Achterstand EU is strijdig met de feiten - Hoofdinhoud
Dit artikel verscheen 5 juli 2004 in de Volkskrant
Minister Brinkhorst heeft het steeds over de Europese achterstand op de VS. Dit is een onjuist beeld waarmee het kabinet de geesten rijp wil maken voor harde ingrepen in de sociale zekerheid.
In de afgelopen tien jaar lag de groei in de VS voortdurend hoger dan in de EU. De conclusie ‘we doen het slechter dan de VS’ is dan al snel getrokken. Echter, de VS hebben een grotere bevolkingsgroei dan de EU. Een goede vergelijking kan alleen worden gemaakt als gekeken wordt naar de groei van het inkomen per inwoner. Die groei ligt met 1,8 procent per jaar in de EU iets lager dan in de VS (2,1 procent). Maar zonder Duitsland verdwijnt het verschil. Zonder Duitsland doet Europa, dus ook Nederland, het net zo goed als de VS. De trage Duitse groei is mede verklaarbaar doordat dat land de afgelopen tien jaar meer dan duizend miljard euro heeft moet uitgeven aan de hereniging.
De arbeidsproductiviteit ligt in Nederland, anders dan de indruk die Brinkhorst wil wekken, zo’n 10 procent hoger dan in de VS. Ook in Duitsland en Frankrijk ligt de arbeidsproductiviteit hoger dan in de VS. De hoogste arbeidsproductiviteit ter wereld vinden we tegenwoordig in België en Noorwegen. Dat zijn Europese landen. Na deze landen staat Nederland, gemeten aan het BBP per gewerkt uur, op de derde plaats (Kwartaalbericht 2003 van De Nederlandsche Bank). Het gemiddelde over héél Europa ligt uiteraard lager dan dat van de VS, omdat daarin ook de minder ontwikkelde economieën in Zuid-en Oost-Europa zijn verwerkt.
Uit een nieuwe studie van Goldman Sachs’ econoom Kevin Daly blijkt dat door de verslechteringen in de sociale zekerheid de productiviteitsgroei in Europa de afgelopen tien jaar is getemperd. Door die verslechteringen zijn vooral meer laaggeschoolde mensen aan het werk gezet. Het resultaat is een lagere groei van de productiviteit per hoofd. Iets vergelijkbaars gebeurde in de jaren tachtig in de VS.
Volgens Daly zijn er daarnaast nog meer redenen waarom de Europese economische-en productiviteitsgroei lager lijkt dan ze in werkelijkheid is. In de VS worden bijvoorbeeld uitgaven aan computers meegeteld als investeringen. Op papier leidt dat tot een hogere groei. In Europa worden die uitgaven tot de consumptie gerekend en tellen daardoor niet mee voor de economische groei. Een computer die in de VS in prijs hetzelfde blijft, maar twee keer zo snel is geworden, is volgens de Amerikaanse statistieken de helft goedkoper geworden. In de meeste Europese statistieken is hij dan in prijs gelijk gebleven. Ook dit leidt tot een onderschatting van de economische en productiviteitsgroei in Europa.
Het gemiddelde inkomen in Europa ligt 30 procent lager dan in de VS. Maar dit verschil kan volledig worden verklaard uit het feit dat in Europa mensen korter werken. Dat is vooral te verklaren uit de vele deeltijdwerkers. Dat zijn de mensen die al die mantelzorg voor hun rekening nemen, zich inzetten in verenigingen of een huishouden proberen te runnen. Is dit ‘achterlopen’? Ik zou het eerder als ‘voorop lopen’ willen betitelen.
Er zijn economen die menen dat Europa eigenlijk welvarender is dan de VS. Europeanen zijn minder geld kwijt aan verwarming en airconditioning omdat ons klimaat milder is. Daardoor valt ons BBP lager uit. Ook geven we in Europa minder uit aan gevangenissen en politie waardoor we op papier een lager BBP hebben. Tot slot heeft Europa over het algemeen betere publieke voorzieningen, wat niet in de statistieken terugkomt. Genoeg redenen om te vinden dat Europa in feite een voorsprong op de VS heeft.
De hoge economische groei in de VS is bovendien erg kwetsbaar. Door de enorme militaire uitgaven(zoals aan Irak) en belastingverlagingen heeft Bush de economie enorm gestimuleerd. Ook heeft de Amerikaanse Centrale Bank de rente veel meer verlaagd dan de Europese ECB. Het Amerikaanse begrotingstekort is daardoor gestegen van een overschot van 1 procent BBP toen Clinton vertrok, naar een tekort van bijna 5 procent BBP in 2004. Door de lage rente sparen Europeanen zes keer meer dan Amerikanen. De schuld per hoofd van de bevolking is veel hoger dan de schuld van Europeanen. De groei in de VS wordt in feite gefinancierd door buitenlandse investeerders die Amerika zo’n twee miljard dollar per dag lenen.
Nederland kreeg onlangs van de Intelligence Unit van The Economist een 8,62 voor de economie! Met dit cijfer staan we qua concurrentiekracht op één in Europa en op twee (na Canada) in de wereld. Gesomber is dus absoluut niet op zijn plaats. Het kabinet Balkenende stelt de economische situatie van Nederland systematisch slechter voor dan de werkelijkheid rechtvaardigt. Zo worden de geesten rijp gemaakt voor de draconische maatregelen die het kabinet in de sociale zekerheid wil doorvoeren. Het is opmerkelijk te zien met wat voor gemak het kabinet ons allen een nationaal minderwaardigheidscomplex kan aanpraten. En als er nu íets is dat slecht is voor economisch herstel, dan is het wel gebrek aan hoop en vertrouwen.