Europa kijkt naar Cameron - Hoofdinhoud

STRAATSBURG - De rede die David Cameron morgen in Nederland houdt, kan grote gevolgen hebben voor Groot-Brittannië en de Europese Unie.‘Als het misgaat, leidt dat tot verziekte verhoudingen in Europa, maar ook tot een bom onder het Verenigd Koninkrijk.’

Spannend, dat is de rede die de Britse premier David Cameron morgen in Nederland houdt zeker. ‘Niemand weet precies wat hij gaat zeggen, maar één ding is zeker: als er nu een referendum gehouden wordt, kiezen de Britten vóór uitstappen uit de EU’, zegt Hans van Baalen, Europarlementariër namens de VVD, in de wandelgangen van het Europees Parlement. Iets wat hij buitengewoon zou betreuren.

‘Nederland en de VVD willen de Britten graag in de Unie houden. Allereerst hoort zo’n belangrijk Europees land, dat zelfs lid is van de VN-Veiligheidsraad, in de EU. Verder is het Verenigd Koninkrijk voor Nederland een natuurlijke bondgenoot. Net als wij zijn ze groot voorstander van meer handelsliberalisatie. En ze zijn net als Nederland sterk Atlantisch gericht. De EU kan best een eigen buitenlands beleid voeren, maar wel binnen de trans-Atlantische relatie van de NAVO. Wanneer de Britten uit de EU stappen, zouden we op deze punten een belangrijke bondgenoot verliezen en wordt Frankrijk nog dominanter in de Unie.’

heronderhandelen

Eerlijk gezegd verwacht Van Baalen niet dat Cameron morgen een referendum aankondigt met de eenvoudige vraag of Groot-Brittannië uit de EU moet. ‘De Britten willen heronderhandelen en daarna een referendum houden over het resultaat. Ze zitten al buiten de euro, Schengen en straks ook de bankenunie, maar dat gaat hun niet ver genoeg. Veel Britten willen uit de Unie, en om hun tegemoet te komen zal Cameron denk ik met een aantal nieuwe punten komen waar het Verenigd Koninkrijk vanaf wil. De grote vraag nu is: welke?’

Van Baalen hoopt dat Cameron het spel verstandig speelt. ‘Hij moet natuurlijk niet aankomen met de eis dat Turkije binnen een paar jaar EU-lid is of dat Schengen geheel wordt opgeheven. Maar als de eisen liggen op het gebied van milieuwetgeving of op sociaal terrein, dan kunnen landen als Nederland die de Britten er graag bij houden, het voor hen opnemen. Die onderhandelingen zullen zeer moeilijk zijn, omdat veel landen als Frankrijk en België de Britten liever kwijt zijn. Ze zijn al die Britse eisen allang zat.’

referendum

Na een eventuele overeenstemming hangt echter nog steeds een referendum boven het hoofd. ‘En dat is gevaarlijk’, zegt Van Baalen. ‘Als de Britse bevolking vervolgens nee zegt, is dat een verlies voor Cameron maar ook een klap in het gezicht van de landen die het voor het Verenigd Koninkrijk hebben opgenomen of hun tegemoetgekomen zijn. De verhoudingen in Europa zullen echt verziekt zijn. Nu al heeft Sarkozy eens geweigerd Cameron de hand te schudden.’

Bovendien, misschien zal Engeland uit de EU willen, maar Wales en Schotland niet. ‘Schotland wil zelfs de euro. Zo’n referendum legt een enorme bom onder het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast is het voorstelbaar dat de grens tussen Ierland en Noord-Ierland straks ook de grens van de Europese Unie wordt. Dat vinden alle Ieren niet prettig. En omdat het buitenlands beleid van de EU zonder de Britten zal veranderen, heeft een Britse uittreding ook nog eens internationale gevolgen buiten de EU’, zegt de VVD’er.

gevoelige slag

Omdat er dus nogal wat op het spel staat, is het van groot belang dat Cameron concrete stappen aankondigt waar de andere EU-landen wat mee kunnen, meent Van Baalen. ‘Als hij het goed speelt, slaagt in zijn opzet om te heronderhandelen en daarvoor thuis ook nog eens steun krijgt, heeft hij de euroscepsis in zijn land een gevoelige slag toegebracht.’ Om die reden moet ook de rest van Europa de Britten verstandig tegemoet treden, vindt de VVD’er. ‘De Britten zijn onze vijand niet. De Europese landen moeten niet direct met onwrikbare standpunten op de rede van Cameron reageren.’

Dé oplossing voor de EU is volgens Van Baalen dat Europa er genoegen mee neemt dat niet alle landen even hard willen gaan. ‘Een Europa van wisselende snelheden is hét medicijn tegen een uiteenvallen van de EU.

’Cameron in voetspoor Churchill

Met zijn rede in Nederland treedt Cameron morgen in het voetspoor van zijn illustere voorganger Winston Churchill, die in 1948 in Den Haag een opmerkelijk pleidooi hield voor een Verenigde Staten van Europa. Maar dat moest er dan wel één zijn zonder Groot-Brittannië. De Britten hebben zich altijd wat dubbel tot de rest van Europa verhouden.

Pas in 1973 werden ze lid, maar al in 1984 stelde premier Margaret Thatcher de relaties op scherp door te eisen dat de Britten hun 'money back' wilden. Tot op de dag van vandaag heeft dat tot een teruggave van de Britse afdracht geleid. 'De Britten kunnen er moeilijk mee leven dat er boven hún House of Parliament nog een parlement zit, dat direct regels voor henzelf kan opstellen', zegt Van Baalen. 'Ze wilden ooit toetreden tot een interne markt, maar zien nu dat de EU veel meer is geworden dan dat.'