Het gaat juist slecht met de bussen - Hoofdinhoud
Voormalig gedeputeerde Jan Boelhouwer meent dat de aanbesteding van het busvervoer veel goeds heeft gebracht. Dat schrijft hij in een opiniestuk in het Brabants Dagblad van 17 augustus. De werkelijkheid is anders. Boelhouwer maakt een karikatuur van het verleden en stelt de afgelopen jaren rooskleurig voor.
door Emile Roemer en Nico Schouten
Boelhouwer schrijft dat er in het verleden geen enkele noodzaak was voor vervoerders om efficiënter te werken want alles werd betaald. Het rijk paste wel bij. Hij meldt niet dat het politici zijn die verantwoordelijk waren voor het beleid. Politici van met name PvdA, CDA en VVD in wisselende coalities. Dus als er iets mis was moet hij niet de overheid, maar de betrokken politieke elites verantwoordelijk stellen. En al helemaal niet rijksambtenaren. Dat is een doodzonde voor een politicus.
Boelhouwer verzuimt te melden dat het openbaar vervoer in de jaren '90 veel te lijden had van het jarenlang bezuinigen op het OV. Met het verplicht aanbesteden en het verkopen van OV-bedrijven dacht de regering Kok het tij te keren. Het is anders gelopen. De marktwerking in het openbaar vervoer heeft overal in Nederland vervelende gevolgen gehad.
De aanbesteding in Brabant heeft volgens Boelhouwer 'zeker in het begin goed uitgepakt'. Dit is een onaardige uitlating naar zijn opvolger toe, en ongepast voor iemand die verantwoordelijk was voor het debacle met de busjes van MTI in Oss. Er waren overigens voortdurend wrijvingen met de BBA. De beloofde kwaliteit kwam er niet in voldoende mate, zodat de gunning niet verlengd werd in 2004 en de regie bij de provincie terug is gebracht. Het is overigens vreemd om kwaliteitswinst aan het middel aanbesteding te wijten als dit een criterium is bij de gunning.
Boelhouwer meent verder dat de reizigers meer waar voor hun geld krijgen dan ooit tevoren. Er zijn echter allerlei lijnen geschrapt. Het taxi-achtige vervoer dat in de plaats kwam heeft veel ellendige ervaringen opgeleverd en is duurder. Tariefzones zijn verkleind. Bussen (en treinen) zijn van wisselende, soms zelfs onaanvaardbaar slechte kwaliteit. Het zijn de mensen die juist niet met de bus reizen die profiteren doordat er minder belastinggeld naar het OV is gegaan.
De zogenaamde efficiency komt er vooral op neer dat de arbeidsvoorwaarden en de arbeidsomstandigheden van het personeel zijn verslechterd. Daar kan een PvdA-politicus niet over zwijgen. Daarnaast zijn reserves die vroeger achter de hand werden gehouden om in te kunnen zetten waar het door omstandigheden nodig was, grotendeels afgeschaft. Dit leidt wel tot meer dienstregelinguren, maar ook tot meer rituitval en meer aansluitingsproblemen bij het overstappen. Een veel te strakke rijtijdenregeling zorgt er mede voor dat deze risico's toenemen.
De beoogde 'efficiency' staat niet ten dienste van de reizigers - met uitzondering van een aantal drukke lijnen - maar is gericht op het maximaliseren van de winst. Daartoe is ook heel wat vastgoed verkocht zodat chauffeurs minder sanitaire voorzieningen hebben en in regen of winterse kou hun bus op orde moeten brengen voor het vertrek in de ochtend. Steeds meer wordt gebruik gemaakt van goedkopere uitzendkrachten die weinig of geen lijnenkennis hebben en de reizigers dus minder kunnen helpen. Op onderhoud en schoonmaak is eveneens bezuinigd. Het huidige tekort aan chauffeurs is hier mede aan te wijten.
Dus het gaat helemaal niet goed zoals Boelhouwer meent te kunnen stellen. Willen we reizigers een écht alternatief voor de auto bieden, dan moeten we beginnen met forse investeringen in het openbaar vervoer, zodat deze een betrouwbare dienstregeling heeft, comfortabel is, chauffeurs er graag willen werken, en de prijs voor de reizigers stukken goedkoper is. Dat is het eenvoudigst te regelen als de overheid direct verantwoordelijk is. Vandaar dat de SP van mening is dat de verplichte aanbesteding uit de wet moet worden gehaald. Deze verplichting geldt alleen in Nederland. Het Europese Parlement is inmiddels teruggekomen van het idee dat marktwerking goed zou zijn voor het OV. Nu de PvdA van Jan Boelhouwer nog.
Emile Roemer, SP-Tweede Kamerlid uit Boxmeer, is woordvoerder op het gebied van Verkeer en Waterstaat.
Nico Schouten is SP-statenlid in Noord-Brabant
Eerder geplaatst in het Brabants Dagblad op 22 augustus 2007