Maar welke kleur heeft het kabinet-Rutte II nou? - Hoofdinhoud

Het kabinet-Rutte II is van start gegaan. Rutte I is ten val gebracht door Geert Wilders. Rutte en Wilders hadden tijdens het debat nog een appeltje met elkaar te schillen over het tragische lot van Rutte I.

Premier Mark Rutte was zeer beslist in het debat. Hij dacht met Kamerlid Wilders te kunnen regeren - althans met zijn steun. Het oogmerk van Rutte was niet de islam of andere immateriële zaken, maar de staatsfinanciën. En dat is niet gelukt. De confrontatie tussen Rutte en Wilders maakte voor iedereen duidelijk dat deze twee heren niet meer samen kunnen regeren.

Kleur

Maar welke kleur draagt dit kabinet? Dat is moeilijk te zeggen. Het rechtse rotbeleid van Rutte I, zoals dat door PvdA-Kamerlid Diederik Samsom werd gekwalificeerd, wordt niet echt ongedaan gemaakt.

Met uitzondering van enkele immateriële zaken - zoals de dubbele nationaliteit - blijft het beleid van Rutte I ongewijzigd. Een aantal PVV-wensen wordt niet meer uitgevoerd. Ook enkele kleine financiële zaken worden anders geregeld. Maar de wijzigingen zijn niet zodanig dat men van een fundamentele verandering kan spreken. Bij de presentatie van de aanpassing van het Regeerakkoord in verband met de zorgpremie, benadrukte Samsom dat nu in totaal 46 miljard euro wordt bezuinigd. 46 miljard?

Optelsom

Hoe komt Samsom bij 46 miljard euro? Het is een optelsom van bezuinigingen van Rutte I, het Lente-akkoord en de bezuinigingen van Rutte II. Diederik, dat is gewoon (bijna) volledige voortzetting van het rechtse rotbeleid! Ik wil Diederik niet pesten, maar dit is een belangrijke constatering.

Kennelijk bestaat er nu consensus tussen alle partijen dat er bepaalde onprettige maatregelen moeten worden genomen om de staatsfinanciën op orde te brengen. Er zijn ook weinig alternatieven. Je kunt hier en daar ombuigen, maar rechtsom of linksom moet er worden bezuinigd.

Consensus

Deze constatering is van belang omdat ook dit kabinet een minderheidskabinet is. Rutte II heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer. De confrontatie tussen Wilders en Rutte leert ons dat dit kabinet waarschijnlijk niet op steun van de PVV hoeft te rekenen. Dus is het kabinet aangewezen op andere partijen.

Omdat er kennelijk consensus bestaat over de noodzaak van bezuinigingen, ga ik ervan uit dat de meeste partijen in grote lijnen het Regeerakkoord zullen steunen.

Er bestaat echter nog steeds geen consensus over groeibevorderende maatregelen en groeibelemmerende maatregelen.

Recessie

We dreigen weer in een recessie terecht te komen. Dat is niet goed voor de schatkist - er komt minder belastinggeld binnen. De verhoging van de btw en de bezuinigingen die juist de middenklasse raken - vooral de hogere middenklasse - kunnen funest zijn voor de groei van de economie.

De hogere middenklasse staat niet los van de gewone middenklasse. En die groep staat weer in verbinding met andere inkomensgroepen. Van hoog naar laag zou er een negatieve beweging kunnen ontstaan. Angst en zuinigheid kunnen zich als een epidemie verspreiden over alle inkomensgroepen.

Dit kan gevaarlijk zijn: minder belastinggeld. De overheid kan niet meer besparen dan het huidige bezuinigingspakket.

Negatieve effecten

De partijen moeten bij de uitvoering van maatregelen, zoals de hypotheekrenteaftrek of het inkomensafhankelijke eigen risico in de zorg, kijken naar de negatieve effecten daarvan op de groei van de economie. Wellicht zijn ook daar ombuigingen nodig. Kan Samsom de moed opbrengen om die noodzakelijke ombuigingen te aanvaarden?

Wat is de stand van zaken bij de VVD en de VVD-kiezers? De kiezers van de VVD zijn erg teleurgesteld. Daarmee doel ik niet alleen op de inkomensafhankelijke zorgpremie of de afbouw van hypotheekrenteaftrek.

De VVD heeft nu in de ogen van de kiezers een links-liberale uitstraling. Maar daarvoor hebben we D66 al. Een belangrijk deel van de VVD-aanhang herkent zich nauwelijks in deze constructie. Wie wordt er in de steek gelaten? Het liberaal-conservatieve of rechtse gedeelte van de VVD - de overheersende stroming binnen de VVD.

Boegbeeld

Henk Kamp wordt niet meer als boegbeeld van de rechtse VVD gezien. Hij tolereerde immers de maatregelen die dit kabinet een Den Uyl-achtige uitstraling gaven. Stef Blok heeft hetzelfde probleem. En een aantal VVD-bewindsleden zou net zo goed in de D66-ploeg kunnen zitten.

Bovendien heeft premier Rutte imagoschade opgelopen: velen zien Rutte weer als vrolijke libertijnse infiltrant van D66. Dat wordt lastig voor hem.

Mark Rutte had in zijn team een aantal politici moeten opnemen die herkenbaar zouden zijn voor de overheersende conservatief-liberale stroming in de VVD. Die zijn er niet. Hans van Baalen mocht geen minister worden. En de stoere taal op het gebied van veiligheid slaat de PvdA ook uit. Kleurloosheid bedreigt de VVD.