Speech bij Algemeen Overleg Leven Lang Leren - Hoofdinhoud

Voorzitter,

In april 2012 bespraken we in deze Kamer de brief van Staatssecretaris Zijlstra over het deeltijdonderwijs. De inbreng die ik leverde in dat AO zou ik hier grotendeels kunnen herhalen. Het is bijna 3 jaar en minstens 3 onderzoeksrapporten over een leven lang leren later voordat we de volgende stap zetten. Collega Mohandis noemde het eens gekscherend 'een leven lang leuteren'....

Maar het glas is halfvol, en dus is de VVD blij dat we nu eindelijk de brug overgaan. De brug naar een vraaggestuurd in plaats van aanbodgericht deeltijdonderwijs.

De instroom in bekostigd deeltijd is afgelopen jaren gehalveerd, de deelname aan privaat deeltijdonderwijs stijgt al jaren. Als overheid betalen we dus mee aan iets wat niet aansluit op de vraag... Bovendien kunnen private aanbieders ook qua prijs concurreren met het bekostigde aanbod, maar dan zonder overheidssubsidie. Dan komt de vraag op waarom we ons als overheid überhaupt nog mengen in deze markt. Er is immers een goed, en kwalitatief gecontroleerd, privaat aanbod, dat aansluit op de vraag van werkenden. De enige reden voor overheidsbemoeienis is wat mij betreft dat we het aantal mensen dat een deeltijdopleiding volgt nog verder willen laten stijgen. En dat we dus moeten kijken hoe we onze overheidsmiddelen daar zo efficiënt mogelijk op inzetten.

Als we deelname aan deeltijdonderwijs willen laten stijgen, en dat willen we, moeten we dus leren van private markt, die beter op wensen werkenden weet in te spelen.

Flexibiliteit en maatwerk bieden. Modulair onderwijs, gebruik maken van MOOCS en andere digitale mogelijkheden.

Wat de VVD betreft bieden we ook het bekostigd onderwijs alle ruimte om de klant beter te bedienen.

Maar daar hoort dan wel iets bij. Want nu is het al zo dat het privaat onderwijs wel de lasten, maar niet de lusten heeft: zij moeten aan dezelfde accreditatieeisen voldoen, worden ook gecontroleerd door de inspectie en moeten zich ook houden aan de landelijke kwalificatiestructuur voor het MBO. Alleen worden zij hiervoor niet bekostigd. Het enige voordeel dat zij ten opzichte van de bekostigden hebben is dat zij modulair kunnen werken en niet aan plaats gebonden zijn. Als we de bekostigden die ruimte wel geven, kunnen zij nog 'valser' concurreren met het private onderwijs. Dan maken wij als overheid een goed functionerende markt en beroepsgroep kapot. Een markt die bovendien ruim 80.000 mensen van een opleiding voorziet, zonder dat de overheid daar aan bij draagt.

In het kader van een leven lang leren lijkt dat mij een markt en beroepsgroep die bescherming verdient. Het enige wat zij vragen is een eerlijk speelveld. Ze vragen geen subsidie. Ze willen niet bekostigd worden. Maar ze willen ook niet door subsidies aan hun concurrenten - een geflexibiliseerd bekostigd aanbod- de markt uit worden gedrukt.

En dus moeten we recht oversteken: meer ruimte voor flexibilisering voor het bekostigde aanbod, maar dan ook in plaats van aanbod- naar vraagfinanciering. Zodat de werkende een eerlijke keuze heeft waar zijn deeltijdopleiding te volgen.

Voor de VVD is het even slikken dat we 3 jaar hebben moeten wachten en dat de volgende stap nu 'experimenten' zijn. En het is heel erg slikken om te merken dat het bekostigd onderwijs, de vereniging hogescholen, nog steeds probeert om het speelveld alleen maar ongelijker te maken. Hen past meer bescheidenheid. Het is hen de afgelopen jaren niet gelukt de vraag van werkenden goed te bedienen. Het lukte het private onderwijs wel. Leer er van, maar heb dan ook enig respect voor het private onderwijs, zou ik de vakbonden en de vereniging hogescholen willen zeggen.

Voorzitter, we zijn dus blij dat we een stap gaan zetten. Maar we willen door en we willen meer.

• - 

  De VVD zou graag zien dat er ook een pilot vraagfinanciering in het MBO komt, voor bedrijfsscholen zoals De Vries in Makkum of bijvoorbeeld de NS.
• - 

  De VVD zou ook graag zien dat de experimenten voldoende van omvang zijn om straks ook echt conclusies te trekken en een volgende stap te maken. Kan de minister garanderen dat deze pilots en experimenten voldoende omvang hebben om straks bij de evaluatie ook echt conclusies te trekken?
• - 

  De VVD wil dat ook universiteiten de ruimte krijgen om verder te flexibliseren. In Delft heeft men aangegeven graag mee te willen doen, omdat zij nadenken hoe ze via MOOCS en modules kunnen inspelen op een internationale vraag.

Deze brief over LLL ging met name over het deeltijdonderwijs. Maar er is meer nodig. Ook in de sociale zekerheid moeten we op zoek naar manieren om scholing beter te faciliteren. Scholing is nu nog vaak voorbehouden aan mensen met een vast contract, terwijl juist flexwerkers en ZZP-ers onze economie wendbaar en responsief maken. Zij moeten zorgen dat ze iedere dag opnieuw inzetbaar zijn. Alleen hen weten we helaas met de bestaande instrumenten onvoldoende te bedienen. Ze profiteren niet van de middelen uit de O&O-fondsen en hun opleiding wordt niet door de werkgever betaald.

Ook omscholers vallen in het huidige systeem nog buiten de boot. Ze mogen geen gebruik maken van de scholingsaftrek, want hun scholing is niet gericht op hun huidige baan. Ze doen de opleiding, die hen weer kansen geeft voor de toekomst, vaak naast hun baan, maar kunnen de praktijkopdrachten en stages niet in hun baan zijn tijd doen. Sterker nog, de moeten voor het lopen van stage vaak onbetaald verlof opnemen. Deze mensen nemen zelf verantwoordelijkheid voor hun inzetbaarheid. Ze wachten niet tot ze in de WW zitten of in de bijstand. Maar het wordt ze niet gemakkelijk gemaakt. Graag hoor ik welke maatregelen er voor hen genomen kunnen worden.

Voorzitter, deze brief voor LLL is een goede start. Maar we zijn er nog niet. We moeten naast het vergroten en verbeteren van het aanbod via de aangekondigde pilots ook kijken hoe we de vraag verder kunnen stimuleren. De VVD heeft hiervoor al eerder de suggestie gedaan om te kijken of we tot één nationaal O&O-fonds kunnen komen met ook een bijdrage en trekkingsrecht voor flexwerkers en zzp-ers op vrijwillige basis. Graag hoor ik van de minister van SZW welke concrete stappen hij daarop gaat nemen. Ook hoor ik graag hoe het staat met de uitvoering van de motie Vermeij voor het onderzoeken hoe de ervaringen uit bijv Zweden benut kunnen te aan zien van afspraken in het loongebouw niet meer afhankelijk te maken van leeftijd of dienstjaren, maar te koppelen aan inspanning werknemer ten aanzien van scholing.

Vz met vraagfinanciering voor deeltijdopleidingen en met het leven lang leren krediet en de vouchers zetten we stappen vooruit. Maar we moeten blijven werken aan het LLL-beleid. Ik hoor dan ook graag wanneer we de volgende brief kunnen verwachten met aanvullende voorstellen rondom omscholing en meer scholingsmogelijkheden voor flexwerkers en zzp-ers.