Trots op Bratislava! - Hoofdinhoud

Traangas is pijnlijk. Niet alleen voor je ogen, maar ook in je gezicht. Alsof er allemaal kleine naaldjes in je huid worden gedrukt. Bij de allereerste Gay Pride in Bratislava, Slowakije, gooide een tegendemonstrant een traangasbommetje naast waar ik stond, mijn eerste ervaring met het spul. Maar wat ik me ga herinneren van deze dag is absoluut niet het traangas, maar de immense trots en het overweldigende plezier van de Slowaakse homogemeenschap, dat het ze maar mooi gelukt is om een openbaar festival te houden midden in het centrum. Prachtig om te zien.

De dag begon rustig. Ik dronk koffie met de Nederlandse ambassadeur Daphne Breedveld op een terrasje tegenover terwijl het podium opgebouwd werd. De Nederlandse en een aantal andere ambassades hebben actief meegeholpen en meebetaald aan het festival, en de autoriteiten bewerkt om te zorgen voor voldoende bescherming. Langzaam verzamelde zich een publiek van uiteindelijk ongeveer 500 mensen, met regenboogvlaggetjes en regenboogkleuren op hun wangen geschilderd. De sfeer was uitgelaten en vrolijk, maar ook aandoenlijk onwennig.

Tegendemonstratie

Toen alles klaarstond begon het programma, met een aantal sprekers op het podium. Al na een paar minuten was er een eerste incidentje; een klein groepje kaalgeschoren tegendemonstranten probeerde het Pridepubliek te bestormen. De politie maakte er snel korte metten mee. Op het podium zei de spreker: ‘Wees niet bang, de politie staat aan onze kant en is hier om ons te beschermen’, en 500 mensen juichten de enigszins verblufte agenten toe. Het was duidelijk dat het voor hen ook de eerste keer was.

Nog geen vijf minuten later kwam er een soort religieuze flashmob in het publiek. Drie mannen met bijbels in hun hand gingen in een soort formatie staan en schreeuwden iets Slowaaks, hoogstwaarschijnlijk iets niet bijster positiefs over homoseksualiteit. Dat herhaalden ze een paar keer op verschillende plekken tussen de mensen. Op het podium lieten ze zich niet van de wijs brengen, het publiek reageerde laconiek en zwaaide hen vriendelijk uit.

Traangas

Ik klikte net mijn iphone uit waarmee ik een filmpje van deze bizarre flashmob aan het maken was, toen het traangasbommetje naast me neerkwam. Alle mensen in de buurt stoven weg, want zoals gezegd voelt het nogal onplezierig. Hulde aan de organisatie van het festival, die zich niet liet kennen en gewoon doorging met het programma. Of ze hadden het niet door, dat kan ook. Het zorgde er in ieder geval voor dat niemand in paniek raakte en er weinig aandacht aan besteed werd. Als het doel van de bommetjesgooier was om het festival in de war te schoppen, lukte dat zeker niet.

Met Ulrike Lunacek, mijn groene Oostenrijkse collega in het Europarlement die voorzitter is van de homorechtengroep en al decennia voor homorechten strijdt, ben ik vlak daarna het podium op gegaan om de deelnemers een hart onder de riem te steken. Jullie hebben steun, wij vanuit het Europees Parlement vinden het geweldig dat jullie hier je allereerste eigen Pride hebben, het is een begin voor meer tolerantie, en ook al duurt het even, uiteindelijk wordt het hopelijk een feest voor iedereen, homo en hetero. Er werd een steen naar Ulrike gegooid, maar die ontweek ze handig.

Quarantaine

Het programma ging verder, speeches en muziek. Voor het podium was het feest, dansende en juichende mensen. Een schril contrast met wat er gebeurde achter het podium. Daar werd koortsachtig overlegd, want in de zijstraten verzamelden zich nationalistische extremisten die tegengehouden werden door een cordon politie en aan de andere kant van het plein ontstond een tegendemonstratie met anti-homobanners, ook al hadden zij geen toestemming gekregen om te demonstreren.

De politie besloot dat de geplande wandeling door het centrum niet door kon gaan. De veiligheid kon niet gegarandeerd worden. Ze beveiligden het festival zelf goed, er stond een haag van agenten met honden om het plein. Maar het voelde als een quarantaine; de deelnemers konden niet zomaar weg. Aan de deelnemers werd vanaf het podium verteld dat ze beter hun vlaggen weg konden bergen en regenboogkleuren af konden vegen als ze van het plein weg zouden gaan, maar ik betwijfel of de feestende mensen door hebben gehad wat de dreiging was. Voor het festival heel goed, mensen hebben doorgedanst en de sfeer bleef vrolijk. Voor twee jongens minder, zij werden in een zijstraat in elkaar gemept. Niemand weet precies wat er gebeurd is, maar er schijnt bloed gevloeid te hebben en we zagen een ambulance langskomen heen en terug naar het bewuste zijstraatje. Gelukkig schijnt dat het enige echt serieuze incident te zijn geweest.

Trots

Om een uur of vijf kon de Pride toch een openbare tocht lopen, niet door het centrum maar naar de andere kant van de Donau, naar een boot waar hun afterparty plaats zou vinden. Met tientallen agenten voor en achter ging de stoet in beweging, een brug over. Echt een fantastisch gezicht, de hele brug vol met juichende mensen met regenboogvlaggetjes. Zo blij en zo trots dat ze daar in Slowakije en in het openbaar liepen. Prachtig. De Slowaken mogen trots zijn dat hun eerste Pride zoveel mensen op de been heeft gekregen en relatief goed is gegaan. Volgend jaar hopelijk een tweede keer, met minder traangas, stenen en anti-demonstranten, maar met minstens net zoveel blijdschap en trots.