(Mede)wetgeving Tweede Kamer - Hoofdinhoud

De Tweede Kamer i is medewetgever. Dat komt tot uiting in diverse parlementaire rechten. De Tweede Kamer stemt over alle wetsvoorstellen, bepaalt mede de tekst van wetsvoorstellen en Tweede Kamerleden i kunnen zelf een wetsvoorstel i indienen. Dankzij het recht om wetsvoorstellen te wijzigen, heeft de Tweede Kamer ook invloed op de begroting i. De Tweede Kamer moet het doen van uitgaven toestaan en kan begrotingsposten verhogen of verlagen.

Bij verdragen heeft de Kamer de mogelijkheid om te vragen om uitdrukkelijke goedkeuring. Dit geldt ook bij sommige uitvoeringsmaatregelen (algemene maatregelen van bestuur i).

Sinds 2004 kunnen Tweede Kamerleden tevens een initiatiefnota i uitbrengen, waarmee zij een maatschappelijk probleem op de politieke agenda kunnen plaatsen. Dit kan later tot wetgeving leiden.

Ieder wetsvoorstel komt bij de Tweede Kamer in stemming. Dat gebeurt soms zonder dat er in de Kamer over gesproken is, maar soms ook na een uitgebreide schriftelijke en mondelinge behandeling. Dat is afhankelijk van de omvang en betekenis van het wetsvoorstel. Soms wordt alleen een klein onderdeel van een wet vanwege technische redenen gewijzigd. Dan is uitvoerige behandeling niet nodig. Als de Tweede Kamer zonder debat stemt over een wetsvoorstel spreken we van een hamerstuk.

Een wetsvoorstel wordt na aanneming doorgestuurd naar de Eerste Kamer i, die het wetsvoorstel eveneens bespreekt en er ook over stemt.

Voordat een wetsvoorstel in stemming komt, wordt ook gestemd over alle onderdelen van het wetsvoorstel. Ingewikkelde wetsvoorstellen bestaan soms uit tientallen onderdelen en artikelen. Het kan voorkomen dat een bepaald onderdeel of artikel van een wetsvoorstel wordt verworpen, maar dat het wetsvoorstel zelf wel wordt aangenomen.

De Tweede Kamer i heeft sinds de Grondwetsherziening van 1848 het recht van amendement, dat wil zeggen de mogelijkheid wijzigingen (verbeteringen) aan te brengen in een voorliggend wetsvoorstel i. Ieder Kamerlid heeft het recht amendementen in te dienen. Een amendement kan worden ingediend zodra een wetsvoorstel in handen van een commissie is gesteld tot aan het moment dat het voorstel wordt aangenomen of verworpen.

Het samenstel van parlementaire rechten op het gebied van de Rijksbegroting i wordt budgetrecht of begrotingsrecht genoemd. Zo moeten begrotingswetsvoorstellen (wijzigingsvoorstellen daarvoor) worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. Het kabinet i is het parlement ook achteraf verantwoording schuldig over het gevoerde begrotingsbeleid. In tegenstelling tot de Eerste Kamer i kan de Tweede Kamer i de begrotingen ook zelf wijzigen (amenderen).

Tweede Kamerleden i hebben het recht om zelf een voorstel voor een wet i aan de Tweede Kamer i aan te bieden: het recht van initiatief. Een dergelijk voorstel wordt op vrijwel dezelfde wijze door het parlement behandeld als wetsvoorstellen die door de regering i worden ingediend.

Internationale verdragen worden door de regering i gesloten. In de regel komt het parlement i daar niet direct bij te pas. Zij worden stilzwijgend goedgekeurd. Voor sommige verdragen geldt dat altijd instemming van het parlement nodig is. Bovendien kan eenvijfde deel van de Tweede of Eerste Kamer de regering binnen dertig dagen uitdrukkelijke goedkeuring vragen. In dat laatste geval dient de regering een voorstel voor een zogenaamde goedkeuringswet in.

Een voorstel voor een goedkeuringswet wordt op dezelfde wijze als andere wetsvoorstellen door beide Kamers behandeld. Wijzigingen (amendering) van het verdrag zijn overigens niet mogelijk.

Belangrijke plannen op het gebied van de ruimtelijke ordening worden opgenomen in een voorgenomen Structuurvisie. De Tweede Kamer kan binnen vier weken na het verschijnen daarvan vragen om openbare behandeling. Een recent voorbeeld is de Structuurvisie Windenergie op land.

Ook bij uitvoeringsbesluiten van bepaalde wetten (algemene maatregelen van bestuur) geldt soms de mogelijkheid voor de Tweede Kamer om te vragen om uitdrukkelijke goedkeuring. Als daarom wordt gevraagd, dient de regering een speciaal goedkeuringswetsvoorstel in.

Vooruitlopend op (initiatief)wetgeving wordt soms een initiatiefnota door (een) Tweede Kamerlid/leden uitgebracht.

In een initiatiefnota kan een Tweede Kamerlid i een bepaalde beleidskwestie aan de orde stellen en daarover voorstellen doen. Als regel komt de regering met een reactie. De nota wordt vervolgens besproken door de Tweede Kamer i, meestal in een algemeen overleg i van de betreffende Kamercommissie. Dat debat kan vooraf worden gegaan door een schriftelijke voorbereiding waarin andere Kamerleden vragen kunnen stellen. Verder kan aan het kabinet om een reactie worden gevraagd op de nota.

Meer over

Bent u als journalist of wetenschapper op zoek naar statistische gegevens over moties, stemgedrag, Kamervragen of andere parlementaire activiteiten? PDC, partner van het Montesquieu Instituut, kan deze gegevens onder voorwaarden beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek en journalistieke publicaties. Neem voor meer informatie contact op.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC i van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.