Dr. J.H.A. (Johann) Logemann

foto Dr. J.H.A. (Johann) Logemann
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Beeldbank Nationaal Archief
Met dank overgenomen van Parlement.com.

Minister van Overzeese Gebiedsdelen in het kabinet-Schermerhorn/Drees i die te maken kreeg met het uitroepen van de Republiek Indonesia en de daarop volgende vrijheidsstrijd van de Indonesiërs. Wilde niet met Soekarno onderhandelen vanwege diens banden met de Japanners tijdens de oorlog. Voerde op landgoed 'De Hoge Veluwe' wel besprekingen met andere Indonesiërs over de toekomst van Nederlands-Indië. Was voor de oorlog hoogleraar staatsrecht in Batavia (het latere Djakarta) en behoorde in Nederlands-Indië tot 'de Stuw'-groep van progressieve bestuurders en hoogleraren. Werd daarom in rechtse kringen gewantrouwd. Na zijn ministerschap korte tijd Tweede Kamerlid en daarna wederom hoogleraar, ditmaal in Leiden.

Partijloos, PvdA
functie(s) in de periode 1945-1947: lid Tweede Kamer, minister

1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Johann Heinrich Adolf (Johann)

geboorteplaats en -datum
Rotterdam, 19 januari 1892

overlijdensplaats en -datum
Noordwijkerhout, 12 november 1969

2.

Partij/stroming

partij(en)
PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

3.

Hoofdfuncties/beroepen (8/11)

  • controleur te Bodjonegara (Ned.-Indië), van 1914 tot 1915
  • ambtenaar, dienst pestbestrijding te Soerakarta (Ned.-Indië), van 1915 tot 1921
  • waarnemend inspecteur woningververbetering, dienst pestbestrijding te Soerakarta (Ned.-Indië), van 1921 tot 1923
  • waarnemend inspecteur, Generale Thesaurie te Batavia (Ned.-Indië), van 1924 tot 1924
  • hoogleraar staats- en administratiefrecht Rechtshogeschool te Batavia (Ned.-Indië), van oktober 1924 tot 1939
  • minister van Overzeese Gebiedsdelen, van 25 juni 1945 tot 3 juli 1946
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 4 juni 1946 tot 8 oktober 1947
  • hoogleraar staats- en administratief recht van Nederlands-Indië, Suriname en Curaçao, later tevens in de algemene staatsleer, Rijksuniversiteit Leiden, van 31 oktober 1947 tot 1 september 1962

gevangenschap/internering
  • geïnterneerd gijzelaarskamp te Buchenwald, van juli 1940 tot november 1941
  • geïnterneerd gijzelaarskamp te Haaren, van november 1941 tot mei 1942
  • geïnterneerd gijzelaarskamp te Sint-Michielsgestel, van mei 1942 tot september 1944

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Nevenfuncties (4/9)

  • lid Staatscommissie onderzoek Grondwetsherziening vanwege hervorming van de staatkundige structuur van het Koninkrijk (Staatscommissie-Beel), van 29 september 1947 tot maart 1948
  • voorzitter Stichting Culturele Samenwerking tussen Oost en West, vanaf 26 februari 1948
  • lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Van Schaik), van april 1950 tot 1954
  • lid bestuur Stichting Radio Nederland Wereldomroep, tot 1 januari 1956

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

5.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

6.

Activiteiten

als parlementariër
  • Voerde in december 1946 namens zijn fractie het woord in het debat over het Akkoord van Linggadjati

als bewindspersoon (beleidsmatig)
  • Was in september 1945 de initiatiefnemer van het kabinetsbesluit om categorisch onderhandelingen met Soekarno af te wijzen vanwege diens steun aan de As-mogendheden tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië
  • Legde op 16 oktober 1945 een verklaring af over de toestand in Nederlands-Indië, met name op militair gebied. Tevens kondigde hij voorbereiding van een rijksconferentie aan, waarin over een toekomstige zelfstandige positie van de rijksdelen binnen het koninkrijksverband moest worden gesproken. Het uitroepen van de Republiek Indonesia werd een onberaden avontuur genoemd. Op 21 december 1945 legde hij een aanvullende verklaring af, met name over de bescherming van de Europese bevolking in Nederlands-Indië.
  • In april 1946 had hij een belangrijk aandeel in de onderhandelingen tijdens de Hoge Veluwe-conferentie op het jachtslot Sint Hubertus
  • Streefde naar een federatief verband in Indonesië waarvan de Republiek Indonesia slechts een onderdeel zou zijn en verzette zich tegen erkenning van de Republik Indonesia als die dat federatieve verband niet wilde aanvaarden

7.

Wetenswaardigheden

algemeen
  • Maakte vanaf juli 1942 in het gijzelaarskamp deel uit van de 'Heren XVII', een uit diverse stromingen bestaande groep intellectuelen die nadachten over het naoorlogse Nederland. Tot de groep behoorden onder anderen A.A.M. Struycken en E.M.J.A. Sassen (RKSP), P. Lieftinck (CHU), W. Banning en M. van der Goes van Naters (SDAP), A.M. Joekes en W. Schermerhorn (VDB) en de historicus P. Geyl.
  • Dankte zijn ministerschap vooral aan zijn contacten als gijzelaar in Sint-Michielsgestel. Gaf daar aan medegeïnterneerden 'colleges' over Nederlands-Indië.
  • Tijdens zijn ministerschap vond de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië plaats (17 augustus 1945)
  • Legde op 2 mei 1946 in de Tweede Kamer een verklaring af over de (mislukte) onderhandelingen tijdens de Hoge Veluwe Conferentie

8.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie
  • C. Fasseur, "Logemann, Johann Heinrich Adolf (1892-1969)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel IV, 316
  • Wie is dat? 1931, 1956

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

9.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

10.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.