In de herkansing - Hoofdinhoud
We hebben meer Europa nodig. Daarover lijkt inmiddels zelfs in conservatieve hoek consensus te bestaan. Maar laten we nu vooral ook een ánder Europa bouwen. Het vermolmde intergouvernementele apparaat moet opzij en plaats maken voor een slagvaardig, democratisch, ja federaal Europa. Een politieke unie waar 500 miljoen burgers de koers bepalen, in plaats van 27 regeringsleiders in achterkamertjes.
Angela en Nicolas werken hard aan een nieuw EU-Verdrag, waarmee ze denken dat Europa de toekomst aankan. Verdragswijzigingen waarmee de vrijblijvendheid van het Stabiliteitspact wordt omgezet in afdwingbare afspraken, zijn een belangrijke en noodzakelijke stap vooruit. Maar het is bij lange na niet genoeg.
De Europese Unie moest al jaren geleden ingrijpend worden hervormd. Maar de opeenvolgende pogingen daartoe - in 2000 Nice, in 2005 de Grondwet, in 2009 Lissabon - ademden geen sfeer van visie en vooruitgang, maar juist van gloeiende remmen. Met het enthousiasme van een kalkoen die de kerstdis moet bereiden, werkten de nationale regeringsleiders aan de overdracht van bevoegdheden aan Europa. Niet de vraag was leidend wat Europa nodig heeft om haar taken goed te vervullen, maar de vraag hoe zoveel mogelijk (schijn)macht bij de nationale politici kon blijven. De huidige crisis legt genadeloos bloot dat Europa niet te machtig werd, maar juist zwak en onmachtig op het moment dat het erop aan komt. De mythische superstaat blijkt in werkelijkheid een politieke dwerg.
Het resultaat van 15 jaar blokkeren van Europese integratie: de grootste financieel-economische crisis sinds een eeuw. Een zwak en verlamd Europa op de rand van de afgrond. En de touwtjes uit handen gegeven - niet aan Brussel, maar aan het IMF in Washington. Met dank aan de eurosceptici.
In het belang van de Nederlandse burgers moet premier Rutte de barricaden op voor een krachtige politieke unie. De schuldencrisis is niet het probleem, maar een symptoom. Met uitsluitend technische aanpassingen gericht op meer begrotingsdiscipline bestrijden we wel de symptomen, maar niet de kern van het probleem: de onwerkbaarheid van een supranationaal systeem waarin ieder land zijn eigen veto heeft.
De CDU van Merkel nam vorige maand op haar partijcongres een onomwonden federale visie op Europa aan. Een door de bevolking gekozen president van de Europese Commissie en een parlementair tweekamerstelsel: het Europees Parlement namens de burgers, de Raad namens de lidstaten.
Dat is uitstekend. Maar voor een echte Europese democratie moeten we nog net een stapje verder. Verlammende veto’s moeten worden afgeschaft. De Europese Commissie moet kleiner en bij de Europese verkiezingen rechtstreeks door de burger worden gekozen. Naast de eurocommissaris met de nieuwe portefeuille voor toezicht op de nationale begrotingen, moet de eurocommissaris voor Buitenlandse Zaken volwaardige bevoegdheden krijgen. Het Europees Parlement moet individuele commissarissen ter verantwoording kunnen roepen en desnoods naar huis kunnen sturen. Het Europese Handvest van de Grondrechten moet net zo hard en afdwingbaar worden als het nieuwe Stabiliteitspact. Er moet adequate democratische controle komen op het nieuwe Europese Stabiliteits Mechanisme. En tenslotte moet de herziening van de Europese wet openbaarheid bestuur leiden tot daadwerkelijke transparantie. Checks and balances zijn onmisbaar voor een vitale democratie.
Na de mislukte hervormingspogingen van Nice, de Grondwet en Lissabon biedt deze crisis ons een herkansing. Laten we dit keer slagen!
Tags: achterkamertjes, D66, eu, eurocrisis, europa, federale unie, Lissabon, Nice, Sophie, stabiliteitspact, superstaat, Veld