Dr. H.W. Tilanus - Hoofdinhoud

Voorman van de CHU in het midden van de twintigste eeuw. Bijna eenenveertig jaar Tweede Kamerlid en later tevens fractievoorzitter en partijvoorzitter. Was oorspronkelijk officier. Werd een gezaghebbend Kamerlid met name op defensie- en onderwijsgebied en was jarenlang secretaris van de Onderwijsraad. Gijzelaar in Sint-Michielsgestel. Leidde zijn partij door de crisis over de Indische politiek, waarbij hij met veel interne oppositie te maken had. Exponent van de gematigde, gouvernementele CHU, wars van scherpslijperij. Trad als partijleider zelfstandig op, maar gaf fractieleden wel de ruimte om een minderheidsstandpunt in te nemen. Tamelijk pragmatisch ingesteld, geen theoreticus. Kwam altijd per fiets naar het Binnenhof.

CHU
functie(s) in de periode 1922-1963: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

• - 

  H.W. Tilanus, van 5 oktober 1884 tot 20 oktober 1958
• - 

  Dr. H.W. Tilanus, vanaf 20 oktober 1958 (nadat aan hem door de Vrije Universiteit te Amsterdam een eredoctoraat was verleend)

• - 

  tweede luitenant, tweede regiment vesting-artillerie te Amsterdam, van 16 augustus 1909 tot 1 september 1910
• - 

  eerste luitenant der artillerie te Utrecht, van 1 september 1910 tot juli 1922 (sinds 1919 op non actief)
• - 

  docent School voor Verlofsofficieren te Utrecht, van september 1910 tot 1 september 1913
• - 

  docent artillerewetenschappen, KMA (Koninklijke Militaire Academie) te Breda, van 1 september 1913 tot 1919
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 juli 1922 tot 5 juni 1963
• - 

  fractievoorzitter CHU Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 september 1939 tot 15 mei 1963

• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Buchenwald, van 9 oktober 1940 tot 15 november 1941 (op 7 oktober gevangengenomen)
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Haaren, van 16 november 1941 tot 11 mei 1942
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Sint-Michielsgestel, van 11 mei 1942 tot 1944
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Vught, van 6 september 1944 tot 17 september 1944

• - 

  tweede luitenant der artillerie, van 17 augustus 1907 tot 1 juni 1910
• - 

  eerste luitenant der artillerie, van 1 juni 1910 tot 1 oktober 1926
• - 

  kapitein der artillerie b.d., van 1 oktober 1926 tot 15 juni 1938
• - 

  majoor titulair der artillerie, vanaf 15 juni 1938

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Defensiecommissie, van 9 juli 1948 tot 27 oktober 1949
• - 

  voorzitter Defensiecommissie, van 28 oktober 1949 tot 1963
• - 

  lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Van Schaik), van april 1950 tot 1954
• - 

  lid adviescommissie voor de crematie (derde commissie-Kan), van 16 januari 1964 tot 17 mei 1965

• - 

  voorzitter vaste commissie voor Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 17 september 1953 tot 5 juni 1963
• - 

  ondervoorzitter Commissie van Voorbereiding ontwerp-Oorlogswet voor Nederland (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 21 maart 1961 tot 5 juni 1963
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsontwerp Goedkeuring overeenkomst met de Van Gogh-Stichting (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 4 oktober 1962 tot november 1962
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsvoorstel Goedkeuring Verdrag met de Bondsrepubliek Duitsland over legering van militairen (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 27 februari 1963 tot april 1963

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Was onderwijswoordvoerder van de CHU-Tweede Kamerfractie. Hield zich aanvankelijk ook bezig met militaire aangelegenheden en in de periode 1933-1940 tevens met buitenlandse zaken.
• - 

  Interpelleerde in 1934 minister Marchant over het standpunt van de regering ten opzichte van de schrijfwijze van de Nederlandse taal

• - 

  Behoorde in 1957 met jkvr. Wttewaall van Stoetwegen en Kikkert tot de minderheid van zijn fractie die vóór de ontwerp-Wet grootboek woningverbetering stemde
• - 

  In 1957 stemden hij en Diepenhorst als enigen van hun fractie tegen een (onaanvaardbaar verklaarde en verworpen) motie-Biewenga over deblokkering van een lastenverlichting voor landbouwers

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Was in 1925 vanwege ziekte afwezig bij de stemming over het amendement-Kersten inzake het gezantschap bij de Paus, waarvan de aanneming tot een kabinetscrisis leidde
• - 

  Was in de formatie van 1922 als enige van zijn fractie tegen de belofte dat de CHU geen voorstel zou doen over opheffing van het gezantschap bij de Paus. In de formatie van 1925-1926 met Bakker en Krijger tegenstander in de CHU-fractie van een plan van De Visser (CHU-fractievoorzitter en formateur) om als oplossing voor de kabinetscrisis het gezantschap bij de Paus te combineren met een ander gezantschap.
• - 

  Werd in september 1939 met 5 van de 7 stemmen tot fractievoorzitter gekozen. Bakker en Slotemaker de Bruïne kregen 1 stem
• - 

  Vanwege zijn steun aan de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië stond zijn positie als partijleider van de CHU bij een deel van zijn partij ter discussie. Een poging om Mr. Schmal naar voren ter schuiven als nieuwe partijaanvoerder kreeg in 1952 echter onvoldoende steun.
• - 

  Als oudste lid in jaren diverse keren fungerend Tweede Kamervoorzitter

• - 

  De naam Tilanus is een latinisering van Tiel
• - 

  Zijn moeder overleed in 1887 op 34-jarige leeftijd
• - 

  Een zoon van hem kwam in augustus 1946 bij een schietoefening bij legerkamp 'Harskamp' om het leven
• - 

  Was op latere leeftijd geheel doof aan zijn linkeroor

• - 

  Toen Mr. Burger, de fractievoorzitter van de PvdA, eens betoogde dat de fractie van de CHU hem aan een koppel patrijzen deed denken, omdat zij, als er een schot werd gelost alle kanten opvloog, antwoordde Tilanus, dat partijzen wel steeds allemaal op hun nest terugkeren. En dat gold ook voor zijn fractie.
• - 

  Sprak bij de val van het laatste kabinet-Drees op 11 december 1958 de gevleugelde woorden "Moet dat nu zo?"

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  A.W. Abspoel, "Van Binnen- en Buitenhof" (1956), 61
• - 

  G. Puchinger, "Tilanus vertelde mij zijn leven" (1966)
• - 

  G. Puchinger, "Tilanus, Hendrik Willem (1884-1966)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 583

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.