Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 18 juni 2009 tot vaststelling van een Europees referentiekader voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding (Voor de EER relevante tekst) - Hoofdinhoud

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 155/1

De overgang naar een kenniseconomie (Europese Raad van Lissabon van 2000) vereist de modernisering en permanente verbetering van de beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsels om te kunnen inspelen op de snelle veranderingen in de economie en samenleving, zodat zij de inzetbaarheid, sociale inclusie en toegang tot een leven lang leren voor iedereen, ook kansarmen, kunnen helpen verbeteren.

De Europese Raad van Barcelona heeft in 2002 als doel gesteld dat de Europese onderwijs- en opleidingsstelsels vóór 2010 moeten uitgroeien tot een kwaliteitsreferentie op wereldniveau.

De in het kader van het Lissabonproces vastgestelde geïntegreerde richtsnoeren voor groei en werkgelegenheid 2005-2008 roepen de lidstaten op regelingen voor een leven lang leren te ontwikkelen die betaalbaar en toegankelijk zijn en inspelen op de veranderende behoeften van de kenniseconomie en -maatschappij. Met het oog op een betere arbeidsmarktrelevantie moeten de onderwijs- en opleidingsstelsels worden aangepast en moet hun capaciteit worden versterkt. De doelstellingen op het gebied van het onderwijs- en opleidingsbeleid moeten daarom in toenemende mate de doelstellingen van het economisch en arbeidsmarktbeleid completeren zodat sociale cohesie en concurrentievermogen hand in hand gaan.

In aansluiting op de resolutie van de Raad van 19 december 2002 over de bevordering van intensievere Europese samenwerking inzake beroepsonderwijs en -opleiding (4) („het Kopenhagenproces”) en als resultaat van de daaropvolgende samenwerking tussen de Commissie, de lidstaten, de sociale partners, de EER/EVA-landen en de kandidaat-lidstaten op het gebied van kwaliteitsborging, werd een gemeenschappelijk kader voor kwaliteitsborging (CQAF) ontwikkeld, rekening houdend met de bestaande ervaringen en goede praktijken in de deelnemende landen.

Volgens het gezamenlijk tussentijds verslag van 2004 van de Raad en de Commissie aan de Europese Raad over het werkprogramma „Onderwijs en opleiding 2010” (5) dient Europa in de eerste plaats prioriteit te geven aan het CQAF voor het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding (als onderdeel van de follow-up van de verklaring van Kopenhagen) en de totstandbrenging van „een overeengekomen stelsel van normen, procedures en richtsnoeren voor kwaliteitsborging” (6) (in samenhang met het proces van Bologna en in het kader van het werkprogramma inzake de doelstellingen voor de onderwijs- en opleidingsstelsels).

De Raad „Onderwijs” van mei 2004 (7) keurde dit CQAF goed en verzocht de lidstaten en de Commissie dit binnen hun respectieve bevoegdheden samen met de betrokken belanghebbenden op vrijwillige basis te bevorderen.

Het Europees netwerk voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding (8) heeft voorzien in een Europees platform dat de follow-up van de conclusies van de Raad van 2004 en het communiqué van Helsinki mogelijk heeft gemaakt, en heeft duurzame samenwerking tussen de landen vergemakkelijkt.

In 2006 onderstreepte het communiqué van Helsinki dat er, zoals uiteengezet in de conclusies van de Raad van mei 2004 over kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding, op basis van de beginselen van het CQAF speciaal voor het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding nog meer gemeenschappelijke Europese instrumenten ontwikkeld moesten worden om een cultuur van kwaliteitsverbetering en een grotere deelname aan het Europees netwerk voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding te bevorderen.

Met deze aanbeveling wordt een Europees referentiekader voor kwaliteitsborging („het kader”) vastgesteld. Dit op gemeenschappelijke Europese referenties gebaseerde referentie-instrument moet de lidstaten helpen bij de permanente verbetering van hun beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsels en bij de bewaking van dit proces. Het bouwt voort op en is een uitbreiding van het CQAF. Het kader moet bijdragen tot kwaliteitsverbetering in beroepsonderwijs en -opleiding en tot meer transparantie en coherentie van beleidsontwikkelingen op het gebied van de beroepsopleiding tussen de lidstaten, en aldus het wederzijds vertrouwen, de mobiliteit van werknemers en lerenden, en een leven lang leren bevorderen.

