Ieder voor zich of Europa voor allen? - Hoofdinhoud

Moet Europa harder en eensgezinder optreden tegen Rusland, of hebben we juist baat bij een langzame, bedachtzame aanpak? Politiek analist Jonathan Holslag en Europarlementariër Hans van Baalen discussiëren hier vandaag over in Trouw.

'Allen voor één' is in Europa een loze kreet

"Europa gedraagt zich als een halfdood konijn waarin kraaien ongestraft beginnen te prikken." Jonathan Holslag heeft geen goed woord over voor de houding van Europa na de ramp met vlucht MH17. Volgens Holslag, docent internationale politiek aan de Vrije Universiteit Brussel, moet Europa zich realiseren dat de onrust in brandhaarden als Libië, Egypte en Oost-Europa over zal slaan naar Europa zelf. En daarnaar handelen.

Wel degelijk Europese consensus tegen Poetin

Hans van Baalen vindt dat Europa de crash juist respectvol oppakt. De prioriteit wordt volgens hem terecht geschonken aan het terughalen van de slachtoffers. "Wie vindt dat het Westen heeft getalmd, gaat ervan uit dat de zeer verschillende belangen van de 28 landen van de EU, de VS en de internationale gemeenschap gemakkelijk hadden kunnen worden verenigd. Dat spoort niet met de realiteit", stelt Europarlementariër Hans van Baalen. "Er is nu echter geen weg meer terug."

Niet-abonnees lezen het opiniestuk van Holslag via Blendle (betaald).

Hieronder de reactie van Hans van Baalen.

Respect voor het Nederlandse optreden en voorbereiding van verregaande sancties gaan hand in hand, meent Europarlementariër Hans van Baalen. De Nederlandse regering, met premier Mark Rutte voorop, stelt het recht van de nabestaanden van de slachtoffers van de ramp met MH17 om waardig afscheid te kunnen nemen van hun geliefden en waarheidsvinding terecht centraal.

Hiertoe moeten de verongelukte passagiers worden gerepatrieerd, geïdentificeerd en overgedragen aan hun nabestaanden voor een menselijk afscheid. Het waardige en medemenselijke optreden van de regering en de keuze voor een gedecideerd optreden zonder grote woorden verdienen respect. De komende dagen zal het perspectief, in internationaal verband (VN, Raad ministers van buitenlandse zaken en Europese Raad), worden verbreed.

Een onafhankelijk, internationaal team van experts moet ongehinderd toegang hebben tot het rampgebied om te kunnen achterhalen op welke wijze MH17 uit de lucht is neergehaald en wie daarvoor verantwoordelijk zijn. De aanwijzingen stapelen zich op. Onderzoek moet nu op zowel het grondgebied van Oekraïne dat nu in handen is van de opstandelingen alsmede van, indien nodig, het grondgebied van Rusland kunnen plaatshebben. Rusland, Oekraïne en de rebellen moet daartoe alle medewerking verlenen.

Wanneer de noodzakelijke duidelijkheid is verkregen, hetgeen niet hetzelfde is als absolute duidelijkheid, dienen conclusies te worden getrokken. Op basis van deze conclusies moeten er in coalitieverband maatregelen worden genomen. Zo dienen de directe daders en de verantwoordelijken achter hen voor het gerecht te worden gebracht en veroordeeld.

Sancties

Ook zullen in Europees, trans-Atlantisch en internationaal verband politieke en economische sancties aan Rusland en diens handlangers moeten worden opgelegd. Zonder Rusland geen rebellen. De Russische machthebbers hebben zich van Georgië (Abchazië en Zuid-Ossetië), Moldavië (Transnistrië) tot en met Oekraïne (Krim en Donetsk) bediend van een politiek van interventie en destabilisatie. Poetin dient zich neer te leggen bij het internationale recht, dat staten verbiedt eenzijdig en met geweld internationaal erkende grenzen te verleggen en grondgebied te bezetten en te annexeren.

Alleen als Poetin zijn steun aan de rebellen in Oost-Oekraïne staakt, hen dwingt tot het neerleggen van hun wapens, de Russische grens met Oekraïne bewaakt en meewerkt aan het herstel van het gezag van de Oekraïnse regering in het gehele internationaal erkende grondgebied van Oekraïne, dan kunnen verdergaande politieke en economische sancties worden voorkomen.

Voorts zal Rusland ten aanzien van, onder andere, Georgië en Moldavië zijn politiek drastisch moeten wijzigen op basis van het volkenrecht. Het concept van het Nabije Buitenland, dat Rusland zijn wil mag opleggen aan zijn buren, moet worden verlaten.

Jonathan Holslag betoogt (Opinie, pagina 17) dat de Europese Unie, en met name Nederland, het tij laat verlopen om Rusland aan te pakken. Dat is onjuist. De Nederlandse positie wordt gerespecteerd omdat Nederland de eerste verantwoordelijkheid heeft ten aanzien van het thuisbrengen van diens doden en het leiden van het internationale onderzoek, zoals president Porosjenko Nederland heeft verzocht.

Wapenembargo

Het tij is inmiddels gekeerd. Premier Cameron stelt de kortetermijnbelangen van de Londense City niet meer boven het afdwingen van een oplossing van de flagrante Russische schendingen van het internationale recht. Een meerderheid van de Franse leden van het Europees Parlement heeft een resolutie van het EP gesteund, waarin tot een wapenembargo tegen Rusland wordt opgeroepen en hun eigen land met name wordt genoemd.

Bondskanselier Merkel beseft dat Poetin het probleem vormt en dat het onwaarschijnlijk is dat hij een oplossing mogelijk kan maken. De Russische president is zeer waarschijnlijk niet meer in staat de geest die hij zelf heeft opgewekt terug in de fles te krijgen.

De inkomend voorzitter van de Europese Commissie, Juncker, stelt de opbouw van een gemeenschappelijk Europees energiebeleid centraal.

Een Europese consensus tekent zich af, in een nauwe samenwerking met de VS. Wie vindt dat het Westen heeft getalmd, gaat ervan uit dat de zeer verschillende belangen van de 28 landen van de EU, de VS en de internationale gemeenschap gemakkelijk hadden kunnen worden verenigd. Dat spoort niet met de realiteit. Er is echter nu geen weg meer terug.

HANS VAN BAALEN, VOORZITTER VAN DE VVD IN HET EUROPEES PARLEMENT EN BUITENLAND-WOORDVOERDER VAN DE ALLIANTIE VAN LIBERALEN EN DEMOCRATEN VOOR EUROPA

foto: Demonstratie tegen Rusland voor de Russische ambassade in Kuala Lumpur, Maleisië.