Spreektekst AO Emancipatiebeleid - Hoofdinhoud
17 jun 2013
Ik sprak op 13 juni in de Tweede Kamer over het emancipatiebeleid. U vindt mijn spreektekst hieronder. Nota bene: bij afwijking geldt uitsluitend de gesproken tekst
Voorzitter, emancipatie is een onderwerp dat mensen wat doet. Sommigen gaan gelijk zitten voor een stevige discussie, anderen zuchten eens diep, weer anderen vegen het van tafel, veel mensen betrekken het niet meer op zichzelf en voor weer anderen is het een doel waar zij met hart en ziel voor vechten. Emancipatie is voor liberalen onlosmakelijk verbonden aan vrijheid. Keuzevrijheid, de vrijheid om te zijn wie je bent, de vrijheid om in veiligheid te leven. De andere kant van die medaille is dat een liberaal dan ook kritisch kijkt of en waar een rol voor de overheid is weggelegd. Door die bril heb ik de emancipatiebrief van dit kabinet gelezen.
Voorzitter, de minister noemt in haar brief terecht een aantal kerntaken van de overheid: Het opheffen van wettelijke beperkingen en beletselen. Gelijke behandeling en daarmee het tegengaan van discriminatie. Veiligheid. Op die terreinen heeft de overheid zeker een rol. Wat de VVD betreft is die rol beperkt, dus het is goed dat deze minister als coördinerend bewindspersoon er bij haar collega’s op aandringt en in de gaten houdt dat zij de goede prioriteiten stellen en de juiste accenten leggen in hun beleid, zonder onnodige extra wetten en regels. Om te voorkomen dat emancipatiebeleid verwordt tot strooigoed, is focus belangrijk: wanneer heeft de overheid een rol, en welke. Tegen die achtergrond zal ik in mijn inbreng aandacht besteden aan de emancipatie van vrouwen, LHBT’s en mannen.
Bij het uitkomen van de emancipatiebrief werd de discussie over moeders die werken of thuisblijven, een hot item. Helaas blijven televisieprogramma’s vaak steken in een format waarbij twee vrouwen - een werkende en een thuisblijfmoeder - tegenover elkaar worden gezet. Dit levert wellicht felle discussies of emotionele televisie op, maar die discussie stokt in de loopgraven. Keuzevrijheid is een groot goed. Zeker als het om zoiets wezenlijks gaat als het inrichten van je eigen leven. Maar keuzevrijheid wordt voorafgegaan door een keuzemogelijkheid en gevolgd door de consequenties van die keuze. Als je in de ene fase van je leven de keuze maakt om niet of minder te werken, kun je, als vervolgens blijkt dat je in een van de drie huwelijken zit die in een echtscheiding eindigt niet maar weer automatisch terugvallen op de overheid. Vrijheid komt met verantwoordelijkheid. De VVD meet het succes van het emancipatiebeleid ten aanzien van vrouwen vooral af aan zelfredzaamheid en arbeidsparticipatie. Dat dwing je niet af met quota en wettelijke regelingen op het gebied van werktijden, dat is eigen verantwoordelijkheid van mensen in combinatie met een goed maatschappelijk klimaat voor participatie. En is gelijke beloning voor de jonge generatie van nu veel belangrijker dan het opleggen van normen. Wat ons betreft hoeft de minister dan ook zeker geen haast te maken met het verkennen van de rol van vrouwen in de media bijvoorbeeld door hun aanwezigheid in programma’s te tellen. Er is tegenwoordig zoiets als een afstandsbediening.
Voorzitter, wettelijk gezien is er in Nederland veel goed geregeld. In deze regeerperiode regelen we dat er een einde komt aan de weigerambtenaar, laten we de sterilisatie eis voor transgenders los, werken we met een initiatiefwet aan het schrappen van de enkele feitconstructie en wordt ouderschap voor lesbische paren goed geregeld. Ook is voorlichting op scholen over homoseksualiteit verplicht gesteld. De vorige minister van Onderwijs wilde een aanwezigheidscontrole niet verplicht stellen. Maar als bij een voorlichting driekwart van de klas die dag “toevallig” ziek is, dan moet daar iets gebeuren. Deze minister doet een kwantitatief onderzoek op 130 scholen. Is zij bereid dit onderzoek uit te breiden en ook het middelbaar beroepsonderwijs mee te nemen? Ik zou ook graag onderzocht zien wat verplichte controle door de inspectie aan meerwaarde oplevert? Ook hoor ik graag iets over de manier van les geven. Kiezen scholen voor aansluiting bij het huidige curriculum, bijvoorbeeld door de stof in te bedden in een vak, of werkt een aparte voorlichting beter?
Voorzitter, transgenders krijgen regelmatig te maken met problemen op het gebied van sociale acceptatie. Zo hebben zij vaker dan anderen problemen thuis en op het werk. De minister schrijft dat zij met haar Emancipatienota ook een antwoord geeft op het SCP rapport “worden wie je bent”. Mijn partij vindt die reactie eigenlijk erg mager. Kan de minister toezeggen dat zij de kamer over haar concrete actieplan voor de problematiek rondom transgenders informeert?
Tot slot voorzitter, de mannen. Als het in emancipatievraagstukken over mannen gaat, gaat het vaak over hun rol in het huishouden. Daar gaat de overheid gelukkig niet over. Waar de overheid bijvoorbeeld wel over gaat, is de juridische rol van de man als vader. Voor bijna alle erkennings- en voogdijregelingen heeft de vader toestemming nodig van de moeder. Als een samenwonend ouderpaar uit elkaar gaat, zal een rechter in bijna alle gevallen het kind aan de moeder toewijzen. Heeft de vader een kind uit die relatie wel erkend, maar geen gezag geregeld, dan is de vader afhankelijk van de toestemming van de moeder om zijn vaderschap uit te kunnen voeren. Dat lijkt de VVD een onwenselijke zaak. Is de minister bereid hierover van gedachten te wisselen met haar collega van Veiligheid en Justitie om te bezien hoe de vaderschapsrol juridisch kan worden verstevigd?
Voorzitter, er woonden eind 2012 8,3 miljoen mannen en jongens en 8,4 miljoen vrouwen en meisjes in Nederland. Generaties voor ons hebben hard gewerkt om de huidige generatie kansen te geven die zij wellicht zelf niet hadden. Het is misschien wel een beetje frustrerend voor de vorige generaties dat jongeren niet zoveel hebben met het begrip emancipatie. Maar misschien is het juist ook wel tekenend voor het succes. Is het een integraal onderdeel van ons denken geworden. Geen apart proces, maar logisch onderdeel van de kerntaken van de overheid. Het emancipatieproces is misschien inmiddels zelf wel geëmancipeerd..