Troonrede 1969 (volledige tekst) - Hoofdinhoud

In de integrale tekst van de troonrede 1969 is door de redactie structuur aangebracht, zodat u snel tussen de onderdelen kunt navigeren.

Leden van de Staten-Generaal,

In 1970 zal het vijf en twintig jaar geleden zijn dat de tweede wereldoorlog eindigde. De vrijheid was herwonnen, de democratie hersteld. Met aller inspanning is sindsdien veel tot stand gebracht dat van blijvende betekenis is. Er is dan ook alle reden om deze herdenking in grote dankbaarheid te vieren.

Inmiddels streven velen naar een nieuwe wereld en naar een nieuwe wijze van leven. Ook van die wereld moeten de weder verworven waarden van vrijheid, verdraagzaamheid en democratie de grondslag vormen.

De regering wil richting geven aan een ontwikkeling in die geest. Haar beleid is dan ook gericht op meer openheid en medeverantwoordelijkheid.

De regering wil met betrekking tot onderwijs en cultuur een verdergaande democratisering helpen tot stand brengen.

Op korte termijn zal zij een wetsontwerp indienen ter hervorming van het bestuur der universiteiten en hogescholen. Om de groeiende stroom van studenten op te vangen zijn uitbreiding en spreiding van het wetenschappelijk onderwijs noodzakelijk.

Daarnaast is ook een nieuwe structuur voor dat onderwijs zelf nodig. Een nota over het medisch wetenschappelijk onderwijs, waarin de regering haar voorkeur uitspreekt voor vestiging van de achtste medische faculteit in Maastricht, wordt U heden aangeboden.

Voorts wil de regering betere mogelijkheden scheppen voor onderwijs en vorming van de werkende jongeren. Ter bevordering van het dragen van medeverantwoordelijkheid zal het beleid worden gewijzigd ten opzichte vanjeugd- en jongerenwerk.

In het nieuwe begrotingsjaar zullen de leerlingenschalen bij het kleuter- en het lager onderwijs verder worden verlaagd. Binnenkort zullen U voorstellen bereiken voor een nieuwe experimentenwet en voor een wet die het toezicht op het schriftelijk onderwijs regelt. Ook komt er een nieuwe regeling voor de ontwikkeling van bepaalde vormen van hoger beroepsonderwijs.

Voorstellen uit de kunstwereld met betrekking tot het te voeren beleid zullen in samenwerking tussen kunstenaars, de Raad voor de Kunst en de overheid op hun mogelijkheden worden getoetst.

Zorg voor de samenleving brengt mee dat een wijziging van de wet op de bejaardenoorden voor wat betreft de planning, het opnamebeleid en het toezicht op de prijzen, wordt voorbereid. De dienstverlening voor de zeifstandig wonende bejaarden zal worden verbeterd. De bouw van woningen voor bejaarden zal worden opgevoerd.

Ter verbetering van de leefbaarheid van ons land zullen meer voorzieningen worden getroffen voor milieuhygiëne, openluchtrecreatie, het veiligstellen van bos- en natuurgebieden en woningverbetering. Voor krotopruiming en stadsvernieuwing zijn aanzienlijk grotere bedragen geraamd.

Teneinde geluidsoverlast te verminderen zullen maatregelen worden getroffen om het lesverkeer op Schiphol te beperken.

Het komende parlementaire jaar zullen U enkele voorstellen bereiken tot herziening van de Grondwet. Een nota over territoriale bestuurlijke organisatie wordt heden aangeboden. Wetsvoorstellen zullen U worden voorgelegd - onder andere op het gebied van het privaat- en het strafrecht - ter aanpassing van ons recht aan de maatschappelijke ontwikkeling en aan nieuwe inzichten.

De regering acht uitbreiding nodig van de medezeggenschap van de werknemers in de onderneming. Weldra zal U een ontwerp voor een nieuwe wet op de ondernemingsraden bereiken. De regering zal zo spoedig mogelijk na ontvangst van het advies van de Sociaal-Economische Raad over wijziging van de structuur van de naamloze vennootschap met een wetsontwerp ter zake komen. 

Met de regeringen van Suriname en de Nederlandse Antillen zal, na de verkiezingen aldaar, overleg worden gevoerd over hun opvattingen aangaande de onderlinge staatkundige verhoudingen. Door uitbreiding van de financiële bijstand zal in deze landen aan meer sectoren van het maatschappelijke leven aandacht kunnen worden geschonken.

