Brest - Hoofdinhoud
Het weer in Brest is niet veel anders dan in Nederland. Het regent soms, het waait, soms breekt de zon door en het is iets te koud voor de tijd van het jaar. Wij zijn hier voor de informele Raad van Ministers van Europese Zaken. Terwijl ik dit schrijf, praat mijn Tsjechische collega ons bij over de ratificatie van het Verdrag van Lissabon in zijn land. Er zijn nu 21 lidstaten die hebben geratificeerd, Italië en Spanje volgen nog deze maand, Zweden volgt in de loop van het najaar, net zoals Duitsland en Polen, zo horen wij van onze collega’s. Met name mijn Poolse collega is heel stellig over de handhaving van het akkoord tussen de Poolse regering en de Poolse president, waarin is afgesproken dat de ratificatie van het verdrag zal plaatsvinden als het parlement in meerderheid voor stemt, hetgeen is gebeurd.
Leuk ook dat mijn Finse collega, Astrid Thors, de debatten in onze senaat heeft gevolgd omdat de SP daar de vrees had uitgesproken dat de situatie van de Aland eilanden tot een blokkade van de Finse ratificatie zou leiden. Astrid benadrukte dat die vrees geen enkele grond had, omdat de positie van die autonome eilanden weliswaar bijzonder is, maar op geen enkele manier invloed kon hebben op het ratificatieproces.
Nu krijgt de Ierse minister, Dick Roche, het woord. Ondertussen hebben wij nog eens het onderzoek van de Europese Commissie ontvangen naar de motieven van zowel de ‘ja’ als de ‘nee’ stemmers in Ierland. Verreweg de belangrijkste reden voor de ‘nee’ stem blijft dat mensen gewoon te weinig informatie hadden over het verdrag (22%). Op de tweede plaats met 12% de vrees voor verlies van Ierse identiteit. Daarnaast een baaierd aan redenen die tussen de 4 en de 6% van de ‘ nee’ stemmers omvatten, variërend van de vrees voor verlies aan neutraliteit, tot een gebrek aan vertrouwen in alle politici. Een overweldigende meerderheid van de mensen die niet zijn gaan stemmen, geven als reden op dat ze gewoon niet wisten waar het over ging.
Dus als je de 22% van de ‘nee’ stemmers optelt bij de niet stemmers, heb je een hele grote groep in de Ierse samenleving die erover klaagt te weinig kennis te hebben over het onderwerp. En dat in een land waar miljoenen verdragen op de deurmat zijn geploft, waar de Europadiscussie verhoudingsgewijs op een hoog peil staat en waar de media veel aandacht hebben besteed aan de campagne. Laat staan hoe het in veel andere landen gesteld is.
Europa is in de ‘nee’ campagne zwaar gedemoniseerd, zegt Dick Roche. Grappig dat deze uitdrukking mij raakt. Het woord brengt je als Nederlander bijna automatisch in verband met Fortuyn of met Wilders. Dus als het in 1 adem wordt genoemd met Europa zet je dat even op het verkeerde been. Maar als je er even over doordenkt, is het niet onwaar. Europa krijgt de schuld van alles wat er maar mis is. Terechte kritiek wordt vermengd met grote onzin en zo wordt er een cocktail gemaakt, die mensen moet doen geloven dat Europa giftig is.
Het boeiende is niet dat dit gebeurt, het boeiende is dat het werkt. Het kan alleen maar werken omdat het aansluit bij het gevoel en de intuïtie van de mensen die de boodschap te horen krijgen. Mensen, en niet alleen in Ierland, brengen Europa inderdaad vooral in verband met wat er niet goed gaat en zien de voordelen van de Europese integratie als een zaak van het verleden of als een zaak die eigenlijk buiten de discussie staat. Het gevoel is dat een ‘nee’ stem betekent dat alles hetzelfde blijft. En dat is natuurlijk op korte termijn ook zo, de langetermijneffecten zijn niet of heel moeilijk inzichtelijk te maken.
In ieder geval lijkt het mij zwaar onvoldoende om, zoals wel wordt gezegd, helaas hier ook weer door de Europese Commissie, de communicatie te verbeteren, het allemaal nog eens goed uit te leggen en iedereen het verdrag uit het hoofd te laten leren. Nee, het is mij wel duidelijk dat mensen in hun twijfel over de inhoud van het verdrag hun twijfel over het hele Europese project onder woorden brengen.
Hier zijn we aangeland bij de toespraak van president Sarkozy voor het Europese Parlement eerder deze week. Hij heeft groot gelijk dat wij Europa alleen maar kunnen redden als het in staat is een antwoord te bieden voor de zorgen die mensen hebben. Dat antwoord is niet noodzakelijkerwijs het antwoord dat Parijs verzint, dus over de aard van het antwoord zullen we met de president en alle andere Europese leiders moeten spreken. Maar Sarkozy stelt de juiste vraag en dat is in de politiek het beste begin.
Ik heb net geprobeerd mijn zorgen en deze analyse hier onder woorden te brengen. Velen blijken dit te delen. Gelukkig maar dat die vermaledijde EU ministers vaak donders goed de alarmbellen in hun landen horen rinkelen. En wel interessant te horen dat in een hele reeks landen partijen die altijd de EU hebben afgewezen nu beweren ‘niet tegen Europa te zijn, maar een ander Europa te willen’. Kennelijk voelen zij heel goed aan dat er bij de Europeanen een hunkering is naar een Europa dat werkt, een Europa dat doet wat het belooft. Dus verhullen zij hun werkelijke intenties en proberen zij de overgrote meerderheid van Europeanen achter zich te krijgen die inderdaad ‘een ander en beter Europa’ willen.
De juiste analyse van Sarkozy en de hunkering van talloze Europeanen, dat is de beste basis voor een betere toekomst van ons Europese project.
Meer informatie
Discusseer mee over dit onderwerp op NederlandinEuropa.nl