A.W.F. Idenburg - Hoofdinhoud

Vooraanstaand ARP-politicus in de eerste helft van de twintigste eeuw en belangrijk ideoloog van de ethische politiek in Nederlands-Indië. Had in Indië een militaire loopbaan doorlopen en werd in 1901 Tweede Kamerlid. In 1902 volgde al een benoeming tot minister van Koloniën, een functie die hij driemaal zou bekleden. Verder was hij Gouverneur van Suriname, Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië i, Eerste Kamerlid en staatsraad. Père noble van de ARP, die geliefd was bij zijn achterban vanwege zijn vroomheid. Gematigde en samenbindende figuur, die bemiddelde bij diverse conflicten, onder meer tussen Kuyper i en Heemskerk i. Onderhield vriendschappelijke contacten met Kuyper en werd door deze als zijn opvolger gezien. Hield dat zelf echter af, onder andere vanwege zijn gezondheid. Werd bovendien enigszins gekweld door twijfel aan eigen capaciteiten. Adviseur van de koningin.

ARP
functie(s) in de periode 1901-1935: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister, lid Raad van State, Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië, Gouverneur van Suriname

• - 

  adjudant en kabinetschef van de commandant van het Oost-Indisch Leger, luitenant-generaal J.A. Vetter, van juli 1896 tot 1901
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1901 tot 25 september 1902 (voor het kiesdistrict Gouda)
• - 

  minister van Koloniën, van 25 september 1902 tot 16 augustus 1905
• - 

  Gouverneur van Suriname, van 18 november 1905 tot 28 februari 1908 (benoemd bij K.B. van 14 september 1905)
• - 

  minister van Koloniën, van 18 mei 1908 tot 16 augustus 1909
• - 

  Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië, van 18 december 1909 tot 21 maart 1916 (benoemd bij K.B. van 21 augustus 1909)
• - 

  ambteloos, van maart 1916 tot 9 september 1918
• - 

  minister van Koloniën, van 9 september 1918 tot 13 november 1919
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 7 oktober 1920 tot 19 december 1924 (1920-1923 voor Zuid-Holland)
• - 

  lid politieke hoofdredactie "De Standaard", antirevolutionair dagblad voor Nederland, van 10 november 1920 tot 1 april 1922
• - 

  fractievoorzitter ARP Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 10 januari 1922 tot 19 december 1924
• - 

  lid Raad van State, van 17 februari 1925 tot 28 februari 1935 (benoemd bij K.B. van 17 december 1924)

• - 

  minister van staat, van 22 augustus 1923 tot 28 februari 1935

• - 

  tweede luitenant der genie, Oost-Indisch Leger, van december 1882 tot 1883
• - 

  eerste luitenant der genie, Oost-Indisch Leger, van 1883 tot 1892
• - 

  kapitein der genie, Oost-Indisch Leger, van 1892 tot 1896

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid college van directeuren Vereniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag (Vrije Universiteit) te Amsterdam, van 1 juli 1931 tot 1 juli 1935
• - 

  lid Comité tot herdenking van de afscheiding van 1834, Gereformeerde Kerken, van augustus 1933 tot 1934

• - 

  lid afdeling Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (Raad van State)
• - 

  lid afdeling Koloniën (Raad van State)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Was in de periode 1901-1902 koloniaal woordvoerder van de ARP in de Tweede Kamer
• - 

  Sprak als Eerste Kamerlid over uiteenlopende onderwerpen (Suriname, binnenlands bestuur, kiesrecht, defensie, financiën, handel)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Benoemde in 1904 J.B. van Heutsz tot Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië
• - 

  Steunde als minister en Gouverneur door de zending opgezette projecten, zoals ziekenhuis- en scholenbouw

• - 

  Bracht in 1903 de Decentralisatiewet (voor Nederlands-Indië) tot stand, die de mogelijkheid voor een zekere autonomie in Nederlands-Indië opende en voor zelfbestuur van gewesten en delen van gewesten. Op grond van deze wet werden gemeenten gevormd en werden voor de vijftien gewesten op Java en Madura gewestelijke raden ingesteld.
• - 

  Bracht in 1903 een wijziging van de Indische Comptabiliteitswet tot stand, waarbij de bepaling over de bijdrage van Nederlands-Indië aan het moederland werd geschrapt. Hiermee werd het einde van de 'batig slot'-politiek vastgelegd. Tevens kreeg Nederlands-Indië financiële steun in de vorm van een renteloos voorschot van f 30 miljoen (verdeeld over vijf of zes jaren). In de begroting van 1905 werd dit omgezet in een schenking van f 40 miljoen. Het wetsvoorstel was in 1900 ingediend door minister Cremer.

• - 

  Zijn ambtsperiode als G.G. werd met ruim een jaar verlengd vanwege de Eerste Wereldoorlog
• - 

  Nam in 1919 ontslag als minister vanwege zijn gezondheid
• - 

  Werd tijdens de kabinetscrisis van 1925/1926 als minister van staat enkele malen geraadpleegd door de koningin. Adviseerde haar Cort van der Linden of De Geer tot formateur te benoemen. Stond in hoog aanzien bij de koningin.

• - 

  Zijn broer was predikant
• - 

  Een dochter van hem was gehuwd met een zoon van G.A.A. Middelberg, Tweede Kamerlid. Deze schoonzoon, ir. L.R. Middelberg, was burgemeester van Zoetermeer (1931-1938) en van Ede (1938-1941).

• - 

  Werd in 1920 bij een tussentijdse verkiezing in Provinciale Staten van Zuid-Holland met 40 van de 72 stemmen gekozen. Op Th. Stoop (sdap) werden 19 stemmen uitgebracht en op A. Plate (lib) 12 stemmen.
• - 

  Werd in 1922 bij de verkiezing van Eerste Kamerleden in Provinciale Staten van Zuid-Holland met 42 van de 71 stemmen herkozen. Op Th. Stoop (sdap) werden 16 stemmen uitgebracht en op P. Rink (lib.) negen stemmen.
• - 

  Werd in 1923 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep IV: Zuid-Holland

• - 

  vicepresident Raad van Nederlands-Indië, 1905 (koos voor Gouverneurschap van Suriname)
• - 

  kabinetsformateur, 1918 (geweigerd vanwege gezondheid en onervarenheid op binnenlands bestuur)
• - 

  lid Tweede Kamer, september 1918 (benoeming niet aangenomen vanwege benoeming tot minister)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  "Briefwisseling Kuyper-Idenburg, verzorgd, ingeleid en toegelicht door J. de Bruijn en G. Puchinger" (1985)
• - 

  J.W. van der Jagt. "Imperialisme, moraal en het bestuur van A.W.F. Idenburg" (2021)
• - 

  C. Fasseur, "Idenburg, Alexander Willem Frederik (1861-1935)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 265
• - 

  H. van der Jagt, "Engelen uit Europa. A.W.F. Idenburg en de moraal van het Nederlandse imperialisme" (2022)
• - 

  "Het Vaderland", 28 febr. 1935
• - 

  Ned. Patriciaat, 1950

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.