits- en groeipact, moet het uit het programma blijkende aanpassingstempo richting de MTD in de jaren na de correctie van het buitensporige tekort worden opgevoerd en gebaseerd worden op concrete maatregelen. Hoewel de Tsjechische Republiek een periode van krachtige groei heeft doorgemaakt, is, gezien de programmadoelstelling voor 2010, met name in 2011 en 2012 een forse inspanning nodig om de MTD in 2012 te bereiken.

De Tsjechische Republiek lijkt een ernstig risico te lopen wat de houdbaarheid van zijn overheidsfinanciën betreft. De budgettaire uitgangssituatie van het programma is niet sterk genoeg om de schuldquote op lange termijn te stabiliseren. Van de vergrijzing gaat een veel groter langetermijneffect op de begroting uit dan gemiddeld in de EU het geval is. Dit komt met name doordat de pensioenuitgaven als percentage van het bbp en de uitgaven in de gezondheidszorg een forse stijging te zien zullen geven. Door met name bij de pensioenen en in de gezondheidszorg structurele hervormingsmaatregelen te treffen om de duidelijke stijging van leeftijdsgerelateerde uitgaven te beteugelen, zouden de risico's voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën verminderen. Terwijl wel eerste stappen zijn gezet om de gezondheidszorg te hervormen, wordt nog gewacht op een strak gefaseerde hervorming van het pensioenstelsel.

Het convergentieprogramma sluit slechts tot op zekere hoogte aan bij het uitvoeringsverslag van oktober 2007 van het nationale hervormingsprogramma (NHP). Het NHP noemt een aantal maatregelen om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn te verbeteren, de financiële middelen voor en de kwaliteit van onderwijs en onderzoek te verhogen en werken aantrekkelijker te maken. Hoewel het convergentieprogramma niet systematisch informatie verschaft over de rechtstreekse budgettaire kosten van de voornaamste voorgenomen NHP-hervormingen, lijken de begrotingsprojecties van het programma rekening te houden met de gevolgen van de in het NHP-uitvoeringsverslag genoemde hervormingen voor de overheidsfinanciën.

Gezien de beperkte acties om het pensioenstelsel en de gezondheidszorg te hervormen, sluit de begrotingsstrategie van het programma slechts deels aan bij de landenspecifieke globale richtsnoeren voor het economisch beleid op het gebied van het begrotingsbeleid die zijn opgenomen in de in het kader van de Lissabon-strategie uitgevaardigde geïntegreerde richtsnoeren.

Wat de in de gedragscode voor stabiliteits- en convergentieprogramma's gespecificeerde gegevensvereisten betreft, bevat het programma alle verplichte en de meeste facultatieve gegevens (4).

het waarschijnlijk meevallende begrotingsresultaat van 2007 te gebruiken om het tekort in 2008 ruimer onder de referentiewaarde van 3 % van het bbp te brengen door de uitgaven in toom te blijven houden;

de hoge economische groei te gebruiken om nog meer vaart te zetten achter de aanpassing zodat zo snel mogelijk een veiligheidsmarge wordt opgebouwd die voorkomt dat de referentiewaarde wordt overschreden, en de MTD sneller te bereiken;

met de nodige hervormingen in het pensioenstelsel en de gezondheidszorg de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn te verbeteren, dit gezien de verwachte stijging van leeftijdsgerelateerde uitgaven.