Onze economie heeft zich in 1969 voorspoedig ontwikkeld. De werkloosheid is mede ten gevolge van het gevoerde beleid gelukkig sterk verminderd. In grote delen van het land overtreft de vraag naar arbeidskrachten het aanbod en is er sprake van spanning. 

Hoewel de noodzakelijke invoering van de nieuwe omzetbelasting grote problemen heeft gegeven, is nu een goede basis aanwezig voor een gezonde sociaal-economische ontwikkeling.

Het beleid is gericht op doorbreking van de inflatiespiraal. De regering stelt - ernstig rekening houdend met het ter zake door de Sociaal-Economische Raad uitgebrachte advies - de volgende maatregelen voor.

De jaarlijkse optrekking van de huren vindt eerst op 1 juli plaats.

De verhoging van de tarieven van de omzetbelasting wordt tot 1 juli 1970 uitgesteld; tegelijkertijd wordt voor een aantal levensmiddelen het tarief verlaagd, zodat de invloed van deze tariefswijzigingen op de kosten van levensonderhoud zeer gering zal zijn. Een aan veranderende omstandigheden aangepast actief prijsbeleid blijft gehandhaafd.

Tezamen met de voorgenomen gedeeltelijke aanpassing van de tarieven van loon- en inkomstenbelasting op 1 januari kunnen genoemde maatregelen leiden tot een redelijke verbetering van het reële besteedbare inkomen van de werknemer in 1970. 

Deze verbetering komt overeen met die welke zou zijn voortgevloeid uit de voorstellen van de Sociaal Economische Raad. De regering zal het overleg met het georganiseerde bedrijfsleven voortzetten. De regering wil bij een voortgaande groei van het nationals inkomen het economisch evenwicht handhaven en een verdere verdeling van de welvaart tot stand brengen.

In de financiële positie van enkele groepen bejaarden en kleine zelfstandigen zal verbetering worden gebracht via de ziekenfondsverzekering en de kinderbijslagwet voor kleine zelfstandigen.

Het financiële beleid dat op deze wijze een rustige prijsontwikkeling helpt mogelijk maken, zal tevens moeten bijdragen tot cen beperking van de spanningen in de conjunctuur en op de kapitaalmarkt. Teneinde onder meer de noodzakelijke sanering van het Gemeentefonds te verwezenlijken zijn enkele fiscale maatregelen nodig. 

Naast de gematigde verhoging van de omzetbelasting per 1 juli 1970 wordt voorgesteld de vermindering van omzetbelasting op investeringsgoederen een jaar uit te stellen en de vennootschapsbelasting en de vermogensbelasting op het huidige peil te handhaven.

In het kader van de inflatie-aanpassing zal de motorrijtuigenbelasting worden verhoogd en zullen de reeds bijgestelde tarieven van de accijnzen op benzine, alcohol en bier ongewijzigd blijven. De regering verwacht dat door gezamenlijke inspanning van alle betrokkenen het produktieniveau van 125.000 woningen, ondanks de stijging van de kapitaalrente, zal worden gehandhaafd. 

Van groot belang acht zij het scheppen van betere voorwaarden voor de huisvesting van economisch zwakke groepen en jonge gezinnen. In dit verband zullen individuele huursubsidies en maatregelen ter bevordering van de doorstroming worden voorgesteld.

Het bedrijfsleven maakt een periode van versnelde aanpassing door. Dit geldt zowel voor grote ondernemingen als voor het midden- en kleinbedrijf en de land- en tuinbouw. Verdere versterking van de economische structuur is noodzakelijk en kan ook, gelet op de gunstige conjunctuur, plaatsvinden. De noodzakelijke begeleiding van dit proces en vooral het opvangen van de moeilijkheden die daaruit voor betrokkenen voortspruiten, stellen hoge eisen aan het bedrijfsleven en de overheid. 

Over de ontwikkeling in het midden- en kleinbedrijf en het daarbij te voeren beleid kunt U binnenkort een nota tegemoet zien.

Het regionaal onderzoekprogramma zal in het komende zittingsjaar nieuwe bouwstenen leveren voor de onderlinge afstemming van planologische en economische maatregelen ten behoeve van de verschillende delen van het land. Dezer dagen zal U een nota worden aangeboden inzake de mijn-industrie en de industriële herstructurering van Zuid-Limburg. Het groeitempo van de uitgaven voor het openbaar vervoer en voor de waterstaat gaat dit jaar dat van de totale uitgaven aanzienlijk te boven. 

