Volkspartij tegen de Enge Buren anno 2009 - Hoofdinhoud

VVD lijsttrekker Hans van Baalen i zei gister in Tros Kamerbreed dat hij niet wil dat “andere mensen, uit andere landen” over Nederlanders kunnen beslissen in Europa. Hij trekt er een vies gezicht bij.

Ineens moet ik denken aan het interview uit 1976 van het Simplisties Verbond met de Heer Breur, voorzitter van de “Volkspartij tegen de Enge Buren”. Enge Buren zijn bijvoorbeeld mensen die enge kookluchtjes hebben, of die er gewoon eng uitzien. De Volkspartij tegen de Enge Buren richt zich tegen enge buren in het algemeen, en enge buren van partijleden in het bijzonder. Als de interviewer suggereert dat de Heer Breur zelf misschien ook wel een Enge Buur is, ontsteekt die laatste in grote toorn en zegt met afgeknepen stem “Ik ben niet eng. Ik ben NIET eng!”.

Ik vond deze sketch van Koot en Bie altijd al hilarisch, maar in de context van het debat over Europa ook weer hoog actueel.

Van Baalen lijkt te denken dat er buiten de landsgrenzen hele enge, rare mensen wonen, die zomaar de meest verschrikkelijke beslissingen zouden kunnen nemen. Neen, aan dat gevaar kunnen we Nederlanders niet blootstellen! Laten we beslissingen veilig onder ons nemen, want Nederlanders zijn tenminste verstandige, redelijke en betrouwbare mensen, lijkt Van Baalen te zeggen. Nooit ofte nimmer geven we de Enge Buren zeggenschap over ons leven!

De oude Grieken deden het al: Wij-Zij denken. De Grieken waren beschaafd, alle niet-Grieken waren Barbaren. Hans van Baalen voegt zich in deze traditie: Nederlanders zijn beschaafd, de rest is niet te vertrouwen. “Anderen” verbrassen ons geld, bedreigen onze identiteit, willen ons eigenlijk overheersen.

Maar er is geen enkele reden onze mede-Europeanen te wantrouwen. Dat we al zestig jaar in vrede en welvaart leven hebben we voor elkaar gekregen door samenwerking en onderling vertrouwen. En na twintig eeuwen van wantrouwen, oorlog en ellende, is vertrouwen en samenwerking een buitengewoon succesvol recept gebleken. Als je bedenkt hoeveel Europeanen van elkaar te lijden hebben gehad in de recente geschiedenis (WOII, de troubles in Noord-Ierland, de dictaturen in Oost-Europa, Franco, Papadopoulos, de Balkanoorlogen en ga zo maar door) is het een mirakel dat we erin zijn geslaagd om vreedzaam samen te leven in de Europese Unie i.

Wij Europeanen blijken in staat tot grootse dingen, als we het samen doen. We hebben samen een Europese Unie geschapen waar de kwaliteit van leven hoger is dan waar dan ook ter wereld. Met het hoogste welvaartspeil, met zestig jaar vrede, vrijheid en democratie, met een stijgende levensverwachting en steeds betere gezondheid, met het hoogste opleidingsniveau. We hebben het verscheurde Europese continent herenigd.

Dat hebben we alleen voor elkaar gekregen door samenwerking in onderling vertrouwen. Er is ook geen enkele reden om mensen uit andere landen te wantrouwen vanwege hun nationaliteit. Integendeel: we blijken het wonderwel eens te kunnen worden over onze gedeelde waarden en doelen.

Door Wij-Zij denken, door de ander tot een karikatuur te reduceren, of zelf tot een schrikbeeld, wordt wantrouwen jegens de ander aangewakkerd. Het verleden heeft afdoende aangetoond dat het karikaturiseren van de ander en generaliseren tot veel ellende kan leiden.

Het soort van wantrouwen dat Hans van Baalen tentoonspreidt zegt minder over de onbetrouwbaarheid van de ander, dan over ons eigen gebrek aan zelfvertrouwen. Waarom zijn we zo bang dat de ander ons de baas gaat worden? Waarom geloven we dat onze eigen waarden, onze identiteit, onze manier van leven zo makkelijk het onderspit zullen delven? Waarom voelen we ons voortdurend bedreigd? Terwijl in de werkelijkheid wij Nederlanders en wij Europeanen erin zijn geslaagd een maatschappij op te bouwen waar mensen vrijer en veiliger zijn dan waar ook ter wereld. Overal wordt met bewondering (of soms afgunst) naar ons gekeken. We hebben alle reden om te blaken van zelfvertrouwen!

In de VS is de politiek van wantrouwen op 4 november vervangen door de politiek van vertrouwen en zelfvertrouwen. Hoog tijd dat we dat in Europa ook gaan doen!