Hebzucht is nog steeds goed - Hoofdinhoud

“… Greed, for lack of a better word, is good. Greed is right. Greed works. Greed clarifies, cuts through and captures the essence of the evolutionary spirit. Greed, in all of its forms — greed for life, for money, love, knowledge — has marked the upward surge of mankind. And greed, you mark my words, will not only save Teldar paper, it will also save that other malfunctioning corporation — the United States of America.”

Deze inmiddels legendarisch geworden woorden uit 1987 sprak Gordon Gekko, het alter ego van Oliver Stone in de film Wall Street. Het is niet gek dat in deze tijd, waarin de kredietcrisis de wereld regeert, vaak verwezen wordt naar deze grootkapitalist. Hij zou de personificatie zijn van al die bankdirecteuren en beurshandelaren die met dollartekens in hun ogen uit hebberigheid de stabiliteit van onze economie te grabbel zouden hebben gegooid. Die geld uitlenen dat ze niet hebben en mensen hypotheken en goedkope leningen aansmeren die ze niet kunnen betalen.

Ik heb om twee redenen grote moeite met deze redenering. Volgens mij is het onjuist, onfatsoenlijk en veel te gemakkelijk om de schuld enkel bij deze kopstukken neer te leggen. Ook particulieren zijn greedy geweest toen zij hun spaargeld helemaal naar IJsland verhuisden voor een halve procent extra rente, evenals politici die precies hetzelfde hebben gedaan. Een land waarvan de meeste mensen, als ze er niet een paar dubbeltjes zouden kunnen verdienen, het bestaan waarschijnlijk zouden ontkennen; die zouden betogen dat het een fictief landje is uit de sprookjes van Hans Christian Andersen. De mensen die dit doen lijken meer op Gekko dan ze zelf durven te geloven.

Een tweede reden is dat ik vind dat er an sich niets mis is met hebzucht. Sterker nog, ik steun Gekko in zijn betoog dat hebzucht goed is en de enige drijvende kracht kan zijn voor mensen die écht iets willen bereiken. Zijn wij bij DWARS niet ook hebzuchtig? We willen een beter milieu. Meer natuur, bomen, parken, voetgangerszones. We willen schone energie. Maar ook: emancipatie van vrouwen én mannen. Homo en hetero, blank en zwart. We willen een eerlijke verdeling van welvaart. Gelijke kansen voor iedereen. Of wat dacht u hiervan: een open interactie tussen verschillende culturen die elkaar positief beïnvloeden? Dit alles schrijvende word ik per regel hebzuchtiger, wil ik steeds meer dingen opschrijven. Maar ik moet oppassen, want ik wil ook graag bezuinigen op papier.

Om de crisis te beteugelen, moeten we terug naar onszelf. Wat is werkelijk belangrijk in het leven? Wat willen we bereiken, en welke middelen kunnen we daartoe aanwenden? Daarin ligt de afstand die ik neem van Gekko en zijn hebzucht naar geld. Geld moet weer worden wat het ooit was: een handig middel om makkelijk goederen te kunnen verhandelen. Niets meer, niets minder. Dus behalve dat we de excessen van het huidige financiële systeem moeten beteugelen, moeten met elkaar ook af van het idee dat geld een doel op zich is.

Hebben, hebben, hebben.

Wát willen we eigenlijk hebben?