Een groot deel van de waterstaatsinvesteringen gaat naar de zeehavens, waarvan de regering een verdere ontplooiing essentieel acht voor de toekomstige economische ontwikkeling van ons land. Wel noopt de schaal waarop de zeehavenontwikkeling zich thans voltrekt, tot grote waakzaamheid ten aanzien van het leef- en woonklimaat.

In de land- en tuinbouw en in de visserij voltrekken zich snel ingrijpende veranderingen. Ter vergroting van de arbeidsproduktiviteit in de agrarische sector zal de vernieuwing van het produktie-apparaat gepaard moeten gaan met een verdere vervlechting van het land- en tuinbouwbedrijf met de agrarische handel en industrie. 

Een voorlopige standpuntbepaling over de structuurvoorstellen van de Europese Commissie wordt U heden aangeboden.

Een aantal maatregelen moet worden genomen ter beteugeling van verdere overproduktie van enkele belangrijke landbouwprodukten. De oplossing van dit probleem zal in de eerste plaats moeten worden gevonden in het kader van het markt- en prijsbeleid van de Europese Economische Gemeenschap.

Het buitenlandse beleid van de regering wil bijdragen tot de opbouw van een vreedzame en welvarende internationale gemeenschap. Ons Koninkrijk is hierbij actief betrokken. Voor de Europese samenwerking zal het komende jaar van bijzondere betekenis zijn. Naar het zich laat aanzien, kan op 1 januari 1970 de overgangsperiode naar de gemeenschappelijke markt worden afgesloten. 

De regering ziet hierin geen eindstation, maar een vertrekpunt voor een hernieuwde inspanning terwille van de Europese integratie. De voldoening over de gemaakte vorderingen van de Europese Gemeenschappen zou in aanzienlijke mate worden getemperd, indien in de nabije toekomst niet eindelijk een begin zou kunnen worden gemaakt met de reeds lang verwachte uitbreiding.

In de Europese Economische Gemeenschap is het noodzakelijk te komen tot een betere coördinatie van het sociaal-economische beleid van de lid-staten. Dit is ook nodig om te komen tot een betere monetaire samenwerking. De Benelux regeringsconferentie, waarbij onder meer is besloten tot spoedige afschaffing van de controles en formaliteiten aan de grens, heeft aan de onderlinge samenwerking een nieuwe stimulans gegeven.

De ontwikkelingen in de communistische wereld zijn weinig geruststellend en verplichten tot onverzwakte handhaving van het Atlantische bondgenootschap. Ook ons land moet zich daarvoor een aanzienlijke inspanning blijven getroosten. Inmiddels wordt in het bondgenootschap het onderzoek voortgezet naar mogelijkheden tot het bereiken van een werkelijke ontspanning tussen Oost en West.

Het stemt de regering tot voldoening thans ook actief te kunnen deelnemen aan de besprekingen over wapenbeheersing en wapenbeperking in de Ontwapeningscommissie te Genève.

Met betrekking tot de conflicten in Nigeria, in Vietnam en in het Midden-Oosten zal zij alles doen wat in haar vermogen ligt om het menselijk leed te verzachten en een vreedzame oplossing te bereiken.

De Verenigde Naties blijven, ondanks tekortkomingen, de belichaming van het verlangen der volkeren naar een vreedzame, rechtvaardige en welvarende internationale samenleving. De regering zal het werk van de Verenigde Naties en hun gespecialiseerde organisaties aan een nieuwe internationale structuur van de ontwikkelingssamenwerking in de zeventiger jaren met kracht ondersteunen. 

Zij tracht haar eigen hulpverleningsbeleid reeds thans te passen in een internationaal kader en de doeltreffendheid verder te vergroten door meerjarenplanning, inschakeling van zoveel mogelijk geledingen van ons volk en concentratie van de hulp op een beperkt aantal landen.

Leden van de Staten-Generaal,

Het komende parlementairejaar is het laatste volledige vóór de verkiezingen in 1971. Het kabinet spant zich in om een groot aantal van zijn doeleinden in deze periode te verwezenlijken. 

Het vertrouwt daarbij Uw steun te verwerven. Een doeltreffende gezamenlijke besluitvorming is noodzakelijk voor ons land en ons Koninkrijk in deze jaren van verandering en vernieuwing.

Moge op onze gemeenschappelijke inspanning Gods zegen rusten!

Hiermede open ik de nieuwe zitting van de Staten-Generaal.

16 september 1969