Dat het blijkbaar pijn doet in onderwijsbestuurdersland is teken dat we op goede weg zijn - Hoofdinhoud

in Politiek, In de kamer

Opinie Artikel

In het hbo staat een premie op matige kwaliteit en slechte klantbeoordelingen, schreef Aleid Truijens eerder. Maar de veranderingen zouden Truijens als muziek in de oren moeten klinken, meent Anne-Wil Lucas.

Het hbo heeft jarenlang een wanproduct geleverd en het is de hoogste tijd dat hier verandering in komt. In haar column van 16 mei windt onderwijscolumniste Aleid Truijens er geen doekjes om. Alleen door beter toezicht en meer controle, kan de lat (flink!) omhoog. Alleen een partij die durft voor te stellen dat er "geen zak met vrij besteedbaar geld meer naar het hbo" gaat, kan in september rekenen op Truijens' stem. Jammer alleen dat Truijens voorbij gaat aan het feit dat zo'n partij - de VVD - reeds bestaat.

Zoals Truijens terecht stelt, kon een gedeelte van het hbo de afgelopen jaren een wanproduct leveren omdat de overheid tijdig, noch adequaat controle uitoefende en waar nodig niet ingreep. Onder het mom van onderwijsvrijheid, greep de overheid niet in toen het hbo zich zo sterk op kwantiteit - meer studenten - ging richten dat men de kwaliteit uit het oog verloor. Gelukkig is die funeste trend - vooralsnog - gekeerd. Onder Staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs zijn de teugels aangetrokken. Fatsoenlijk onderwijs en een diploma van waarde staan weer voorop. Het achterstallig onderhoud wordt aangepakt.

Het oude systeem van kwaliteitsbewaking is aanzienlijk verscherpt. Naast de Nederlands Vlaamse Accreditatie Commissie (NVAO), gaat nu ook de Onderwijsinspectie actief op onderzoek uit. Niet eens in de 6 jaar zoals de NVAO, maar op elk desgewenst moment en dito frequentie. Ook kan de staatssecretaris straks direct ingrijpen als de door Truijens zo verfoeide Raad van Toezicht zijn taken verzuimt, bijvoorbeeld door er iemand naast te zetten die controle op de RvT gaat uitoefenen. Geen overbodige luxe in een nog al te vaak incestueus systeem. En te hoge ontslagvergoedingen of salarissen worden door deze staatssecretaris gewoon teruggevorderd.

Truijens kapittelt in haar column de perverse prikkels van het bekostigingssysteem en de prestatieafspraken. Ze heeft gelijk als het over het beleid van de vorige minister van Onderwijs gaat. Het was Plasterk die koos voor de perverse prikkel van bekostiging op basis van aantallen studenten. Het beste zou zijn als we dat systeem zo snel mogelijk opdoeken en hogescholen voortaan enkel nog betalen op basis van kwaliteit. Maar we kunnen het hele bekostigingssysteem niet elk jaar op de kop zetten.

Daarom hebben we nu een tussenstap gezet: prestatieafspraken over beter opgeleide docenten, minder geld voor dure kantoren en managers en meer geld naar het onderwijs zelf. Dit zou Truijens als muziek in de oren moeten klinken. Zeker nu we de bestuurders met wie we die afspraken gemaakt hebben, er ook daadwerkelijk aan gaan houden. Wie wel zijn handtekening zet, maar de afspraken niet na komt, kan rekenen op financiële consequenties. Een unicum in onderwijsland: reële en afrekenbare doelstellingen.

Misschien dat de dames en heren bestuurders daarom momenteel moord en brand schreeuwen en zich verschuilen achter termen als 'bureaucratie' en een 'gebrek aan vertrouwen'?

De lat in het onderwijs moet omhoog, dat is de opdracht aan het hbo. Maar dat betekent ook een afscheid van de door Truijens zo raak beschreven zesjescultuur. Een zesjescultuur die niet alleen gold voor het onderwijs, maar ook en vooral voor het eigen bestuurlijk opereren. Behoudzuchtige bestuurders willen blijkbaar niet uitgedaagd worden om méér uit de eigen hbo en de studenten te halen.

Studenten uitdagen en hen klaarstomen voor een goede loopbaan - dat is toch de core business van het hbo? Daar zijn geen woorden voor nodig, maar daden. Daarom kiezen we nu voor harde, afrekenbare afspraken. Dat het blijkbaar pijn doet in onderwijsbestuurdersland is een teken dat we de goede weg ingeslagen zijn.

De tijden dat er gedachteloos een zak vrij besteedbaar geld boven het hbo werd leeg gestrooid is gelukkig voorbij. We gaan de teugels aanhalen en er alles aan doen om de lat hoger te leggen. Dat is pure noodzaak. Ons land en onze studenten verdienen zo veel beter. Maar dat lukt niet van de ene dag op de andere. Daarom is het zo belangrijk dat we hier na 12 september mee door kunnen gaan. Ik hoop dan ook dat Truijens - net als eenieder die het hbo een warm hart toe draagt - in het stemhokje de keuze maakt voor de partij die bewezen heeft dat het kan.