Het actieplan 'hulp op school' van de PvdA - Hoofdinhoud

Met de meeste van onze kinderen gaat het goed. Ze zijn gezonder dan vroeger, ze zijn hoger opgeleid dan vroeger, ze zijn zelfstandiger dan vroeger en ze hebben meer mogelijkheden om te genieten van het leven dan vroeger.

Dat geldt voor de meeste kinderen. Helaas niet voor allemaal. Als je geboren wordt met een handicap is toegankelijk onderwijs nog niet altijd zo vanzelfsprekend zoals we zouden willen. Ook komen relatief veel kinderen niet goed mee op school vanwege bijvoorbeeld gedragsproblemen of een gebrekkige opvoeding thuis. Andere kinderen ondervinden de gevolgen van ouders die kampen verslavingsproblemen of psychiatrische klachten, met verwaarlozing, mishandeling of zelfs de dood van kinderen tot gevolg.

De vraag naar zorg voor onze jeugd neemt de afgelopen jaren dan ook toe. Er is steeds meer vraag naar speciaal onderwijs en jeugdpsychiatrie. Ook de aanspraak op bijzondere ziektekosten door bijvoorbeeld kinderen met een handicap neemt toe.

Het huidige kabinet heeft maar één antwoord voor al deze kinderen: bezuinigen. De effecten daarvan zijn rampzalig voor duizenden kinderen:

Kinderen met handicaps en gedragsproblemen op de bank

Rechts bezuinigt 300 miljoen op het 'passend onderwijs' waar kinderen met bijvoorbeeld gedragsproblemen of een handicap onderwijs krijgen naar hun talenten en mogelijkheden.

De gevolgen: grotere klassen, minder aandacht voor kinderen die dat nodig hebben, 6000 banen minder in het speciaal onderwijs en steeds meer kinderen die niet langer naar school gaan omdat de noodzakelijke begeleiding simpelweg verdwijnt. Kinderen met gedragsproblemen, epilepsie of een meervoudig handicap wordt de kans ontnomen om iets van hun leven te maken.

Een systeemwijziging gecombineerd met bezuinigingen: dat is vragen om ellende

Politiek Nederland is het over één ding eens: we willen kinderen eerder helpen, niet pas als de problemen zo groot zijn geworden dat we eigenlijk te laat zijn. De jeugdzorg moet daarom een versnelde omslag maken naar preventie. Ondertussen loopt het aantal kinderen in de zware zorg helaas op. Twee redenen om niet nu zo hard in te grijpen. De eerste reden is omdat systeemwijzigingen gecombineerd met bezuinigingen op pijnlijke fiasco’s uitdraaien. De tweede reden is hard maar onvermijdelijk: het is vragen om meer zware gevallen die we allemaal koste wat kost willen vermijden.

Een eigen bijdrage van 3400 euro per kind

Ouders van kinderen die gebruik maken van jeugdzorg moeten van dit kabinet een eigen bijdrage betalen van 3400 euro. We hebben het hier in heel veel gevallen aan de ene kant over probleemgezinnen aan de onderkant van de samenleving of aan de andere kant over zorgzame ouders met kinderen met torenhoge ziektekosten. Voor hen is een dergelijke bijdrage onbetaalbaar.

Minder plekken dan nodig op het praktisch onderwijs

Jongeren die op het theoretisch onderwijs niet meekomen zijn gebaat bij een degelijke praktische opleiding. Voor ‘witte-boordenbanen’ hebben zij wellicht geen talent, in talloze net zo belangrijke ‘blauwe-boordenbanen’ blinken ze uit. Mits er ruimte is voor praktijkonderwijs en zogenaamd leerwegondersteunend onderwijs. Dat wordt echter ‘dichtgeschroeid door dit kabinet: er mag geen kind meer bij. Kinderen die niet meekomen in het reguliere onderwijs belanden daardoor op de bank.

Een onderwijsachterstand is je eigen probleem

Het onderwijsachterstandenbeleid wordt met 50 miljoen gekort. En ondertussen worden ook de voorzieningen voor jongeren met problemen, zoals de Wajong en de maatschappelijke begeleiding afgeknepen. Een alternatief wordt niet geboden. Het kabinet heeft voor jongeren met een achterstand maar één boodschap: dat los je zelf maar op.

