Wetenschappelijke crisis dreigt door focus op publiceren - Hoofdinhoud
in Politiek, In de kamer
Artikel in Het Financieele Dagblad op 4 december 2013
Vandaag spreekt de Tweede Kamer over het wetenschapsbeleid. Wat
mij betreft wordt het een fundamentele discussie over een andere inrichting van
ons wetenschapssysteem. Jarenlang hebben we elkaar voorgehouden dat onze
wetenschap top is. Maar een wetenschappelijke crisis dreigt.
Wetenschap bedrijven gaat steeds minder over het daadwerkelijk
doen van onderzoek. Het gaat steeds meer over het schrijven van
onderzoeksvoorstellen, het lobbyen voor geld in Europa, bij de financier van
wetenschappelijk onderzoek NWO of zelfs binnen de eigen universiteit, en het
gaat vooral over het publiceren van de uitkomsten. De uitkomsten zelf lijken zo
nu en dan bijzaak: als het maar in een gerenommeerd blad terechtkomt en de
citatie-index van de wetenschapper stijgt. Het heeft er de schijn van dat een
goede wetenschapper vandaag de dag vooral iemand is die weet hoe het spel om
geld wordt gespeeld. Diederik Stapel wist dit als geen ander.
De politiek bepaalt hoe de geldstromen lopen en is daarmee
verantwoordelijk voor de prikkels in het systeem.
Het grootste deel van het geld wordt rechtstreeks overgemaakt
naar de universiteiten, zonder dat er sturing mogelijk is naar welke
onderzoeksvoorstellen deze middelen gaan. Niet vreemd dus dat de universiteiten
vooral inzetten op onderzoek dat tot veel publicaties en citaties leidt.
Daardoor stijgen ze immers in de voor hen belangrijke internationale
ranglijsten. Een fixatie op kennisproductie die de wetenschap tekortdoet.
In plaats van de universiteiten te financieren, moeten we goede
onderzoeksvoorstellen honoreren. Het budget van NWO moet daarom worden verruimd,
ten koste van de financiering van universiteiten. Daartegenover staat dat NWO
onderzoeksvoorstellen voortaan volledig financiert. Wetenschappers krijgen op
deze manier een sterkere positie ten opzichte van de instellingsbestuurders: zij
brengen het geld mee en hoeven niet langer bij de universiteit om cofinanciering
te bedelen. Bovendien kunnen we zo de eenzijdige focus op publiceren doorbreken
en verleggen naar een grotere bijdrage aan maatschappelijke uitdagingen en
samenwerking tussen wetenschappers. De politiek bepaalt immers onder welke
voorwaarden NWO zijn middelen verdeelt.
Dit is de manier om de fixatie op kennisproductie om te draaien
naar goed en gedegen langjarig onderzoek en kennisdeling. De manier om de
wetenschap weer daadwerkelijk te laten bijdragen aan oplossingen voor
maatschappelijke uitdagingen.
Ir. Anne-Wil Lucas is Tweede Kamerlid voor de VVD.