Mr.Drs. F. (Frits) Bolkestein

foto Mr.Drs. F. (Frits) Bolkestein
Naar de grotere foto (verschijnt in een nieuw venster)
bron: Wikimedia / Pieter Boersma
Met dank overgenomen van Parlement.com.

Succesvolle en erudiete VVD-politicus, die zijn partij in 1994 en 1998 naar verkiezingsoverwinningen leidde. Afkomstig uit het bedrijfsleven (Shell) en uit hoofde van zijn functies lange tijd in het buitenland verblijvend. Was staatssecretaris van buitenlandse handel in het eerste kabinet-Lubbers i en daarna een vooraanstaand VVD-Kamerlid. Volgde in 1988 Van Eekelen i op als minister van Defensie en werd in 1990 politiek leider van de VVD, als tussentijdse opvolger van Voorhoeve i. Bleef daarna, net als Romme in de jaren vijftig, buiten het kabinet. Wist als geen ander het publieke debat te stimuleren door pittige uitspraken en plaatste het thema 'integratie' blijvend op de politieke agenda. In 1999-2004 Europees Commissaris voor de interne markt. Was daarna bijzonder hoogleraar in Delft en Leiden.

VVD
functie(s) in de periode 1978-2004: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, staatssecretaris, minister, lid Europese Commissie, politiek leider

1.

Personalia

voornamen (roepnaam)
Frederik (Frits)

geboorteplaats en -datum
Amsterdam, 4 april 1933

2.

Partij/stroming

partij(en)
VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), vanaf 1975

3.

Hoofdfuncties/beroepen (11/14)

  • medewerker Shell Company in Indonesië, van 1970 tot 1972
  • coördinator voor Midden-Oosten, Azië en Australië, Shell Chemie, van 1972 tot 1973
  • lid Raad van Bestuur Shell Chemie te Parijs, van 1973 tot 1976
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 januari 1978 tot 5 november 1982
  • staatssecretaris van Economische Zaken (belast met buitenlandse handel; mocht in het buitenland de titel 'minister voor Buitenlandse Handel' voeren), van 5 november 1982 tot 14 juli 1986
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juni 1986 tot 24 september 1988
  • minister van Defensie, van 24 september 1988 tot 7 november 1989
  • lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 september 1989 tot 21 september 1999
  • fractievoorzitter VVD Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1990 tot 30 juli 1998
  • lid Europese Commissie, belast met interne markt en fiscale zaken, van 17 september 1999 tot 22 november 2004
  • bijzonder hoogleraar 'intellectuele grondslagen van politieke ontwikkelingen', Technische Universiteit Delft en Universiteit Leiden, van 1 november 2004 tot 1 november 2010 (één dag per week)

takenpakket (staatssecretaris)
  • Was als staatssecretaris belast met 1. aangelegenheden betreffende de handelspolitiek en de internationale economische betrekkingen in het algemeen, zowel in bilateraal verband als in internationale organisaties zoals GATT, OESO, Benelux, Europese Gemeenschappen en ECE (in contacten met buitenlanders mocht hij hierbij de titel Minister voor Buitenlandse Handel voeren); 2. aangelegenheden betreffende de exportbevordering en de voorlichting ten behoeve van de uitvoer; 3. andere van geval tot geval toevertrouwde internationale aangelegenheden; 4. aangelegenheden betreffende mededinging en fusies.

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

4.

Partijpolitieke functies

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

5.

Nevenfuncties

vorige (2/23)
  • lid Raad van Commissarissen Air France/KLM
  • lid curatorium "Benedictus de Spinoza Stichting" (organiseren van activiteiten, zoals lezingen rond de liberale filosofie)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.


afgeleide functies, presidia etc.
  • lid subcommissie uit de vaste commissie voor Rijksuitgaven inzake steunverlening aan individuele bedrijven (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 27 september 1978 tot maart 1981
  • voorzitter vaste commissie voor Defensie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 16 november 1989 tot 1 mei 1990

6.

Opleiding

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

7.

Activiteiten

als parlementariër (3/9)
  • Diende in 1992 een motie van afkeuring in tegen het beleid van staatssecretaris Simons van Volksgezondheid vanwege diens voorstellen over herziening van stelsel van ziektekostenverzekering. De motie kreeg steun van VVD en CD. (22.393, nr. 28)
  • Diende in 1993 bij het debat over de Voorjaarsnota een motie van afkeuring in over het nog niet invullen van bezuinigingen in de begroting 1993. De motie kreeg steun van VVD en CD. (23.100, nr. 3)
  • Interpelleerde op 21 oktober 1993 de ministers Kooijmans en Pronk over uitspraken inzake migrantenstromen

opvallend stemgedrag (0/2)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.


als bewindspersoon (beleidsmatig) (3/12)
  • Was in 1989 samen met minister Van den Broek verantwoordelijk voor het besluit om de Koninklijke Marechaussee een bijdrage te laten leveren aan de VN-missie in Namibië (21.068)
  • Verdedigde in 1989 als minister van Defensie samen met minister Korthals Altes met succes in de Tweede Kamer wetsvoorstellen tot herziening van het militair straf-, strafproces- en tuchtrecht. De wetsvoorstellen werden door hun opvolgers in het Staatsblad gebracht. (16.813, 17.804)
  • Kondigde in mei 1989 een bezuinigingsplan aan voor Defensie, omdat de in het tienjarenplan voorziene groei van de defensieuitgaven door het kabinet was verlaagd van 2 naar 1 procent. Er werd onder meer afgezien van de bestelling van twee Walrus-onderzeeboten. Vermindering van de defensieuitgaven werd mogelijk door een akkoord over troepenvermindering in Europa.