Het kader moet een kwaliteitsborgings- en -verbeteringscyclus van planning, uitvoering, evaluatie/beoordeling en herziening van het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding omvatten, ondersteund door gemeenschappelijke kwaliteitscriteria, indicatieve descriptoren en indicatoren. De controleprocedures, waaronder een combinatie van interne en externe evaluatiemechanismen, moeten zo nodig door de lidstaten worden vastgesteld, ten behoeve van de identificatie van de goede werking van de systemen, processen en procedures, en van voor verbetering vatbare terreinen. Voorts moet het kader voorzien in het gebruik van meetinstrumenten om de doeltreffendheid aan te tonen.

Het kader moet op het niveau van het beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsel, de aanbieders van beroepsonderwijs en -opleiding en de kwalificaties worden toegepast. Het voorziet in een systemische aanpak van kwaliteit die alle relevante niveaus en actoren omvat en met elkaar verbindt. Het kader moet sterk de nadruk leggen op kwaliteitsbewaking en -verbetering, door het combineren van interne en externe evaluatie, herziening en verbeteringsprocedures, een en ander ondersteund door metingen en kwalitatieve analyses. Het kader moet de basis vormen voor verdere ontwikkelingen via samenwerking op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau.

Door te voorzien in concrete instrumenten voor de ondersteuning van een evaluatie- en kwaliteitsverbeteringscultuur op alle niveaus, draagt de aanbeveling bij tot op feitenmateriaal gebaseerde praktijken en beleid, als grondslag voor een doelmatiger en billijker beleid overeenkomstig de conclusies van de Raad en van de vertegenwoordigers van de regeringen der lidstaten van 2006 over doelmatigheid en rechtvaardigheid in onderwijs en opleiding (9).

Deze aanbeveling biedt een kader voor de vaststelling, ondersteuning en uitwisseling van goede praktijken, niet alleen op nationaal, maar ook op lokaal en regionaal niveau en binnen alle relevante netwerken, waaronder het Europees netwerk betreffende het referentiekader voor kwaliteitsborging.

In deze aanbeveling wordt rekening gehouden met de „Gemeenschappelijke beginselen voor kwaliteitsborging in onderwijs en opleiding” die zijn opgenomen in bijlage III bij de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2008 tot vaststelling van een Europees kwalificatiekader voor een leven lang leren (10) („EKK”). Het kader moet daarom de toepassing van het EKK ondersteunen, met name de kwaliteit van de certificering van leerresultaten. Verder moet het ook de toepassing van andere Europese instrumenten ondersteunen, zoals het Europees systeem van studiepuntenoverdracht voor beroepsonderwijs en -opleiding en de gemeenschappelijke Europese beginselen voor de identificatie en validatie van niet-formeel en informeel leren.

Aangezien zij niet bindend is, is deze aanbeveling in overeenstemming met het in artikel 5 van het Verdrag bedoelde subsidiariteitsbeginsel in zoverre zij de activiteiten van de lidstaten ter verbetering van de transparantie van het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding en ter stimulering van de mobiliteit en een leven lang leren door bevordering van onderlinge samenwerking beoogt te ondersteunen en aan te vullen. Zij dient overeenkomstig de nationale wetgeving en praktijken te worden uitgevoerd. Deze aanbeveling is in overeenstemming met het in datzelfde artikel bedoelde evenredigheidsbeginsel omdat zij geen nationale kwaliteitsborgingssystemen vervangt of definieert. Het kader schrijft geen bijzonder kwaliteitsborgingssysteem of -concept voor, maar bevat gemeenschappelijke beginselen, kwaliteitscriteria, indicatieve descriptoren en indicatoren die de bestaande stelsels en het bestaande aanbod van beroepsonderwijs en -opleiding kunnen helpen beoordelen en verbeteren.

De in bijlage II bij deze aanbeveling voorgestelde referentie-indicatoren zijn bedoeld om de evaluatie en kwaliteitsverbetering van beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsels en/of aanbieders te ondersteunen overeenkomstig de nationale wetgeving en praktijken, en om als „gereedschapskist” te dienen waaruit de verschillende gebruikers de indicatoren kunnen kiezen die zij het meest relevant achten voor de vereisten van hun specifieke kwaliteitsborgingssysteem. Qua aard en doeleinden moeten zij worden onderscheiden van de indicatoren en benchmarks als bedoeld in de conclusies van de Raad van 25 mei 2007 betreffende een samenhangend kader van indicatoren en benchmarks voor de toetsing van de vorderingen met de Lissabon-doelstellingen op onderwijs- en opleidingsgebied (11).

