Oostelijk Partnerschap EU: No Near Abroad! - Hoofdinhoud
In 2009 lanceerde de Europese Unie in Praag het ‘Oostelijk Partnerschap’, een politiek en economisch samenwerkingsverband tussen de Europese Unie en een aantal van haar buurstaten in het Oosten: Belarus, Oekraïne, Moldavië,Georgië, Armenië en Azerbaijan. Het doel van het partnerschap is om de economische banden met deze landen te verstevigen en politieke stabiliteit te garanderen in de buurlanden van de Europese Unie. Tevens wordt voorkomen dat deze voormalige Sovjet-republieken zich eenzijdig weer op Rusland gaan richten. Hans van Baalen,
ALDE-woordvoerder voor de Oostelijke partnerlanden, was recent key-note speaker tijdens de 10e Georgia’s European Way conferentie in Batumi over de toekomst van het Oostelijk Partnerschap.
Hij sprak, ondermeer, met de Georgische premier Bidzina Ivanishvili, de voorzitter van hetGeorgische Parlement David Usupashvili en de Minister van Buitenlandse Zaken Maia Panjikidze. De VVD steunt de samenwerking tussen de Europese Unie en de Oostelijke partnerlanden op het gebied van handel, economie en energie. Indien de partnerlanden voldoen aan de voorwaarden ophet gebied van mensenrechten, democratie, vrije-markteconomie en deonafhankelijkerechtsgang, zijn het afsluiten van associatie-overeenkomsten en ‘Deep and Comprehensive Free Trade Argreements’ (DFTA), waarbinnen handelsbarrières worden geslecht en investeren wordt vereenvoudigd, mogelijk. Een associatie met de EU staat volledig los van de uitbreidingsdiscussie.
Voor de VVD staat vast dat er tijdens het mandaat van het in mei volgend jaar te kiezen Europees Parlement (2014 - 2019) geen uitbreiding aan de orde is.
Voorwaarts
Tijdens het Litouwse EU-voorzitterschap vindt in november 2013 de top van het Oostelijk Partnerschap in de Litouwse hoofdstad Vilnius plaats.Hier moet een grote stap voorwaarts worden gemaakt. Per partnerland zijn er echter grote verschillen in ontwikkeling. Voor veel landen is een associatie-overeenkomst nog niet aan de orde.
Oekraïne is het verst gevorderd. De onderhandelingen over een associatie-overeenkomst en vrijhandelszone bevinden zich in het laatste stadium, maar Oekraïne moet nog onherroepelijke hervormingen van haar kieswet en haar rechtssysteem doorvoeren.
De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht moet worden gegarandeerd en de corruptie moet effectief worden bestreden. Tevens moet het proces tegen oud-premier Julia Timosjenko worden herzien opdat zij een eerlijke kans krijgt zich tegen aantijgingen van corruptie te verweren. Onlangs bezochten Hans van Baalen als ALDE-rapporteur voor Oekraïne en als voorzitter van de Liberale Internationale en Guy Verhofstadt als ALDE-fractievoorzitter Oekraïne. Op basis van hun initiatief beoordelen de liberale oud-voorzitter van het EP, Pat Cox, en de oud-president van Polen, Alexander Kwasniewski, nu de hervormingen in Oekraïne. Zij komen voor de top van Vilnius met hun aanbevelingen over een associatie met Oekraïne.
In Armenië en Moldavië ontwikkelen democratie en rechtstaat zich traag. In Georgië zijn de ontwikkelingen positief te noemen. De parlementsverkiezingen in oktober 2012 verliepen democratisch, waarbij de partij van zittend President Saakashvili verloor en de oppositiepartijen, verenigd in de liberale Georgian Dream Coalition, een nieuwe regering vormden. In oktober dit jaar vinden presidentsverkiezingen plaats die het democratiseringsproces moeten versterken. Azerbaijan biedt, gezien zijn grote olie- en gasvoorraden, interessante economische samenwerkingsperspectieven.
Echter, het land is geen democratie en oppositiepartijen worden onderdrukt.
Belarus is onder President Loekasjenko de laatste dictatuur van Europa. Er zijn noch economische, noch politieke hervormingen. Er is geen onafhankelijke
rechtspraak en veel oppositieleiders zitten gevangen. Derhalve diskwalificeert Wit-Rusland zich in alle opzichten als partner van de Europese Unie. Wel kunnen de contacten met ondergrondse NGO’s en de politieke oppositie worden aangehaald.
Hefboom
Vanuit geopolitiek oogpunt is het Oostelijk Partnerschap belangrijk. Rusland schroomt niet om zijn invloed in de achtertuin van Europa uit te breiden. Als politieke hefboom houdt Rusland de Georgische provincies Zuid-Ossetië en Abchazië en de Moldavische provincie Transnistrië bezet. Derhalve moet Europa via het Oostelijk Partnerschap druk uitoefenen op Rusland om deze bezetting te beëindigen. Het Russische begrip Near Abroad, het nabije buitenland, bestaat niet. Het Oostelijk Partnerschap is een belangrijk middel om de landen in het Oosten aan Europa te binden en de Russische invloed terug te dringen, zonder dat hen een lidmaatschap wordt aangeboden. Deze samenwerking brengt zowel de Europese Unie als de landen van het Oostelijk Partnerschap veel economische en handelsvoordelen. Tegelijkertijd heeft de Europese Unie instrumenten om hervormingen af te dwingen op het gebied van democratie, rechtsstaat en economie. Hiertoe zullen de partnerlanden, ook na Vilnius, nog veel stappen moeten zetten. Het Oostelijk Partnerschap is een geleidelijke route naar meer stabiliteit en welvaart in de Europese achtertuin.
Hans van Baalen is delegatieleider van de VVD in het Europees Parlement
Foto: Hans van Baalen en de Georgische premier Bidzina Ivanishvili tijdens de conferentie in Batumi over de toekomst van het Oostelijk Partnerschap
LIBER, nummer 5 - 2013, pagina 6