als bewindspersoon (wetgeving)
  • Bracht in 1984 samen met minister Korthals Altes de Wet melding buitenlandse boycotmaatregelen (Stb. 215) tot stand). Deze wet regelt de verplichting aan bedrijven om transacties met bedrijven in een land waartegen internationale boycotmaatregelen zijn genomen, te melden. De plicht geldt niet voor internationale bedrijven die alleen statutair in Nederland zijn gevestigd. (16.432)
  • Bracht in 1988 een wijziging van de Dienstplichtwet in het Staatsblad (Stb. 539), die de Staten-Generaal meer invloed gaf op het uitzenden van dienstplichtigen in het kader van vredesoperaties. Het wetsvoorstel was in 1980 ingediend door minister De Geus en in 1987 in de Tweede Kamer verdedigd door minister Van Eekelen. (16.521)
  • Bracht in 1989 een wet tot goedkeuring van een overeenkomst met Canada over de opleiding van eenheden van de Nederlandse strijdkrachten in Canada in het Staatsblad. De overeenkomst had betrekking op laagvliegoefeningen door de Koninklijke Luchtmacht in het noordoostelijk deel van Canada. Het wetsvoorstel was in 1987 ingediend en in 1988 in de Tweede Kamer verdedigd door minister Van Eekelen. (19.901)

op het gebied van de EU (3/13)
  • Sloot in maart 2004 een principe-akkoord met de Verenigde Staten over het grensoverschrijdend toezicht op accountants.
  • Lanceerde in september 2004 een ontwerp-richtlijn waarmee de Europese markt voor auto-onderdelen wordt geopend
  • Verzette zich in oktober 2004 als enige Eurocommissaris tot het eind toe tegen het advies om onderhandelingen met Turkije te gaan openen over toetreding van dat land tot de Europese Unie.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

8.

Wetenswaardigheden

algemeen (3/6)
  • Kwam in 1996 in opspraak nadat het tv-programma Netwerk had onthuld dat hij als commissaris van het farmaceutische bedrijf MSD brieven had geschreven aan minister Borst. Verder was niet duidelijk of hij een gesprek met een topambtenaar van Volksgezondheid in zijn hoedanigheid als fractievoorzitter of als commissaris had gevoerd. Naar aanleiding van de ontstane commotie besloot hij zijn activiteiten voor MSD op te schorten. Op 2 oktober 1996 legde hij een verklaring af in de Tweede Kamer, waarna een debat volgde.
  • Het Tweede Kamerdebat op 4 en 5 maart 1997 over uitbreiding van de NAVO met landen in Midden- en Oost-Europa werd wel de 'Nacht van Bolkestein' genoemd. Regeringsfractie VVD wees uitbreiding af, omdat volgens haar niet aan strikte voorwaarden was voldaan, zoals bevordering van de stabiliteit en het voorkomen van beschadiging van de relatie met Rusland. Een motie-Bolkestein daarover werd echter verworpen.
  • Steunde in 2006 in de strijd om het VVD-lijsttrekkerschap Rita Verdonk. Na de breuk tussen Verdonk en de VVD in september 2007 steunde hij Mark Rutte.

uit de privésfeer
  • Zijn vader was advocaat, rechter en laatstelijk president van het Amsterdamse Gerechtshof

anekdotes en citaten
  • Zei tijdens de algemene beschouwingen op 13 oktober 1992 over het in zijn ogen ontbreken van debat over Europa: "Mijnheer de voorzitter! Eén van uw voorgangers als voorzitter van deze Kamer heeft een boek geschreven "De Tweede Kamer, lam of leeuw?" Als ik luister naar de heren Brinkman, Van Mierlo en Wöltgens hoor ik: "mééèéh...!". (Van Mierlo vroeg hoe dat in Handelingen zou worden opgenomen en voegde daaraan tot algehele hilariteit toe: "Mag ik er overigens op wijzen, dat de heer Bolkestein het wel ontzettend goed nadoet!").

verkiezingen
  • Was in 1989 nummer 3 op de VVD-kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen

niet-aanvaarde politieke functies
  • lid gemeenteraad van Amsterdam, maart 2006 (lijstduwer, gekozen met voorkeurstemmen)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

9.

Publicaties van/over

literatuur/documentatie (6/12)
  • Hans Buddingh' en Mark Kranenburg, "Een man met overwicht, of hij nu gelijk heeft of niet", NRC Handelsblad, 10 mei 2004
  • Interview met Syp Wynia (Elsevier), "Frits Bolkestein, Eenpersoonsdenktank. 'Voor een vrolijk mannetje, ben ik een beetje somber'", 17 december 2005
  • Bert Vuijsje, "Avonturen in besturen. Gesprekken met Hans van Mierlo, Ruud Lubbers, Hans Wiegel en vele anderen" (2006)
  • G. Voerman, "Een euroscepticus in Brussel? Frits Bolkestein, lid van de Europese Commissie (1999-2004)", in: G. Voerman e.a. (red.), "De Nederlandse eurocommissarissen" (2010), 263
  • D.J. Eppink, R. Leegte, J. Livestro en H. Naoum Néhmé, "Bolkesteins blijvende betekenis voor het debat", De Volkskrant, 4 april 2013
  • Toof Brader en Marja Vuijsje, "Haagse portretten. Tweede-Kamerleden, ministers, staatssecretarissen" (1995, 1999)

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

10.

Familie/gezin

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

11.

Uitgebreide versie

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

Op bovenstaande tekst en gegevens zijn auteursrechten van PDC van toepassing; overname, in welke vorm dan ook, is zonder expliciete goedkeuring niet toegestaan. Ook de afbeeldingen zijn niet rechtenvrij.

De biografieën betreffen vooral de periode waarin iemand politiek en bestuurlijk actief is of was. PDC ontvangt graag gemotiveerde aanvullingen of correcties.