Bommen zijn resultaat van ongecontroleerde emoties - Hoofdinhoud
Dit artikel verscheen rond 25 oktober 2001 in diverse regionale dagbladen (GPD)
Leuzen als ‘Niet in mijn naam’ en ‘Oog om oog, iedereen blind?’ domineerden afgelopen zaterdag de binnenstad van Amsterdam. Naar schatting van de politie waren er zo’n tienduizend mensen naar de hoofdstad gekomen om hun afkeer uit te spreken over de bombardementen op Afghanistan, die inmiddels hun derde week zijn ingegaan. Het is gemakkelijk de demonstranten af te schilderen als goedbedoelende, maar naïeve mensen die zich door emoties laten leiden en het kwaad in de wereld onderschatten. Volgens mij is dat echter een volslagen misvatting. Juist de bommen op Afghanistan komen voort uit een politiek waarin rationeel nadenken het aflegt tegen ongecontroleerde emoties.
Laat er geen misverstand over bestaan: de SP veroordeelt elke vorm van terroristisch geweld, en dus ook de misdaad tegen de menselijkheid van elf september, die volkomen begrijpelijk wraakgevoelens heeft opgeroepen in de Amerikaanse samenleving - en niet alleen daar. Van groot belang is echter, dat politici zich bij hun beslissingen niet door dergelijke gevoelens laten leiden. Wraak en vergelding, hoe begrijpelijk ook, vernauwen onze kijk en richten onze blik op het verleden. Van politici mag je wat anders verwachten. Enerzijds moeten zij ervoor zorgen, dat het recht zijn loop krijgt en anderzijds moeten ze werken aan een betere toekomst, in de vorm van een veiliger wereld.
Regeringsleiders die niet kijken naar de mogelijke effecten van hun handelen, maar zich beroepen op hun morele motieven en hun recht op vergelding, kunnen uiteindelijk wel eens tot de conclusie moeten komen dat ze immoreel gehandeld hebben. De emotioneel geladen begrippen als ‘uitroken’, ‘oorlog’, ‘kruistochten’, waarvan de president van de VS zich bedient, plaveien het pad in de richting van vergelding en niet in de richting van het pakken van de verantwoordelijken en het wegnemen van de voedingsbodems voor de haat en het fanatisme waaruit het terrorisme is voortgekomen.
De SP veroordeelt de bombardementen die de VS en het Verenigd Koninkrijk nu uitvoeren op Afghanistan. We vinden het inhumaan één van de armste landen met straatarme mensen te bombarderen in de wetenschap dat er daarbij veel onschuldigen worden getroffen en er een rampzalige situatie ontstaat voor miljoenen vluchtelingen. Maar de gekozen strijdwijze is ook niet effectief. Volgens VS-minister Rumsfeld van Defensie is de groep van Bin Laden verspreid over 60 landen. Die cellen rol je niet op met een traditionele oorlog in de gangbare, letterlijke zin. We hebben hier te maken met een a-symetrische oorlog. De kruisraketten en bommen die nu hun weg vinden naar Afghanistan werken ook contraproductief. De haat zal er alleen maar door toenemen en Bin Laden in staat stellen zijn verderfelijke gedachten verder ingang te doen vinden in de Islamitische wereld.
Wat moet er dan wel gebeuren? Wel, het alternatief voor bombarderen is níet-bombarderen, en iets anders doen. Bin Laden en zijn trawanten moeten worden gepakt, berecht en - wanneer ze schuldig bevonden worden - gestraft. Goed inlichtingenwerk, samenwerking en geduld zijn daarvoor onontbeerlijk. De inzet van special forces om in zo’n speciaal geval een operatie uit te voeren zou op steun van de SP kunnen rekenen. Vanzelfsprekend moet dan wel verantwoording afgelegd worden over de bewijsvoering en over de proportionaliteit van het gebruikte geweld, en moet alles worden gedaan om het vergieten van onschuldig bloed te voorkomen. Het bewandelen van deze weg-zonder-oorlog heeft in de discussies - en helaas ook in de bijdragen daaraan van de andere Nederlandse politieke partijen - veel te weinig aandacht gekregen. Veel te snel concludeert men ‘dat lukt niet’. Uit de tribunalen die nu bestaan voor Joegoslavië en Rwanda blijkt echter juist het tegendeel. Velen waarvan men lang dacht dat ze nooit gepakt zouden worden, staan daar nu terecht. Goede informatie, langdurige politieke en diplomatieke druk en onderlinge samenwerking van landen kunnen ook op dit terrein veel tot stand brengen.
Bin Laden berechten is één. Het werkelijk uitroeien van het terrorisme is iets anders, en wel iets waarvoor veel méér moet gebeuren. Groepen of landen die zich aan terrorisme schuldig maken, moeten worden voorgeleid aan een daartoe bevoegd Internationaal Strafhof. (Wrang is het, dat juist de VS de instelling van zo’n stafhof blokkeren, tenzij er immuniteit wordt verleend aan Amerikaanse militairen, politici en diplomaten.) Daarnaast - en dat is in de huidige tijd de belangrijkste opgave voor de wereld - zullen we veel aandacht moeten besteden aan het isoleren van terroristen. Neem de voedingsbodems weg, waarop frustratie, blinde haat en extremisme gedijen. Natuurlijk, dat is geen eenvoudige opgave. Maar wel eentje waaraan we vandaag nog kunnen beginnen - als de machthebbers van deze wereld daartoe besluiten.