Dr. C. Lely - Hoofdinhoud

Krachtige en bekwame liberale minister, waterstaatkundig ingenieur en bestuurder. De man van de afsluiting en inpoldering van de Zuiderzee. Een wet daartoe bracht hij in 1918, zijn laatste jaar als minister, tot stand. Werd in 1891 tamelijk jong minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid in het kabinet-Van Tienhoven i en leidde een staatscommissie over de Zuiderzee. Had als minister in het kabinet-Pierson i ook een groot aandeel in het totstandkomen van de eerste sociale wetgeving (Ongevallenwet 1901) en bij de ontwikkeling van de mijnbouw in Limburg. Was behalve minister ook Tweede en Eerste Kamerlid, Gouverneur van Suriname en wethouder van Den Haag. Vlot en vaardig spreker met een hoge stem. Enige staatsman naar wie een gemeente is vernoemd.

Liberale Unie, Vooruitstrevende Kamerclub, Vrijzinnig-Democratische Kamerclub (1897-1901), Liberalen, LSP
functie(s) in de periode 1891-1922: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, minister, Gouverneur van Suriname

• - 

  C. Lely, van 23 september 1854 tot 1 januari 1905
• - 

  Ir. C. Lely, van 1 januari 1905 tot 8 januari 1907 (tot aan hem een eredoctoraat aan de Technische Hogeschool Delft werd verleend)
• - 

  Dr. C. Lely, vanaf 8 januari 1907

• - 

  Liberale Unie, tot 16 april 1921
• - 

  Liberale Staatspartij "De Vrijheidsbond", vanaf 16 april 1921

• - 

  Vooruitstrevend-Liberale Kamerclub, van mei 1894 tot september 1897
• - 

  Vrijzinnig-Democratische Kamerclub, van 22 september 1897 tot maart 1901

• - 

  minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, van 21 augustus 1891 tot 9 mei 1894
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 27 juli 1897 (voor het kiesdistrict Lochem)
• - 

  minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, van 27 juli 1897 tot 1 augustus 1901
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 september 1897 tot 17 september 1901 (voor het kiesdistrict Lochem)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1901 tot 16 augustus 1902 (voor het kiesdistrict Amsterdam IX)
• - 

  lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, van 4 februari 1902 tot 9 september 1902
• - 

  Gouverneur van Suriname, van 4 oktober 1902 tot 12 september 1905 (benoemd bij K.B. van 5 augustus 1902)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 december 1905 tot 21 september 1909 (voor het kiesdistrict Amsterdam II)
• - 

  lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, van 22 april 1908 tot 29 augustus 1913
• - 

  wethouder (van plaatselijke werken en eigendommen en vissershaven) van 's-Gravenhage, van 22 april 1908 tot 29 augustus 1913
• - 

  lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, van 21 december 1909 tot september 1910 (voor het kiesdistrict 's-Gravenhage)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 21 september 1910 tot 29 augustus 1913 (voor Friesland)
• - 

  minister van Waterstaat, van 29 augustus 1913 tot 9 september 1918
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1918 tot 24 juni 1922

• - 

  Was in de periode 1916-1918 als minister van Waterstaat tevens belast met de sociale wetgeving en arbeidsbemiddeling

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  voorzitter KIVI (Koninklijk Instituut voor Ingenieurs), van 1928 tot 22 januari 1929
• - 

  lid Radioraad, van 1 januari 1929 tot 22 januari 1929

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van januari 1920 tot april 1920
• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk IX (Waterstaat) 1922 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Sprak als Kamerlid vooral over waterstaatsaangelegenheden; een enkele keer ook over marine, arbeid en mijnbouw
• - 

  Na 1918 woordvoerder der liberalen voor sociale verzekering; hield zich verder bezig met waterstaat, marine en koloniën

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Stelde in 1915-1917 gelden beschikbaar voor verbeteringen van de vaarwegen vanaf Limburg. De Maas werd tussen Maasbracht en Mook gekanaliseerd en er kwamen verbindingen van de Maas vanaf Wessem met de Zuid-Willemsvaart bij Nederweert en tussen de Maas en de Waal. Hierdoor moest onder meer het vervoer van steenkolen vanuit Limburg gemakkelijker worden.
• - 

  Verdedigde in 1916 het door Treub in 1914 ingediende wetsvoorstel over het staatspensioen. De Tweede Kamer nam het wetsvoorstel op 18 mei 1916 met 51 tegen 34 stemmen aan. Het wetsvoorstel werd vanwege de Kamerontbinding in november 1917 door de Eerste Kamer niet verder afgehandeld. Het voorstel daartoe werd met 21 tegen 13 stemmen aangenomen (rechts tegen links).
• - 

  Tijdens zijn ministerschap vond, per 1 februari 1917, de fusie van de Hollandsche IJzeren-Spoorweg Maatschappij (H.S.M.) en Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (S.S.) plaats. Er kwam een nieuwe particuliere maatschappij "N.V. Nederlandsche Spoorwegen", waarin de Staat in 1921 een meerderheidsbelang kreeg.

