Kabinet-Gerbrandy III (1945) - Hoofdinhoud

Met dank overgenomen van Parlement.com.

Kabinet-Gerbrandy III - Staand v.l.n.r.: Van Kleffens, Beel, Tromp, De Quay, Huysmans, De Booy, Gispen en officier MG. Zittend: Gen. kruls (MG), Schmutzer, Gerbrandy, Bolkestein en Wijffels.

© Nationaal Archief

Staand v.l.n.r.: Van Kleffens, Beel, Tromp, De Quay, Huysmans, De Booy, Gispen en officier MG. Zittend: Gen. kruls (MG), Schmutzer, Gerbrandy, Bolkestein en Wijffels.

Dit kabinet trad vanaf 23 februari 1945 op en werd grotendeels gevormd door personen uit het bevrijde zuidelijke deel van Nederland. Tot de nieuwe bewindspersonen behoorden onder anderen Beel en De Quay. De koningin wenste een kabinet dat los stond van de politieke partijen en dat vernieuwingsgezind was.

Het derde kabinet-Gerbrandy kwam er nadat koningin Wilhelmina het vertrouwen in het merendeel van de ministers van het kabinet-Gerbrandy II had verloren. Dat kabinet bood 23 januari ontslag aan. Na een conflict waren eerder de sociaaldemocratische ministers opgestapt (Burger was aanvankelijk zelfs ontslagen). Gerbrandy kreeg 8 februari een opdracht tot reconstructie, nadat Van Kleffens een verzoek daartoe had geweigerd.

Na de bevrijding bood het kabinet (op 12 mei 1945) zijn ontslag aan, om de weg vrij te maken voor een nieuw kabinet. Dat kabinet, het kabinet-Schermerhorn-Drees i, trad aan op 25 juni 1945.

1. Data en feiten formatie

datum	wat	wie	tot en met	dagen
8 februari 1945	benoeming formateur	P.S. Gerbrandy i	22 februari 1945	15
23 februari 1945	beëdiging (nieuwe) ministers	koningin Wilhelmina i	11 mei 1945	77
12 mei 1945	kabinet demissionair		24 juni 1945	44
25 juni 1945	ontslag verleend	koningin Wilhelmina

2. Samenstelling

Algemene Oorlogsvoering
minister: Mr. P.S. Gerbrandy (ARP)

Buitenlandse Zaken
minister: Mr. E.N. van Kleffens (Partijloos)

minister voor Buitenlandse Zaken
minister: Mr. E.F.M.J. baron Michiels van Verduynen (Liberaal, maar partijloos)

Justitie
minister a.i.: Mr. P.S. Gerbrandy (ARP)

Binnenlandse Zaken
minister: Dr. L.J.M. Beel (RKSP)

Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
minister: G. Bolkestein (VDB)

Financiën
minister: Dr. G.W.M. Huysmans (RKSP)

Oorlog
minister a.i.: J.M. de Booy (Liberaal, maar partijloos) (23 februari 1945 - 4 april 1945)
minister: Dr. J.E. de Quay (RKSP) (4 april 1945 - 25 juni 1945)

Marine
minister: J.M. de Booy (Liberaal, maar partijloos)

Waterstaat
minister a.i.: Ir. F.C.M. Wijffels (RKSP) (23 februari 1945 - 4 april 1945)
minister: Ir. Th.Ph. Tromp (Liberaal, maar partijloos) (4 april 1945 - 25 juni 1945)

Handel, Nijverheid en Landbouw
minister: J.H. Gispen (ARP)

Scheepvaart en Visserij
minister: J.M. de Booy (Liberaal, maar partijloos)

Sociale Zaken
minister: Ir. F.C.M. Wijffels (RKSP)

Overzeese Gebiedsdelen
minister: Dr. J.I.J.M. Schmutzer (RKSP)

3. Bijzonderheden

Het kabinet regeerde aanvankelijk nog vanuit Londen, maar enkele ministers, onder wie Beel, verbleven al enige tijd in het bevrijde Nederland (in Oisterwijk). Een belangrijk deel van de bestuurstaken in het bevrijde deel van Nederland werd onder verantwoordelijkheid van de minister van Oorlog uitgeoefend door het Militair Gezag, onder leiding van generaal Kruls i.

Minister Beel kwam met een Tijdelijke regeling voor de gemeentelijke en provinciale besturen na de oorlog. Er kwamen nood-gemeenteraden, die door een apart plaatselijk kiescollege moesten worden benoemd.

Op 5 mei 1945 was geheel Nederland bevrijd. Het kabinet beschouwde daarmee zijn taak als beëindigd. Het diende, een week daarna, zijn ontslag in.