Wie de plannen voor de jeugd van dit kabinet bekijkt kan maar een conclusie trekken. Dit kabinet heeft maar één ambitie: 18 miljard bezuinigen. De verwoestende effecten op lange termijn van de bezuinigingsslag op korte termijn loopt men omheen. Duizenden jongeren wordt de kans ontnomen om iets van hun leven te maken. En dat is niet alleen vanuit het oogpunt van beschaving ongelofelijk schrijnend, het is ook uit economisch oogpunt oliedom. Duizenden jongeren lopen immers de kans mis om een gelukkige belastingbetaler te worden.

Dat kan beter en eerlijker. De Jeugdzorg staat voor een ingrijpende hervorming. Tegelijkertijd wordt er van scholen gevraagd Passend Onderwijs te bieden. Het Kabinet presteert het om ondertussen bezuinigingen aan te kondigen van 300 miljoen op zowel de Jeugdzorg als op Passend Onderwijs. Twee grote veranderingen, beiden met grote gevolgen voor onze kinderen. De PvdA wil die niet, zoals dit kabinet, los van elkaar bekijken maar in samenhang. We bepleiten een omslag naar veel meer zorg in een vroegtijdig stadium, wanneer de problemen nog met lichte zorg, vrijwillig en in het gezin of de gewone school kunnen worden opgelost. Daarnaast moeten we een einde maken aan deze verkokering. Heel veel jongeren hebben te maken met verschillende soorten problemen en lopen nu tegen idiote verkokering en bureaucratie aan. De gemeenten moeten verantwoordelijk worden voor een integrale jeugdhulpverlening. Maar de PvdA wil, mede omdat ook de zorg in het onderwijs volop ter discussie staat, nog een aantal verdergaande stappen zetten. Wij bepleiten daarom:

Thuiszorg voor jongeren en maatschappelijke werk op elke school

Jeugdzorg begint nu vaak pas als de problemen eigenlijk al uit de hand gelopen zijn. Zware vormen van zorg in speciale onderwijsinstellingen of in speciaal daarvoor bedoelde interne instellingen zijn daardoor gemeengoed geworden. Dat kan anders. Goede ervaringen met vroegtijdige zorg thuis of op school moet het uitgangspunt worden. Meer thuiszorg voor jongeren en schoolmaatschappelijk werk op iedere school, dat moet de basis worden. Zodat leraren worden ontlast en weer toekomen aan onderwijs.

De komende jaren zal daarom steeds 100 miljoen per jaar binnen de budgetten voor Jeudgzorg/GGZ moeten worden verschoven naar ambulante zorg; dus dáár waar de jongeren en hun problemen zich dagelijks voordoen, de school.

Voorlopers op dit vlak als Accare in de jeugd-GGZ, Jeugdzorgaanbieder Yorneo in Drenthe en Jeugdformaat in Den Haag en Altra in Amsterdam hebben laten zien dat dit kan en worden een rolmodel voor de hele sector: we voeren een toprunnersmodel in waar alle andere instellingen en aanbieders over vijf jaar aan moeten voldoen.

Geen prestatiebeloning maar training voor leraren

De tientallen miljoenen die het Kabinet uittrekt voor prestatiebeloningen in het onderwijs zetten wij in om leraren écht beter te maken: we scholen docenten bij om om te gaan met steeds meer zeer verschillende leerlingen in de klas en in het vroegtijdig her- en erkennen van de problemen van jongeren. Geld voor jeugdzorg mag in onze voorstellen straks óók worden ingezet om ouders en leraren te trainen en helpen in het omgaan met jongeren met (gedrags)problemen. Bijvoorbeeld in het aanbrengen van veel meer structuur. Ook dat helpt om uithuisplaatsingen en 'uit-school-plaatsingen' te voorkomen.

Eén bewindspersoon voor de combinatie van onderwijs&zorg

Er moet snel experimenteerruimte komen in de wet, om jeugdpsychiatrie, zorg voor licht verstandelijk gehandicapten en jeugdzorg ontkokerd en gecombineerd te kunnen aanbieden. Te beginnen in de grote steden. Dit alles vergt in de eerste plaats doorbreking van de verkokering in Den Haag. De verschillende ministeries zijn volstrekt los van elkaar weer hun (bezuinigings)plannen aan het maken. Men graaft zich in in de bekende verkokering. Het Kabinet moet daarom één bewindspersoon aanwijzen als voor de gecombineerde aanpak van onderwijs&zorg.