Functie en positie regering/kabinet - Hoofdinhoud
De regering bestaat uit de Koning i en ministers, terwijl het kabinet bestaat uit ministers en staatssecretarissen. De Koning is het staatshoofd maar in de praktijk heeft hij geen macht. Het kabinet bepaalt in gezamenlijkheid het beleid en alle ministers zijn daarvoor verantwoordelijk.
De ministers moeten verantwoording afleggen aan het parlement voor hun beleid en voor het optreden van de Koning. Daarnaast zijn zij ook afhankelijk van het vertrouwen van het parlement. Als een motie van wantrouwen i door een meerderheid van de Tweede Kamer i wordt gesteund, kan het ook individuele ministers dwingen om af te treden.
Alle wetsvoorstellen die aangenomen worden in de ministerraad i, moeten worden bekrachtigd door de Tweede en de Eerste Kamer i. De macht van het kabinet en de regering is dus begrensd.
-
De Koning
Nederland is een koninkrijk. Dat betekent dat een koning het staatshoofd is of eigenlijk: het 'onschendbare deel' van de regering. Het Statuut voor het Koninkrijk bepaalt dat de Kroon van het Koninkrijk wordt gedragen door de erfgenamen van koningin Juliana i. Sinds 30 april 2013 is Willem-Alexander i koning der Nederlanden.
-
Verhouding tot Tweede Kamer
De vertrouwensregel houdt in dat een minister i, staatssecretaris i of het kabinet i als geheel moet aftreden als zij niet langer het vertrouwen genieten van het parlement (lees: de Tweede Kamer i). De vertrouwensregel zegt dus niet dat bewindspersonen per se moeten aftreden als ze een fout hebben gemaakt.
-
Kamerontbinding
Als een kabinet i gevallen is, wordt als regel de Tweede Kamer ontbonden. De regering heeft daar Grondwettelijk het recht toe. Door Kamerontbinding kan de regering bij een conflict een uitspraak van de kiezers vragen. Die 'regel' bestaat sinds 1972. Na een besluit tot Kamerontbinding moeten altijd binnen 40 dagen nieuwe verkiezingen i worden uitgeschreven.
-
Ministeriële verantwoordelijkheid en vertrouwensregel
De ministeriële verantwoordelijkheid houdt in dat ministers i, gezamenlijk en afzonderlijk, verantwoording aan het parlement i afleggen voor hun beleidsdaden. Zij alleen zijn (politiek) verantwoordelijk voor wetgeving en beleid. De Koning i, die tevens deel uitmaakt van de regering, is dat niet. De staatssecretarissen i zijn eveneens politiek aansprakelijk.
-
Homogeniteit
Door de sinds 1848 bestaande (politieke) ministeriële verantwoordelijkheid i regeert de Koning alleen nog in naam, maar bepalen feitelijk de ministers i gezamenlijk het regeringsbeleid. Om de eenheid (homogeniteit) tussen de ministers te bevorderen, vergaderen zij in de ministerraad i en komen zij samen tot besluiten. Voor de besluitvorming in die raad is een (intern) Reglement van Orde i opgesteld.
Meer over