VVD’er Van Baalen vreest Brits uittreden uit Europese Unie - Hoofdinhoud
VVD-Europarlementariër Van Baalen denkt dat een Brits uittreden uit de Europese Unie „uiteindelijk onontkoombaar” is. Om echter te voorkomen dat het zo ver komt, wil Van Baalen nagaan welke verdragswijzigingen mogelijk zijn. Op dat punt past de EU een „nuchtere benadering” door niet bij voorbaat onderhandelingen te blokkeren. Het alternatief zou een „buitengewoon lidmaatschap” zijn.
Zal Europa het Britse vertrek overleven?
Het debat over de toekomst van Europa is weer helemaal terug. Sinds de Britse premier Cameron deze week een flexibel Europa eiste, kan niemand er meer omheen.
VVD-Europarlementariër Van Baalen speelt open kaart. „De Britse opstelling past vaak goed bij de VVD. Dus voor ons is het belangrijk dat ze bij de Europese Unie blijven.”
De werkkamer van Hans van Baalen is op de tiende verdieping in het Europees Parlement. Brussel ligt aan zijn voeten.
Toch is de liberaal geen man van vergezichten. „De Europese Unie is niet aan de tekentafel ontworpen. Ze is geen grand design, maar resultaat van historische ontwikkeling.”
Vanuit die opstelling kijkt hij naar de toekomst. „Zelfstandige lidstaten kunnen veel thuis regelen. Voor de eenheidsmunt zijn wel gezamenlijke afspraken nodig. Als bankentoezicht nodig is om de euro te redden, is dat goed. Maar breid dat overkoepelend bestuur dan niet uit naar andere onderwerpen. De federalisten willen dat echter maar al te graag.”
Deze federalisten willen een Verenigde Staten van Europa als antwoord op de euroscepsis.
„De gemiddelde burger is volgens mij niet sceptisch. Een Europese VS geeft geen antwoord op vragen die de burger stelt. Ik zie geen heil in een Europese regering en een parlement dat lijkt op het Amerikaanse Congres.”
Toch heeft de voorzitter van de Europese Commissie, Barroso, in september de „federatie van natiestaten” aanbevolen in zijn ‘troonrede’.
„Deze breedsprakige man had dan ook wel mogen uitleggen wat een federatie inhoudt. De Verenigde Staten van Amerika zijn een federatie, maar de staten zijn bijvoorbeeld vrij om de doodstraf te handhaven. De Europese federalisten gunnen de lidstaten die vrijheid niet.
Al deze discussies gaan over de vormgeving van het huis. Ik zie daar niet veel in. Ik houd meer van zakelijke debatten over het oplossen van problemen met de euro. Ik steek liever tijd in begrotingsdiscipline. Ik heb geen behoefte aan een hoger budget voor Europa. Dat is volgens mij het echte probleem. Ik denk dan: Barroso, wees nou eens moedig.”
Hebben de problemen rond de euro het model van zelfstandige natiestaten niet ingehaald?
„Nee, want het federale stelsel zal op dat punt niets oplossen. Als alle landen zich hadden gehouden aan het Stabiliteitspact, was er niets aan de hand geweest. Ook in een federaal Europa zal de Franse president zijn nationale belangen voorrang geven. De ervaring leert dat grote lidstaten in zulke gevallen niet luisteren naar de Europese Commissie.
Als landen zich niet houden aan het maximale begrotingstekort van 3 procent, kun je ze moeilijk dwingen. Je kunt ze wel subsidies onthouden, in uiterste gevallen zelfs het stemrecht ontnemen. Maar de praktijk leert dat die instrumenten eerder worden ingezet tegen kleine lidstaten dan tegen grote.”
Uw liberale collega, de Belgische oud-premier Verhofstadt, zegt dat er geen keus is.
„Naar aanleiding van zijn boek heb ik hem gezegd dat Europa nooit een cultuur van eeuwen kan veranderen. Ik snap zijn pleidooi ook niet zo, want alleen al in België werkt de federatie niet. En kijk dan nog eens naar Catalonië en Schotland. Die regio’s willen allemaal zelfstandig worden.
Deze federalisten vragen ook om leiderschap. Prima. Maar dan wel zoals de vroegere Duitse bondskanselier Kohl. Die keek af en toe achterom of de mensen hem nog volgden, en paste zijn snelheid aan. Dat doen mensen als Verhofstadt en Barroso niet.”
Is een gekozen Europese president voor u denkbaar?
„Nee. Zo’n president wordt gekozen met een eigen programma, en gaat vervolgens zelf de Europese Commissie samenstellen. Dat zal leiden tot een botsing met het Europees Parlement, want dat wil als gekozen orgaan ook iets te vertellen hebben over de Commissie. Bovendien komen de regeringsleiders in de schaduw te staan. Ook nationale parlementen zullen eronder lijden.
Dit is nu typisch zo’n idee waar de burger helemaal niet om vraagt. Vraag je mensen in Nederland wat politiek is, dan begint men over de Tweede Kamer en Den Haag. De meeste burgers kunnen met moeite 10 van de 700 Europarlementsleden opnoemen. En vraag niet naar leden van de Europese Commissie.”
Heeft u sowieso wel behoefte aan wat men noemt een stip op de Europese horizon?
„Niet over de vormgeving van het huis. Wel over de inhoud. Wil iemand meer bereiken in het Midden-Oosten, dan wil ik daar graag over praten. Laten we dan beginnen een goede opvolger te zoeken voor de huidige EU-buitenlandcoördinator, Ashton.”
Door de speech van Cameron staat een mogelijk uittreden van Groot-Brittannië uit de EU volop in de schijnwerpers. Denkt u dat het zover komt?
„Ja. Ik weet dat mijn collega Andrew Duff zich al voorbereidt op een buitengewoon lidmaatschap van zijn land bij de EU. Ik vrees dat dat uiteindelijk onontkoombaar is.
Als VVD willen we de Britten zo dicht mogelijk bij de EU houden. Daarom moeten we bereid zijn met de Britten te kijken welke verdragswijzigingen mogelijk zijn. Tot nu toe weten we niet wat Cameron precies wil veranderen. Dat maakt onderhandelingen mistig en een referendum ook gevaarlijk. Veel Engelsen hebben namelijk een eurosceptische inborst. De Schotten, Welshmen en de Noord-Ieren willen wel bij Europa blijven. Dat betekent dat een Engels ”nee” het Verenigd Koninkrijk kan splijten. Daarom pleit ik voor een nuchtere benadering van Camerons verlangens.
Tegelijk is duidelijk dat Europa niet zal ophouden te bestaan. Frankrijk en Duitsland zullen echt niet vertrekken.”
De EU is na een ‘Brixit’ geen winnend team meer. Is Europa dan over zijn hoogtepunt heen?
„Dat is zeker een ernstige bedreiging. Tegelijk weet ik dat het einde van de EU al vaak is voorspeld, en telkens komt er weer een stimulans. De val van de Muur in 1989 bijvoorbeeld.”
De laatste tijd spreekt niemand meer over uitbreiding van de Unie.
„Nee, de crisis vraagt alle energie. De toetreding van Kroatië gaat natuurlijk door. Maar voor de komende tien jaar is dat het dan. Eerst moet de eurozone goed functioneren. Bovendien heeft de toetreding van Bulgarije en Roemenië geleerd dat landen eerst moeten hervormen voordat ze toetreden.”
Lees hier het artikel op de site van het Reformatorisch Dagblad