`Je ziet Van Miltenburg al in haar rol groeien' - Hoofdinhoud
Ze is de scheidsrechter én aanvoerder van de Tweede Kamer, maar onomstreden is Anouchka van Miltenburg nog niet. In de wandelgangen is er gemopper over de strenge toon van de voorzitter en haar rol bij de inhuldiging van Willem-Alexander blijft schimmig. Van Miltenburg kan zich niet veel meer permitteren, want de kritiek houdt aan. `Ze is heel impulsief.'
Anouchka van Miltenburg. In de wandelgangen van de Tweede Kamer is er opvallend weinig animo om over haar te praten. Na het aftreden van Fred de Graaf als voorzitter in de Eerste Kamer heeft iedereen er wel even de buik van vol. ,,Niemand wil gedoe rond Van Miltenburg, aldus een ingewijde. ,,Het is heel slecht voor het aanzien van de politiek als twee voorzitters in opspraak zijn.
Maar kritiek is er wel. Al stelt Van Miltenburg dat niet erg op prijs, zo merkte bijvoorbeeld Kamerlid Joël Voordewind van de ChristenUnie. Na enkele aanvaringen over spreektijd, noemde hij het gedrag van Van Miltenburg `onwaardig'. Hij moest daarna op de koffie komen. ,,Ik zit in het presidium van de Kamer en schijn dat niet te mogen zeggen, zegt Voordewind nu afgemeten.
,,Het is een moeilijke post, zegt Hans van Baalen, de VVD-leider in het Europarlement die jaren met Van Miltenburg is de fractie zat. ,,Vroeger had je automatisch gezag als Kamervoorzitter. Dat is nu niet meer zo. Je moet het afdwingen en dat vergt wat tijd. Maar in de VVD maken we ons geen zorgen om Van Miltenburg. Ze groeit nu al in haar rol.
De sluimerende kritiek op haar komt voort uit kinnesinne, wordt er bij de liberalen gezegd. Zowel de PvdA als D66 trok aan het kortste eind bij de verkiezing in september. Dat leidt soms tot achterklap, menen VVD'ers. Zo wordt nu gezegd dat Van Miltenburg een `coach' heeft aangenomen: Peter Zuidgeest. Volgens haar woordvoerder klopt daar `niets' van. ,,We hadden een vacature en Peter vult die tijdelijk in.
Dat Van Miltenburg Kamervoorzitter zou worden, leek lang onwaarschijnlijk. Eerst won ze slechts ternauwernood de interne strijd om zich kandidaat te mogen stellen. Bijna de helft van de VVD'ers had meer fiducie in Ton `Toeter' Elias als scheidsrechter boven de partijen. Doordat hij een paar stemmen tekort kwam, moest Elias zich terugtrekken en ging de hele VVD uiteindelijk toch achter Van Miltenburg staan.
De terughoudendheid kwam niet helemaal als een verrassing. Van Miltenburg hield er als vicefractievoorzitter een autoritaire stijl op na. ,,Veel Kamerleden hadden daar moeite mee, aldus een VVD-Kamerlid. Het was micromanagement - `op het niveau van de gummetjes en potloodjes' - klaagde een liberaal eerder. ,,Ze zegt waar het op staat, zoals het ook in het bedrijfsleven gaat,'' stelt een ingewijd politicus.
De partijtop was dankbaar: geen fractie was zo gedisciplineerd als die van de VVD. Kamerleden die het waagden over zaken buiten hun portefeuille te praten, moesten meteen op het matje komen. Door het blad Vrij Nederland werd Van Miltenburg uitgeroepen tot beste chief whip.
Na drie stemrondes, inclusief onnavolgbare stemmachinaties tussen fracties, kwam de moeder van drie uiteindelijk als winnaar uit de bus, de derde vrouwelijke Kamervoorzitter van Nederland. Op de foto's na die stemmingen is nog de verbazing op het gezicht van Van Miltenburg te lezen.
Dezelfde verbazing voelden enkele voormalige studiegenoten. Noes? ,,Op de School voor Journalistiek was ze geen hoogvlieger, zegt uitgever Michiel Houdijk die met haar in de klas zat. ,,Je dacht niet: dat wordt een topjournalist. De rechtse standpunten van Van Miltenburg vielen wel op. ,,Bijna iedereen was links, maar zij stond voor haar zaak. Ze liet zich niet van haar stuk brengen, ook al had ze de helft van de klas tegen zich. Ze kon dan ook iets heel fels hebben.
Bij de VVD zijn dat ook termen die vallen over Van Miltenburg. Ze is goedlachs, warm en haar deur staat altijd open voor anderen. Maar ze is ook een doorzetter. Een vechter. Een gevoelsmens. Iemand die `chronisch' onderschat wordt. Zelfs nu haar eerste jaar als voorzitter niet bepaald vlekkeloos ging en de kritiek niet mals is, weten intimi één ding zeker: ,,Ze zal nooit opstappen als Kamervoorzitter.
In de partij maakte ze razendsnel carrière. Na wat freelance werk voor het Brabants Dagblad en een boek over `beroemde Bosschenaren' werd ze in 2002 gemeenteraadslid. Een jaar later werd ze al uitverkoren om naar Den Haag te verhuizen. Soms viel ze op met vreemde uitspraken. Zo pleitte ze in het Parool voor het niet langer verplicht stellen van de autogordel, omdat er dan meer orgaandonaties zouden komen. Dat was `cynisch' bedoeld, zei ze later.
Het Kamerlidmaatschap was niet haar droom. ,,Als kind droomde ik er altijd van met Willem-Alexander te trouwen, zei ze kort na haar entree in Den Haag. `Flapuit' Van Miltenburg deed soms de wenkbrauwen fronsen, maar intussen schoof ze wel steeds verder naar boven. ,,Haar vicefractievoorzitterschap was een kwestie van geluk en goede timing: er waren weinig andere geschikte vrouwelijke kandidaten,'' sneert een VVD'er. ,,Ze zat eigenlijk altijd bij alle gesprekken, zonder dat je precies wist wat haar invloed was. Het is iemand die er is, maar waar niemand echt op let. Ze weet blijkbaar heel goed hoe het werkt, anders word je geen Kamervoorzitter.
Toch vragen mensen zich af of de functie haar op het lijf is geschreven. Bij representatieve activiteiten lijkt ze zeer op haar gemak, maar bij lastige procedures en debatten in de Tweede Kamer oogt Van Miltenburg gespannen en nerveus.'' Het dieptepunt kwam toen Van Miltenburg kwaad weg beende nadat CDA-leider Sybrand van Haersma Buma haar objectiviteit in twijfel had getrokken.
PvdA'er Guus Krähe, die ooit met Van Miltenburg in de gemeenteraad van Zaltbommel zat en later ook in de Tweede Kamer, keek er niet van op. ,,Ze kan ongeduldig en kortaf overkomen. Zeker toen ze net in de politiek begon, ging het haar allemaal te langzaam. Ze is heel gedreven en dat maakte het soms lastig met haar in discussie te gaan. Het verbaasde me dat Van Miltenburg Kamervoorzitter wilde worden. Een staatssecretarisschap had meer voor de hand gelegen.