Jeanine Hennis-Plasschaert: Gedecideerde powerlady met durf - Hoofdinhoud
Ze heeft haar gezag al laten gelden. Er waren ongemakkelijke gesprekken met militairen en ambtenaren die vage antwoorden gaven op vragen. 'Jeanine Hennis kan vlijmscherp zijn.'
In haar allereerste Kamerdebatje moest VVD-minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert zich verantwoorden voor het ontslag van achttien personen op een militair complex in Limburg. Kamerleden spartelden tegen. 'Dat wordt nog wat... we moeten de komende jaren zesduizend mensen ontslaan', verzuchtte een medewerker.
Vrouwelijke minister van Defensie
Hennis (39) hield voet bij stuk. Na afloop van het debat verdedigde ze haar besluit nog eens tegenover de gedupeerden die naar Den Haag waren gekomen. De eerste vrouwelijke minister van Defensie moet een ongekende bezuiniging van 1 miljard euro, ingeboekt door het kabinet-Rutte I, in de praktijk brengen.
In 2013 krijgen de ontslagen 'namen en gezichten', zoals dat op het ministerie heet. Aan de tergende onzekerheid voor velen (kan ik blijven of moet ik weg?) komt dan een einde. Een paar jaar later moet er een krijgsmacht 'staan' die internationaal nog meetelt, al zijn grootschalige missies als in de Afghaanse provincie Uruzgan niet meer mogelijk.
Deze week verdedigt Hennis in de Kamer haar begroting voor 2013. In dat jaar zou ze weleens met nieuwe bezuinigingen geconfronteerd kunnen worden, gezien de almaar verslechterende economische vooruitzichten. 'We hebben haar gevraagd pal te staan voor de krijgsmacht die al tot op het bot is uitgekleed', zegt Jean Debie, voorzitter van de grootste militaire vakbond VBM/NOV na een kennismakingsgesprek met Hennis. 'Ik heb een goede eerste indruk. Ze is heel anders dan Gerrit Zalm (oud-minister van Financiën, ook VVD, red.) die ooit zei dat hij naar demonstranten op het Malieveld zou zwaaien.'
Bezuinigingen
Na een rondgang langs alle krijgsmachtdelen is ook Hennis zelf tot de conclusie gekomen dat de grens van bezuinigen bereikt is. Ze zou het 'een drama' vinden als er nog meer moet worden gesnoeid, zei ze onlangs in De Telegraaf.
Een vrouw als hoogste baas op Defensie, wat vindt het personeel daarvan? Debie: 'Ze kan een rolmodel zijn voor vrouwen die overwegen te solliciteren.' Want er moet niet alleen ouder personeel weg, het ministerie schreeuwt om jongeren.
Anderen vinden de vraag of een vrouwelijke minister zich kan handhaven in een mannenmaatschappij bij uitstek ongepast. 'Discriminerend', is de eerste reactie van generaal-majoor der mariniers b.d. Kees Homan, verbonden aan het instituut Clingendael. 'Ik herinner me uit de jaren tachtig een discussie over de eerste vrouwelijke adelborsten (marineofficieren in opleiding, red.). Kon dat wel? Maar die tijd ligt ver achter ons. Nederland heeft nu drie vrouwelijke generaals. Maar bovenal: de minister beschikt over een loyale organisatie.'
Macho's
VVD-Kamerlid Han ten Broeke, voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie, deelt die mening. 'Topmilitairen zijn wel macho's, maar dat betekent niet dat ze een vrouw als baas niet zien staan. Ze willen iemand die voor hen de barricaden opgaat. In het regeerakkoord van VVD en PvdA is Defensie ontzien en dat wil Jeanine zo houden.'
Hans van Baalen, oud-VVD-Kamerlid, daarna collega-europarlementariër van Hennis, en zelf ook wel eens genoemd voor de post die zij nu bekleedt: 'De defensieorganisatie accepteert haar volkomen en is best trots op haar. Ze is een powerlady die haar passie voor de krijgsmacht nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Als een homo minister van Defensie zou zijn geworden, was dat evenmin een probleem; militairen aanvaarden het gezag van de politieke top.'
De bewindsvrouw heeft haar gezag al laten gelden. Er waren ongemakkelijke gesprekken met militairen en ambtenaren die vage, ontwijkende antwoorden gaven op prangende vragen. Hennis wil weten hoe het echt zit. En dan kan ze volgens ingewijden vlijmscherp zijn. Van Baalen herkent het: 'Ze is gedecideerd en heeft durf.'
Flapuit
Ze is, naar eigen zeggen, ook 'een flapuit.' Dat heeft geleid tot enige spanning met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo zinspeelde ze op de plaatsing van Patriot-raketten in Turkije, terwijl haar PvdA-collega Frans Timmermans de koninklijke weg - overleg in de NAVO, berichtgeving aan de Kamer- wilde bewandelen. En toen Hennis in de Kamer zei een internationale discussie over drones (onbemande vliegtuigen) te willen aanzwengelen, liet een medewerker van Timmermans nog tijdens het debat fijntjes weten dat die discussie al wordt gevoerd. Hennis, laconiek: 'Timmermans is ons te snel af.'
Te veel luchthartigheid kan haar politiek parten spelen, zeggen mensen die Hennis goed kennen. In het tv-programma Ibiza House was ze vorig jaar te zien met een slok te veel op. Maar het hoeft haar geen kwaad te doen bij het personeel; onder militairen is 'hard werken, hard ontspannen' een gevleugelde uitdrukking (tijdens missies mag overigens geen alcohol worden gebruikt).
Uiteindelijk wordt ze afgerekend op haar betekenis voor de geplaagde defensieorganisatie. Het gaat Hennis lukken, denkt voorzitter Ten Broeke van de Kamercommissie voor Defensie. 'Ze is gepokt en gemazeld in het Europese circuit. Dat komt goed van pas nu iedereen inziet dat Europese defensiesamenwerking is geboden.'
Ten Broeke: 'Belangrijker nog is dat ze de nationale inzet van de krijgsmacht vooropzet. Ze heeft Ivo Opstelten (VVD-minister van Veiligheid en Justitie, red.) laten weten: zonder krijgsmacht lukt het niet. Dijkdoorbraken voorkomen, wietplantages ontmantelen, drenkelingen redden. Optreden waar overheidsdiensten als politie en brandweer het soms moeten laten afweten. Herkenbaar voor de belastingbetaler en goed voor het draagvlak van de krijgsmacht.'