Nederland moet Brexit voorkomen - Hoofdinhoud

Nederland moet als voorzitter van de Europese Unie een Brexit voorkomen. „Want wanneer de Britten toch uit de EU stappen, dan zullen meer landen overwegen om op te stappen. Dan valt de hele unie uit elkaar”, vreest Hans van Baalen, delegatieleider van de VVD in het Europees Parlement.

Wanneer de inwoners van het Verenigd Koninkrijk zich in een referendum mogen uitspreken over het uittreden uit de Europese Unie, is nog onduidelijk. Uiterlijk eind 2017, maar de Britse premier David Cameron wil zo snel mogelijk van dit onderwerp zijn verlost en stuurde lange tijd aan op een referendum komend voorjaar. Mogelijk lukt het nog voor de zomervakantie, maar dan moeten de onderhandelingen in Brussel wel vlotten.

De Britten willen namelijk eerst onderhandelen over vier belangrijke veranderingen in de Europese Unie. Zo mogen migranten uit de EU zelf niet meteen toegang krijgen tot het sociale stelsel in een land, ofwel pas na vier jaar zouden mensen uit Oost-Europa een uitkering mogen krijgen. Ten tweede wil Cameron dat de nationale parlementen meer invloed krijgen ten koste van Brussel. Een derde pijnpunt is de vermeende discriminatie van niet-eurolanden op de interne markt, ofwel de Europese Unie moet zich inzetten voor alle 28 lidstaten. Als niet-euroland voelen de Britten zich buitengesloten op economisch gebied. Tot slot wil Cameron dat de Unie zich meer richt op groei en vergroting van het concurrentievermogen.

Die laatste eis zal geen probleem zijn, maar de andere wel. Donderdag werd voor het eerst door de regeringsleiders over de eisen van Cameron gesproken. Dat eindresultaat wordt dan aan de kiezers voorgelegd in de hoop dat een meerderheid kiest om binnen de EU te blijven. Maar volgens de laatste peilingen is een meerderheid juist voor uittreding (Brexit). Cameron speelt hoog spel met zijn eisen en dreigt zelfs het Brexit-kamp aan te voeren nu Brussel de eisen niet serieus neemt.

Hoewel die gesprekken vooral in Brussel worden gevoerd met de Europese Commissie, wordt van Nederland als voorzitter een rol voorzien als oliemannetje. Tot nu laat het kabinet zich daar niet echt over uit, al wordt het van ’strategisch belang gezien dat het Verenigd Koninkrijk lid blijft van de EU’.

Maar Van Baalen vindt die houding te passief. „Zonder de Britten komen we in moeilijk vaarwater. We kunnen ze niet missen vanwege hun kritische opstelling. Nederland moet Cameron en het Engelse volk overhalen om te blijven. Want anders zullen meer landen overwegen uit te treden. Is er dan nog wel een toekomst voor de EU?”

Afzijdig

Omdat veel van de wensen van Cameron overeenkomen met vernieuwingswensen van Nederland, zouden ze elkaar juist moeten helpen. Ook Nederland wil dat nationale parlementen meer macht krijgen en dat de afspraken die in Europa worden gemaakt, ook worden nagekomen. Nederland zou de Britten ook kunnen overhalen zich actiever op te stellen binnen de EU. Nu ligt het initiatief veelal bij Duitsland en Frankrijk en houdt de voormalige grootmacht zich vaak afzijdig. Dat laatste komt ook al omdat het Verenigd Koninkrijk geen onderdeel is van het Schengengebied en ook buiten de eurozone ligt. Daardoor blijven de Britten buiten veel (economische) discussies.

Maar Nederland heeft als voorzitter ook te maken met landen die niet willen toegeven aan Cameron. Die zoiets hebben van ’dan hoepel je maar op’. Dan zijn we van die lastpak af. Misschien verruilen financiële instellingen dan Londen voor Frankfurt of een andere stad.

Voor het eerst houdt Eurocommissaris Frans Timmermans serieus rekening met de mogelijkheid dat de Europese Unie uit elkaar kan vallen. En juist op dat moment mag Nederland vanaf 1 januari de kar trekken als voorzitter. Het krijgt dan zeker ook de vluchtelingencrisis en het terrorisme op het bordje.

Onderlinge spanningen

Beide onderwerpen vragen juist om een sterke samenwerking, maar in de praktijk willen landen toch zeggenschap houden. Landen willen zelf hun grenzen blijven bewaken, geheime diensten worden ook niet verplicht samen te werken. Om over het herverdelen van de vele vluchtelingen die in Italië en Griekenland zitten nog maar te zwijgen.

De onderlinge spanningen lopen wat dat betreft alleen maar op. Het einde van de interne markt binnen Schengen is nog steeds mogelijk.

Dit artikel verscheen in: Noord-Hollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad, de IJmuider Courant en De Gooi- en Eemlander