Poetin heeft niets geleerd van 1989 - Hoofdinhoud
Zondag 26 maart werd in meer dan tachtig Russische steden geprotesteerd tegen corruptie en onderdrukking. Het waren de grootste demonstraties in jaren. Dit is een signaal dat de Russen, vooral de jonge generaties, klaar zijn met de endemische corruptie en politieke onderdrukking van president Poetin en zijn entourage.
Achter het harde optreden van de veiligheidstroepen tegen onschuldige demonstranten schuilt een onzekere president Poetin, die zich geen raad weet met de toenemende oppositie.
De demonstraties zijn een oprechte uiting van de brede onvrede onder de Russische bevolking. Deze autonome ontwikkelingen zijn niet geïnstigeerd vanuit het buitenland en hebben een eigen dynamiek.
Jarenlang heeft Poetin geprobeerd de corruptie en vastgelopen economie te verbloemen door een agressief buitenlands beleid, zoals de bezetting van de Oekraïense Krim, het oosten van Moldavië, de Georgische provincies Abchazië en Zuid-Ossetië en de militaire steun aan de pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne en aan de Syrische president Assad. Deze militaire avonturen zijn een aanslag op de schatkist, die door de dalende olie- en gasprijzen steeds leger raakt.
Hervormingen blijven uit. Voor jonge Russen is er nauwelijks uitzicht op werk, laat staan op vrijheid. De economie is een sterfhuisconstructie, gebaseerd op corruptie en cliëntelisme, waarbij een kleine kliek aan Poetin loyale oligarchen parasiteert op de gehele Russische bevolking. Serieuze politieke oppositie wordt geëlimineerd: oppositieleider Boris Nemtsov werd vermoord, oppositieleider Alexei Navalny, die een gooi wil doen naar het presidentschap, werd gearresteerd en verminkt (een onbekende gooide zuur in zijn ogen) en andere anti-Poetin activisten worden stelselmatig bedreigd en opgepakt.
De VS en Europa dienen een tweesporenbeleid te voeren. Een uitgestoken hand naar de Russische bevolking, in het bijzonder jongeren, en een harde opstelling jegens Poetin. Deze Westerse opstelling zou, net als in 1989, kunnen leiden tot een vreedzame game changer, waarbij de Russen en het Westen gezamenlijk profiteren. De Nederlandse ratificatie van het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne en steun aan de buurlanden van Rusland, zal ook de democratische krachten in Rusland bevorderen.
Het systeem van Poetin, gebaseerd op intimidatie van de bevolking, onderdrukking van de oppositie en corruptie om oligarchen af te kopen, is onhoudbaar. Het doet denken aan de DDR waar de economie eind jaren '80 volledig was vastgelopen en het verzet tegen de dictatuur groeide. Toen 7 oktober 1989 het 40-jarige bestaan van de DDR groots werd gevierd, waarschuwde Sovjetleider Gorbatsjov DDR-leider Honecker dat 'wie te laat komt, door het leven wordt gestraft'. Maar in plaats van hervormingen door te voeren, zocht Honecker zijn heil in brute repressie. Een maand later - op 9 november 1989 - viel de muur en stortte de DDR-dictatuur ineen. Poetin heeft niets geleerd van 1989.
Hans van Baalen is VVD-delegatieleider in het Europees Parlement. Hij is namens de liberale ALDE-fractie woordvoerder Rusland en Oekraïne.