Het kader kan de lidstaten, indien zij het gebruiken en verder ontwikkelen, helpen hun beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsels verder te verbeteren en te ontwikkelen, kan strategieën voor levenslang leren ondersteunen, de integratie van de Europese arbeidsmarkt en de implementatie van het EKK bevorderen, en een cultuur van kwaliteitsverbetering op alle niveaus stimuleren, met inachtneming van de rijke verscheidenheid van de nationale onderwijsstelsels.

Deze aanbeveling moet de onderwijs- en opleidingsstelsels helpen moderniseren, de opleiding doeltreffender helpen maken door te voorkomen dat mensen de school zonder kwalificaties verlaten, onderwijs, opleiding en werk beter bij elkaar helpen aansluiten, bruggen helpen leggen tussen formele, niet-formele en informele vormen van onderwijs en opleiding, en de erkenning van verworven ervaring helpen ontwikkelen,

het Europees referentiekader voor kwaliteitsborging („het kader”), de kwaliteitscriteria, indicatieve descriptoren en referentie-indicatoren zoals vermeld en nader beschreven in de bijlagen I en II te gebruiken, hun beroepsonderwijs- en -opleidingsstelsels verder te verbeteren en te ontwikkelen, strategieën voor een leven lang leren, de toepassing van het EKK en het Europees handvest voor kwaliteit bij mobiliteit te ondersteunen, en op alle niveaus een cultuur van kwaliteitsverbetering en innovatie te bevorderen. Extra nadruk dient te worden gelegd op de aansluiting van beroepsonderwijs en -opleiding op het hoger onderwijs;

uiterlijk op 18 juni 2011, elk een nationale aanpak te ontwikkelen om de nationale systemen voor kwaliteitsborging, indien van toepassing, te verbeteren en optimaal gebruik te maken van het kader voor kwaliteitsborging, samen met de sociale partners, de regionale en lokale overheden, en alle andere belanghebbenden, overeenkomstig de nationale wetgeving en praktijken;

actief deel te nemen aan het netwerk betreffende een Europees referentiekader („het kadernetwerk”) voor kwaliteitsborging met het oog op de verdere ontwikkeling van gemeenschappelijke beginselen, referentiecriteria en -indicatoren, richtsnoeren en instrumenten voor kwaliteitsverbetering in beroepsonderwijs en -opleiding op nationaal, regionaal of lokaal niveau;

wanneer een vergelijkbare structuur nog niet bestaat, een nationaal referentiepunt voor kwaliteitsborging in beroepsonderwijs en -opleiding aan te wijzen dat gekoppeld is aan de specifieke structuren en vereisten van elke lidstaat en dat, overeenkomstig de nationale praktijken, de bestaande relevante instanties bundelt en de sociale partners en alle betrokken belanghebbenden op nationaal en regionaal niveau erbij betrekt om te zorgen voor de follow-up van initiatieven. De referentiepunten moeten:

het uitvoeringsproces om de vier jaar aan een evaluatie te onderwerpen — deze evaluatie moet worden opgenomen in elk tweede nationale voortgangsverslag dat wordt opgesteld in de context van het toekomstig strategisch kader voor Europese samenwerking op onderwijs- en opleidingsgebied — op basis van referentiecriteria die in het kader van het kadernetwerk samen met de Commissie en de lidstaten moeten worden gedefinieerd.

de lidstaten te helpen bij de uitvoering van bovenstaande taken, met name door samenwerking en wederzijds leren te bevorderen, begeleidingsmateriaal te ontwikkelen en te testen, en informatie te verstrekken over de ontwikkeling van de kwaliteit van beroepsonderwijs en -opleiding in de lidstaten;

het netwerk betreffende een kadernetwerk voor kwaliteitsborging te bevorderen en er samen met de lidstaten aan deel te nemen, zodat het waar nodig door middel van concrete voorstellen en initiatieven kan bijdragen tot de ontwikkeling van beleid op dit gebied;

zorg te dragen voor de follow-up van de uitvoering van deze aanbeveling door om de vier jaar aan het Europees Parlement en de Raad een verslag over de opgedane ervaring en conclusies voor de toekomst voor te leggen, en indien nodig een herziening van deze aanbeveling voor te stellen die wordt verricht in samenwerking met de lidstaten en waarbij de diverse belanghebbenden worden betrokken;

op basis van dat verslag en in samenwerking met de lidstaten een evaluatie te verrichten van de uitvoering van deze aanbeveling, en deze zo nodig te herzien.