Centen en handtasjes - Hoofdinhoud
Geheel volgens verwachting roept het voorstel van Eurocommissaris Lewandowski voor eigen middelen voor de EU heftige reacties op in de hoofdsteden van Europa. Maar in plaats van hun vertrouwde licht Eurosceptische reflex, zouden de regeringen er goed aan doen het voorstel serieus te bekijken. Europa heeft dringend behoefte aan een moderne, transparante begroting, toegesneden op de prioriteiten en uitdagingen van deze tijd.
De Europese “schatkist” wordt voor een deel gevuld met zogeheten “eigen middelen”, die rechtstreeks naar de EU vloeien (vooral uit BTW), en voor een deel met nationale bijdragen. Het aandeel nationale bijdrage is sinds 1988 gegroeid van circa 10% naar 76%. Naarmate de Lidstaten meer bijdragen uit de nationale begroting, groeide het gekrakeel en de koehandel tussen de Lidstaten over de hoogte van de bijdragen. De bijdragen aan Europa werden door Eurosceptici gretig aangegrepen om een beeld te schetsen van een geldverslindend Europa.
De 7-jarige cyclus van onderhandelingen over de meerjarenbegroting ontaardde in een pandemonium van handtasjes-meppende nationale politici, die allemaal met een zo groot mogelijke buit naar hun nationale kiezers willen terugkeren. In een groeiende EU wordt een compromis over de bijdragen afgekocht met flinke bedragen aan landbouwsubsidies en structuurfondsen. De doelstellingen en prioriteiten van de EU doen volstrekt niet ter zake. Het huidige systeem, ontworpen voor zes Lidstaten een halve eeuw geleden, is een perverse uitruil tussen Lidstaten, dat drijft op het in stand houden van de molen van landbouwsubsidies en structuurfondsen. Met andere woorden: de Britten en de Nederlanders krijgen hun korting, maar dan behoudt Frankrijk het landbouwbeleid. Netto opbrengst voor de burger: nul.
In het huidige systeem zijn de Lidstaten tevens verantwoordelijk voor het uitgeven van het grootste deel van de EU begroting. Daar gaan ze zo slordig mee om, dat er tot op heden nog nooit één enkele jaarrekening is goedgekeurd.
Kortom: het huidige systeem heeft afgedaan.
De Europese Liberale ALDE fractie heeft daarom van de nieuwe Europese Commissie geëist met voorstellen te komen voor eigen middelen voor de EU, waarbij de nationale bijdragen omlaag gaan of worden afgeschaft. De EU begroting moet dienen om Europese prioriteiten te financieren, zoals innovatie, kennis, duurzaamheid, en veiligheid, burgerrechten, buitenlandbeleid.
Lewandowski stelt geen Europese inkomensbelasting voor, maar hij stelt voor dat belastingen die hoe dan ook door veel Lidstaten afzonderlijk zullen worden ingevoerd (op luchtvaart en op financiële transacties), beter op EU niveau kunnen worden ingevoerd, en dan rechtstreeks in de EU begroting vloeien. Volgens die methode vallen ook BTW opbrengsten toe aan de EU begroting. Niks nieuws onder de zon dus.
De EU begroting moet in alle transparantie worden vastgesteld, na een openbare discussie over de prioriteiten, en met volledige medezeggenschap voor het Europees Parlement. Dit verdient de voorkeur boven het huidige systeem. De discussie over eigen middelen is niet makkelijk en zeker niet populair. Het getuigt van moed en visie dat Commissaris Lewandowksi en de ALDE fractie het aan de orde stellen.
Nederland verdient een serieuze inhoudelijke en geïnformeerde discussie over dit onderwerp. Een begroting gaat uiteindelijk niet alleen om de centen, maar vooral over hoe we Europa in de komende jaren vorm geven.