• - 

  Bracht in 1917 een wet tot verbetering van de Nieuwe Waterweg tot stand. Deze wet regelde verdere uitvoering van rijkswege van verdieping en verbreding van de vaargeul. Daaraan moesten ook direct belanghebbenden in eenderde van de kosten bijdragen. Verder kwamen voor er defensiewerken (geschut, verlichting) langs de Nieuwe Waterweg.
• - 

  Bracht in 1917 een wet voorschriften omtrent aanleg en instandhouding van spoorwegen met beperkte snelheid tot stand. De beslissing over vergunningverlening voor aanleg van lokaalspoor- en tramwegen kwam bij Gedeputeerde Staten, na advisering door het Rijkstoezicht op de Spoorwegdiensten. Tegen een beslissing kon in beroep worden gegaan bij de Kroon.
• - 

  Bracht in 1918 de wet tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee (Zuiderzeewet) tot stand (Stb. 354, 14 juni 1918), die bepaalde dat de Zuiderzee zou worden afgesloten en vervolgens gedeeltelijk ingepolderd. Een eerste voorstel daartoe was door hem al in mei 1901 ingediend. Er kwam een apart fonds ten behoeve van de afsluiting en inpoldering en er werd een Zuiderzeeraad in het leven geroepen.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Werd in 1891 minister, nadat zes a zeven kandidaten vóór hem (onder wie Kerdijk) hadden geweigerd. Van Tienhoven was lid van de Zuiderzee-Vereeniging en Tak van Poortvliet kende hem uit de tijd dat hij als minister zijn Kanalenwet voorbereidde. Lely was daar als ingenieur bij betrokken.
• - 

  Werd in 1892 tevens belast met de uitvoering van de Arbeidswet 1889 (dit viel tot dan onder het ministerie van Justitie) en richtte in 1893 een afdeling Arbeid en Fabriekswezen in aan zijn departement
• - 

  Vanaf 1916 (na het aftreden van Treub) was hij tevens belast met de sociale wetgeving

• - 

  Van hem staat bij Den Oever en in Lelystad een standbeeld. Lelystad is naar hem genoemd. Het standbeeld bij de afsluitdijk werd op 23 september 1954 door koningin Juliana onthuld t.g.v. zijn 100e geboortedag.
• - 

  Alle gemeenten in Flevoland, uitgezonderd het reeds voordien bestaande Urk, hebben een lelie in hun gemeentewapen
• - 

  Zijn zoon Jan was voor de VDB lid van de Haagse gemeenteraad (1939-1941)

• - 

  Casimir noemde hem in 'De Telegraaf' bij zijn dood een "vrome rode liberaal".

• - 

  Eindige in 1909 in het district Amsterdam II als derde achter J.R. Snoeck Henkemans (chu) en J. Oudegeest (sdap)
• - 

  Werd in 1910 bij de periodieke verkiezingen voor de Eerste Kamer in Provinciale Staten van Zuid-Holland verslagen door P.J.F. Vermeulen (r.k.). Hij kreeg 19 stemmen,tegen 51 voor Vermeulen.
• - 

  Versloeg in 1910 bij de periodieke verkiezingen voor de Eerste Kamer in Provinciale Staten van Friesland L.W. de Vries (chu). Hij kreeg in de derde stemronde 26 stemmen, tegen 22 voor De Vries.

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  K. Jansma, "Lely bedwinger der Zuiderzee" (1954)
• - 

  W. Top, "Ingenieur Lely" (1974)
• - 

  J.M.G. van der Poel, "Lely, Cornelis (1854-1929)", Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 331
• - 

  H. Strabbing, "Cornelis Lely. Bedwinger van de Zuiderzee", in: P. Brill (red.), "Kopstukken van het laagland. Een eeuw Nederland in honderd portretten" (1999)
• - 

  W. van der Ham, "Verover mij dat land. Lely en de Zuiderzeewerken" (2007)
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897, 1901 en 1905

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.