Nederland kruipt weg achter de dijken - Hoofdinhoud

door Johan van der Tol

De Utrechtse hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen Duco Hellema constateert dat de houding van Nederland sinds de opkomst van populistische politici is veranderd. Nederland had een goede reputatie als een vooruitstrevende consensus samenleving, zegt Hellema. Dat is nu wel anders. 'Onze opstelling wordt wat zeurderiger en zuriger, dat valt mensen in het buitenland zonder twijfel wel op. Wij zijn natuurlijk geen rolmodel meer, sinds Fortuyn en Wilders'.

Hete hangijzers

Ook Europadeskundige Adriaan Schout van denktank Clingendael vindt dat Nederland zich minder laat horen op het internationale toneel: ‘Gisteren was ik bij de Europese Commissie en daar gaan de discussies over het EU-budget. Dat wordt één van de grote hete hangijzers in de komende twee jaar. En dan hoor je welke landen wel en niet een belangrijke rol gespeeld hebben bij de vooronderhandelingen. Dan valt op dat Nederland daar niet meer zo bij zit als vroeger het geval was’.

Schout denkt dat de regering van premier Mark Rutte wel een grotere Europese rol zou willen spelen, maar dat de Tweede Kamer die speelruimte beperkt. Zo dringt het parlement eropaan de Nederlandse soevereiniteit te bewaken binnen Europa. 'Wij hebben er juist belang bij dat EU-landen iets van hun soevereiniteit opgeven. Dan kunnen we meer invloed uitoefenen op de probleemlanden in Europa', zegt Schout verwijzend naar landen met grote schulden als Griekenland.Volgens Schout is dat een gemiste kans. Nederland heeft altijd veel te vertellen gehad in Europa. Juist nu bestaat er grote behoefte aan ideeën over de afwikkeling van crises als in Noord-Afrika en rond Griekenland. 'Er zijn ontzettend veel internationale thema’s, die ook Nederlandse burgers raken'.

Globalisering

Eerder luidde Agnes van Ardenne de noodklok. Zij is oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking en scheidend ambassadeur bij de FAO, de voedselorganisatie van de Verenigde Naties. Volgens de christen-democrate raakt Nederland zijn goede naam kwijt als land van recht, solidariteit en tolerantie.

Het bekende Nederland-gidsland zorgde misschien voor enige irritatie in internationale kringen, maar werd vooral gerespecteerd. Nu lijkt het voorgoed verleden tijd. Het bevreemdt Van Ardenne dat juist in deze tijd van globalisering Nederland zo'n omslag heeft gemaakt.

Van Ardenne wordt in haar mening gesteund door andere VN-coryfeeën als de vroegere Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Mary Robinson en de Braziliaan Achim Steiner, hoofd van het Milieuprogramma UNEP. Zij maken zich grote zorgen dat Nederland in zijn schulp kruipt.

Napraters

Hans van Baalen, europarlementariër voor regeringspartij VVD, is het er niet mee eens dat Nederland zich terugtrekt. Volgens hem praten degenen die dat vinden elkaar na. Het is waar dat Nederland aan minder landen ontwikkelingshulp geeft. ‘Maar die hulp is nog steeds 0,7 procent van ons bruto nationaal product’.

Van Baalen maakt zich toch zorgen over een afname van het internationaal elan van Nederland. ‘De nadruk ligt meer op de nadelen dan op de voordelen van de Europese Unie. Nederlanders worden slechter in hun talen. Daarom pleit ik ervoor Engels, Frans en Duits alle drie verplicht te stellen op school’.

Illusie

Professor Hellema, deskundige op het gebied van internationale betrekkingen, zegt niet werkelijk te geloven dat Nederland de wereld de rug toekeert. ‘Dat wij ons terugtrekken achter de dijken, dat is natuurlijk een illusie. Ook al zouden we dat willen, dat kan helemaal niet’. Volgens hem is het land zo sterk verbonden aan de internationale gemeenschap, ook in economisch opzicht, dat Nederland zich niet kan afkeren van de buitenwereld.

Met bijdragen van Heleen Sittig.